Liknidos
Liknidos (greqishtja e lashtë: Λυχνιδός - Λύχνιδος; Latin: Lychnidus / Lycnidus / Licnidus) ishte një qytet antik afër Liqenit të Ohrit dhe vendbanimi që tani është qyteti i Ohrit në Maqedoninë e Veriut .
Gjeografia Redakto
Qyteti shtrihej në pjesën më të lartë të dy kodrave të qytetit të sotëm të Ohrit. Ai shkonte nga kodra në të cilën ndodhet sot kalaja mesjetare e Samuelit, duke u shtrirë në jugperëndim deri në bregun e liqenit. Ai zinte një pjesë të qendrës historike dhe për këtë arsye ishte shumë i gjerë.
Në verilindje të vendbanimit antik shtrihej një fushë pjellore, e cila ka qenë relativisht e dendur e populluar tashmë në kohët e lashta dhe është përdorur ndoshta për qëllime bujqësore që nga periudha kalkolitike .
Lyknidos ishte një stacion i rëndësishëm lidhës romak përmes rrugës Via Egnatia, i cili lidhte brigjet lindore të Adriatikut me Bizantin (më vonë Kostandinopojën). Rruga në veri të saj të çonte në luginën e Shkumbinit dhe, pasi kalonte Qafën e Thanës (sot Shqipëria), arrinte në lumin Drin Nero (sot Strugë), duke mbërritur më pas në bregun verilindor të Liqenit të Lyknidos. Prej aty vazhdonte drejt Heraclea Lincestide ku bashkohej me rrugën jugore, e cila të çonte përtej Liqenit të Prespës.[1]
Parahistoria Redakto
Liqenet e pasura me peshq, fushat pjellore dhe pozicioni strategjik tërhoqën kolonët e parë. Gërmimet kanë nxjerrë në dritë dëshmi të kulturave të ndryshme nga neoliti deri në epokën e hekurit. Dolno Trnovo (qyteti i Ohrit) daton në periudhën neolitike, midis mijëvjeçarit IV dhe III p.e.s.. Lakočeresko Gradište dhe Gradište Koselsko i përkasin epokës së bronzit . Gorenci daton në epokën e hekurit. Në bregun e Liqenit të Ohrit janë gjetur edhe shkopinj individualë, si ai i Gradishtës nga mijëvjeçari I p.e.s.
Historia Redakto
Banorët e parë të rajonit, që mund të klasifikohen historikisht, ishin ilirët e fisit të enkelejëve. Ata jetuan këtu në shekujt 8 dhe 7 p.e.s. në rajonin rreth Liqenit të Ohrit. Ata u ndoqën, pikërisht kur nuk dihet, nga ilirët e fisit të Dassaretëvet nën bastisjet e të cilëve fqinjët maqedonas pësuan shumë në shekujt V dhe IV p.e.s. Në vitin 355 p.e.s., Filipi II i Maqedonisë mori Lincestidin nga ilirët dhe vendosi përkohësisht brigjet e Liqenit të Ohrit nën ndikimin e tij. Gjatë helenizmit, vendbanimi i Lyknidos u zhvillua në qytet, pas vendosjes së kolonistëve grekë. Megjithatë, zona përreth Lyknidos mbeti e diskutueshme për një kohë të gjatë midis ilirëve dhe maqedonasve. Në kapërcyellin e shekullit të tretë dhe të dytë p.e.s., Lyknidos ishte qendra e rajonit të gjerë malor të Dasaretisë që shtrihej nga lumi Devoll në perëndim deri në kufijtë e Linkestides në lindje dhe kufizohej në veri me rajonin e Dardanisë.
Ashtu si Maqedonia, e cila në vitin 148 p.e.s. u bë një koloni romake, Lyknidos gjithashtu ra nën sundimin romak. Dasaretia mbeti deri në periudhën perandorake, një komunë e lirë (lat. Libera gens Dassaretiae). Lyknidos ishte selia e qeverisë dhe qendra tregtare e saj.
Në antikitetin e vonë Lyknidos ishte një peshkopatë. Peshkopi Dionis Lyknidos dëshmohet si pjesëmarrës në Koncilin e Sardikës në vitin 343. Ai është i vetmi metropolit i njohur i qytetit. Më 29 dhe 30 maj 526 Lyknidos u dëmtua rëndë nga një tërmet. Shumë banorë u vranë. Fati i mëtejshëm i qytetit nuk dihet. Që nga ajo datë nuk ka burime që flasin për qytetin e Lyknidos dhe ndoshta është rithemeluar tre shekuj më vonë si Ohri.[2]
Ndërtesat Redakto
Ndërtesat publike Redakto
Gjatë periudhës helenistike, qyteti shtrihej përtej kodrës së kalasë drejt bregut të liqenit në jugperëndim. Me pushtimin nga romakët, qyteti u zgjerua: pranë teatrit dolën një agora, një gjimnaz, një buleterion, një bazilikë dhe tempuj të shumtë, nga të cilët, megjithatë, kanë mbetur vetëm disa mbetje të shpërndara. Gjatë periudhës romake Lyknidos u zhvillua në lindje deri në kodrën Deboj. Në epokën e hershme të krishterë qyteti kishte rreth shtatë kisha, të cilat sugjerojnë një qendër fetare të të gjithë rajonit.[3]
Teatri Redakto
Teatri është ndoshta pjesa më e famshme e qytetit antik. Është ndërtuar rreth vitit 200 p.e.s dhe është i vetmi teatër helenistik në të gjithë Maqedoninë. Gjatë periudhës helenistike këtu u shfaqën komedi, tragjedi dhe drama. Me ardhjen e romakëve u shtuan shfaqjet me gladiatorë dhe luftimet e kafshëve.
Në tre rreshtat e parë të ndenjëseve janë gdhendur disa mbishkrime me emra njerëzish, të cilët ndoshta kanë shërbyer si rezervime vendesh për shfaqjet . Vetëm dymbëdhjetë rreshta ulësesh në auditor kushtuar publikut kanë mbijetuar.
Bazilika Redakto
Kisha me tre nefshe është ndërtuar në gjysmën e dytë të shekullit të 5-të dhe ka një pagëzimore dhe një katekumenum . Ka mozaikë të shumtë me lëndë floreale dhe shtazore, veçanërisht në pagëzimore. Gjatë tërmetit të vitit 526, ai u shkatërrua në masë të madhe. Gërmimet filluan në vitin 1961 dhe përfunduan disa vite më vonë .
Shih edhe Redakto
Literatura Redakto
- Fanula Papazoglu (a cura di): Inscriptiones Lyncestidis, Heracleae, Pelagoniae, Derriopi, Lychnidi. (= Inscriptiones Graecae, Bd. 10: Inscriptiones Graecae Epiri, Macedoniae, Thraciae, Scythiae, Teil 2: Inscriptiones Macedoniae, Fasc. 2: Inscriptiones Macedoniae septentrionalis). Berlin 1999. ISBN 3-11-016489-2.
- Fanoula Papazoglou: Les villes de Macédoine à l'époque romaine. Athènes 1988. ISBN 2-86958-014-2.
- (DE) Ilona Opelt: Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik. vol. 79. pp. 83–86. Bonn 1989. Link: Inschriften aus Lychnidus - O(c)hrid auf Uni-koeln.de (PDF; 127 kB).
Referime Redakto
- ^ Lihnidos auf Soros.org.mk (englisch), letzter Zugriff am 13. März 2011
- ^ http://www.theatrum.de/1107.html Lychnidos, Ohrid], 13. März 2011
- ^ Polyconchal early Christian basilica near Imaret Arkivuar 10 prill 2009 tek Wayback Machine, 13. März 2011