Panxhar sheqeri
Panxhar sheqeri është një bimë rrënja e së cilës përmban një përqendrim të lartë të sakarozës dhe e cila rritet komercialisht për prodhimin e sheqerit. Në mbarështimin e bimëve njihet si grupi i kultivarit Altissima i panxharit të zakonshëm (Beta vulgaris).[1] Së bashku me kultivarë të tjerë të panxharit, si panxhari dhe chard, i përket nëngrupit Beta vulgaris subsp. vulgaris. Familja e tij më e afërt e egër është panxhar deti (Beta vulgaris subsp. maritima).[2]
Në vitin 2020, Rusia, Shtetet e Bashkuara, Gjermania, Franca dhe Turqia ishin pesë prodhuesit më të mëdhenj të panxharit të sheqerit në botë.[3] Në vitin 2010-2011, Amerika e Veriut dhe Evropa nuk prodhonin sheqer të mjaftueshëm nga panxhari i sheqerit për të përmbushur kërkesën e përgjithshme të brendshme për sheqer dhe ishin të gjitha importues neto të sheqerit.[4] SHBA korrën 1,004,600 acres (406,547 ha) panxhar sheqeri në vitin 2008. Në vitin 2009, panxhar sheqeri përbënte 20% të prodhimit botëror të sheqeritref name=agrisugar1/> dhe gati 30% deri në vitin 2013.
Përshkrimi Redakto
Panxhar sheqeri ka një rrënjë konike, të bardhë, me mish (taproot) me një kurorë të sheshtë. Bima përbëhet nga rrënja dhe një rozetë gjethesh. Sheqeri formohet nga fotosinteza në gjethe dhe më pas ruhet në rrënjë.
Rrënja e panxharit përmban 75% ujë, rreth 20% (ose 18%) sheqer dhe 5% tul.[5] Përmbajtja e saktë e sheqerit mund të ndryshojë midis 12% dhe 21% sheqer, në varësi të kultivarit dhe kushteve të rritjes. Sheqeri është vlera primare e panxharit të sheqerit si një korrë eksporti. Tuli, e patretshme në ujë dhe e përbërë kryesisht nga celuloza, hemiceluloza, linjina dhe pektina, përdoret në ushqimin e kafshëve. Nënproduktet e kulturës së panxharit të sheqerit, si tuli dhe melasa, i shtojnë edhe 10% vlerës së të korrave.[6]
Panxhar sheqeri rritet ekskluzivisht në zonën e butë, në kontrast me kallam sheqeri, i cili rritet ekskluzivisht në zonat tropikale dhe subtropikale. Pesha mesatare e një panxhari sheqeri varion midis 0,5 dhe 1 kg (1,1 dhe 2,2 lb). Gjethja e panxharit të sheqerit ka një ngjyrë të gjelbër të pasur, të shkëlqyeshme dhe rritet në një lartësi prej rreth 35 cm (14 in). Gjethet janë të shumta dhe të gjera dhe rriten në një tufë nga kurora e panxharit, e cila zakonisht është në nivel ose pak mbi sipërfaqen e tokës.[7]
Referime Redakto
- ^ Sorting Beta names at MMPND. Arkivuar 2013-05-04 tek Wayback Machine
- ^ Beta Maritima: The Origin of Beets (në anglisht). Springer. 2012. ISBN 978-1-4614-0841-3.
The volume will be completely devoted to the sea beet, that is, the ancestor of all the cultivated beets. The wild plant, growing mainly on the shore of the Mediterranean Sea, remains very important as source of useful traits for beet breeding.
- ^ "Crops and livestock products" (në anglisht). Food and Agriculture Organization.
- ^ "Sugar:World Markets and Trade" (PDF) (në anglisht). United States Department of Agriculture: FAS Information. 2011. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 tetor 2011. Marrë më 16 qershor 2022.
- ^ "Agribusiness Handbooks, vol. 4: Sugar Beets / White Sugar" (PDF) (në anglisht). 1999. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 6 tetor 2014.
- ^ "Agribusiness Handbook: Sugar beet white sugar" (PDF) (në anglisht). Food and Agriculture Organization, United Nations. 2009. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 shtator 2015. Marrë më 16 qershor 2022.
- ^ George Rolph (1873). Something about sugar: its history, growth, manufacture and distribution (në anglisht). San Francisco, J. J. Newbegin.