Peruxhia

Peruxha (Italisht: Perugia) është një qytet italian me 169,290 banorë, kryeqytet i Provincës së Peruxhias dhe rajonit të Umbrias. Qytet i artit, i pasur në histori dhe monumente, një qendër kulturore dhe ekonomike e rajonit dhe një destinacion për turistët dhe studentët. Ajo është vendodhja e dy universiteteve: Universiteti i Studimeve, i themeluar në 1308, dhe Universiteti për të huajt, më i madhi në Itali.

Peruxhia Perugia
Popullsia
• Gjithsej	169,290
Emri i banorëve	peruxhinë
{{{postal_code_type}}}	06100, 06121-06135
Faqja zyrtare	www.comune.perugia.it

Perugia është kryeqyteti i të dy rajoneve të Umbria-s në Italinë qendrore, në të cilin kalon lumi Tiberi. Qyteti ndodhet rreth 164 kilometra në veri të Romës dhe 148 km në juglindje të Firences. Mbulon një kodër të lartë dhe një pjesë të luginave rreth zonës. Rajoni i Umbria kufizohet nga Toscana, Lazio dhe Marche.

Historia e Perugia daton nga periudha etruske. Perugia ishte një nga qytetet kryesore etruskase.

Qyteti njihet edhe si qyteti universitar, me "Universitetin e Perugia-s", i themeluar në vitin 1308 (rreth 34,000 studentë), Universitetin për të Huajt (5,000 studentë), dhe disa kolegje të vogla si dhe Akademia e Arteve të Bukura "Pietro Vannucci" (italisht : Accademia di Belle Arti "Pietro Vannucci"), themeluar në vitin 1573, Instituti i Universitetit Perugia për Ndërmjetësim Gjuhësor si dhe Konservatorin Muzikor të Perugisë, themeluar në vitin 1788.

Perugia është gjithashtu një qendër e njohur kulturore dhe artistike e Italisë. Qyteti organizon festivale dhe evenimente të shumta vjetore, p.sh., Festivali Eurochocolate (tetor), Umbria Jazz Festival (korrik) dhe Festivali Ndërkombëtar i Gazetarisë (në prill).

Piktori i famshëm Pietro Vannucci, me pseudonimin Perugino, ishte qytetar i Qytetit della Pieve, pranë Perugisë. Ai zbukuroi lokalin Sala del Cambio me një seri të bukur afreskësh; tetë nga fotografitë e tij gjithashtu mund të admirohen në Galerinë Kombëtare të Umbria.

Perugino ishte mësues i Raphael, artist i madh i Rilindjes i cili prodhoi pesë piktura në Perugia (sot jo më në qytet) dhe një afresk [4]. Një tjetër piktor i njohur, Pinturicchio, jetonte në Perugia. Gjithashty Galeazzo Alessi është arkitekti më i famshëm nga Perugia.

Simboli i qytetit është griffin, që mund të shihet në formën e pllakave dhe statujave mbi ndërtesat rreth qytetit.

Ekonomia

Perugia është bërë e famshme për çokollatën, për shkak të një firmës të vetme, "Perugina", Baci ("puthje" në shqip) e cila eksportohen gjerësisht. Çokollata Perugina është shumë popullore në Itali. Fabrika e kompanisë e vendosur në San Sisto (Perugia) është më e madhja nga nëntë vendet e Nestlé në Itali. Sipas faqes zyrtare të Nestle USA, sot Baci është marka më e famshme e çokollatës në Itali.

Qyteti organizon një festival çokollate çdo tetor.

Klima

Megjithëse Perugia ndodhet në pjesën qendrore të Italisë, qyteti përjeton një klimë të lagësht subtropikale (klasa e klimës Köppen Cfa) e ngjashme me pjesën më të madhe të Italisë Veriore. Klima në këtë zonë ka dallime të lehta mes lartësive dhe ka reshje të përshtatshme gjatë gjithë vitit.

Demografia

Në vitin 2007 Perugia ka pasur 163,287 banorë, prej të cilëve 47.7% ishin meshkuj dhe 52.3% ishin femra. Të miturit (fëmijët e moshës 18 vjeç e lart) arritën në 16.41% të popullsisë në krahasim me pensionistët që numërojnë 21.51%. Kjo krahasohet me mesataren italiane prej 18.06% (të miturit) dhe 19.94%(pensionistë). Mosha mesatare e banorëve të Perugia-s është 44 në krahasim me mesataren italiane 42. Midis viteve 2002 dhe 2007, popullsia e Perugia-s u rrit me 7.86%, ndërsa Italia në tërësi u rrit me 3.85%.

Që nga viti 2006, 90.84% e popullsisë ishte italiane. Grupi më i madh i imigrantëve erdhi nga vende të tjera evropiane (veçanërisht nga Shqipëria dhe Rumania): 3.93%, Amerikat: 2.01% dhe Afrikën e Veriut: 1.3%. Shumica e banorëve janë katolikë romakë.

Arti

Perugia ka pasur një traditë të pasur të artit dhe të artistëve. Piktori i Rilindjes së Lartë Pietro Perugino krijoi disa nga kryeveprat e tij në zonën e Perugia-s. Mësuesi tjetër i Lartë i Resaissance Raphael ishte gjithashtu aktiv në Perugia dhe pikturonte Altarin e tij të famshëm Oddi në 1502-04.

Sot, Galleria Nazionale dell'Umbria në Perugia strehon një numër të kryeveprave, duke përfshirë Madonë me Fëmijë dhe gjashtë Engjëj, e cila përfaqëson artin marian të Rilindjes së Duccio. Dhe koleksioni privat i Artit i Fondacionit Cassa di Risparmio di Perugia me dy vende të ndara.

Collegio del Cambio është një përfaqësi jashtëzakonisht e ruajtur në një ndërtese të Rilindjes e cila strehon një afresk të mrekullueshëm Pietro Perugino. Akademia e Arteve të Bukura e sapo hapur ka një galeri të vogël dhe të mahnitshme që hedh piktura dhe vizatime Perugiane nga shekulli i 16-të.

Sporti

"A.C. Perugia Calcio", është klubi kryesor i futbollit në qytet, duke luajtur në divizionin e dytë më të lartë të Italisë, Serie B. Klubi luan në "Stadio Renato Curi" (28.000 ulëse), i emëruar sipas një lojtari i cili vdiq gjatë një ndeshjeje. Nga viti 1983 deri në vitin 2001, stadiumi mbajti katër ndeshje për ekipin kombëtar të futbollit të Italisë.

Perugia ka dy skuadra të notit: L.R.N. Perugia dhe Gryphus. Ekipi i LRN Perugia është aktualisht në SERIE B (ndarja e dytë më e lartë) dhe ekipi Gryphus është në divizionin SERIE C (divizioni i tretë më i lartë). L.R.N Perugia ka gjithashtu një skuadër të grave të notit që po luan gjithashtu në ndarjen e SERIE B.

Sir Sicoma Colussi Perugia - në anglisht, Sir Safety Perugia - është një klub italian i volejbollit, i cili luan në nivelin më të lartë të Ligës së Volejbollit Italian. Ata aktualisht renditen në vendin e 13-të në renditjen e klubeve evropiane të meshkujve. Lojtarë të njohur përfshijnë, Luciano de Cecco të Argjentinës, Aaron Russel të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Aleksander Atanasijević të Serbisë dhe Ivan Zaytsev i Italisë.

Artet marciale në Perugia janë të pranishme që nga vitet gjashtëdhjetë me teknikat kineze, e cila u pasua nga xhudo. Më vonë karate (i quajtur më vonë kickboxing), karate, taijiquan, jūjutsu, kendo, aikido, taekwondo dhe, në këto vitet e fundit, edhe krav maga. Në 2014 Jessica Scricciolo, nën Ju-Jitsu Sports Group Perugia, fitoi titullin Kampion Botëror në specialitetin e Sistemit Luftarak, 55 kg. Në mars të vitit 2015 në Kampionatin Botëror të Greqisë (J.J.I.F.) Andrea Calzoni (Ju-Jitsu Sports Group Perugia) fitoi medaljen e artë në NE-waza (U21.56 kg) dhe një medalje bronxi në Fighting System.