Wikipedia

Tempulli Pundarikakshan Perumal

10°58′N 78°40′E / 10.96°N 78.67°E / 10.96; 78.67 Tempulli Pundarikakshan Perumal ose Thiruvellarai[shpjegimi 1] në Thiruvellarai, një fshat në rrethinat e Tiruchirappallit në shtetin jugor të Indisë Tamil Nadu, i është kushtuar adhurimit të hyjnisë Vishnu. I ndërtuar në Arkitekturën Dravidiane, tempulli është lartësuar te Divya Prabandha, kanoni i hershëm mesjetar tamil i shentëve alvarë nga shekujt e VI-IX. Për rrjedhojë është një nga 108 Divya Desamët kushtuar Vishnut, që adhurohet si Pundarikakshani dhe bashkëshortja e tij Lakshmi si Pankajavalli. Tempulli sipas legjendës besohet se u ndërtua nga Shivi Chakravarthy, mbreti mitik i Ayodhyas në Periudhën Treta Yuga 1.500 000 vjet më parë. Ky tempull është më i vjetër se Tempulli i Srirangamit. Tempulli ka tre mbishkrime në dy shpellat e tij të skalitura në shkëmb, dy që datojnë nga periudha e Nandivarmanit II (732–796) dhe një nga ajo e Dantivarmanit (796–847). Ai përmban gjithashtu paraqitje skulpturore të Narasimhas dhe Varahas, dy nga dhjetë avatarët e Vishnut në Artin Pallava. Një mur graniti rrethon tempullin, duke përfshirë të gjitha faltoret dhe gjashtë nga shtatë pellgjet e tij me ujë. Rajagopurami, kulla e portikut të tempullit është e pambaruar. Një ujëmbledhës tempullor në formë svastike i ndërtuar në vitin 800 nga Kamban Araiyani gjatë mbretërimit të Dantivarmanit është jashtë kompleksit tempullor. Mbretërit Vijayanagarë dhe Nayakë porositën pikturat e mureve të faltores së Pudarikakshanit, disa prej të cilave janë akoma të pranishme. Pundarikakshani besohet se iu shfaq Garudës (vahana e Vishnut), Sibi Chakravarthyt, të diturit Markandeya dhe zotave hindu Bhoomadevi, Brahma dhe Shiva. Në tempull zhvillohen gjashtë rituale të përditshme dhe tre festa vjetore, prej të cilave festa e karros, e zhvilluar gjatë muajit tamil Chaitra (mars–prill), është më e shquara. Festa është unike në shtet pasi një ofrohet një gosti bashkësie, një zakon që vazhdon prej shumë shekujsh. Tempulli mirëmbahet dhe administrohet nga Bordi i Përkrahjes së Besimti Hindu në Qeverinë e Tamil Nadu-së.

Një nga kullat e portikëve të brendshëm të tempullit me mure drejtkëndore përreth

Historia Redakto

 
Kullë e pamabaruar e portikut hyrës në kompleks

Tempulli Pundarikakshan Perumal mendohet se është ndërtuar nga Dinastia Pallava, siç shihet nga tre mbishkrimet në dy shpellat e tij të skalitura në shkëmb. Dy prej mbishkrimeve datojnë nga periudha e Nandivarmanit II (732–796) ndërsa njëri nga periudha e Dantivarmanit (796–847). Ndërtimi i tempullit me gjasa u përfundua gjatë mbretërimit të Dantivarmanit.[1][2][3][4][5][6] Ndikimi i azhwarëve, shentëve vaishnavit të shekujve të VII-IX ndihmuan në përhapjen e Vaishnavizmit në një shtrirje më të madhe mes publikut dhe mbretërve Pallava, që u bënë padronë përkrahës të tempujve.[7][8] Një mbishkrim Chola tregos një përkrahje për faltoret e Krishnas (një avatar i Vishnut) dhe bashkëshorten e tij Rukmini brenda tempullit nga mbreti Parakesarivarman (907-955).[5][9][10][11] Tempulli pësoi shtesa të mëvonshme nga Dinastia pasuese Chola, Pandya e vonë, Hoysala dhe mbretërit Vijayanagara.[2] Tempulli pësoi dëmtime të mëdha gjatë një përmbytjeje dhe u riparua nga një tregtar rreth viteve 1262–63.[2][3][4][5][6] Në kohët moderne, tempulli mirëmbahet administrohet nga Bordi i Përkrahje së Besimit Hindu në Qeverinë e Tamil Nadusë. Një zyrtar ekzekutiv i caktuar nga Bordi menaxhon tempullin bashkë me Tempullin Srirangam Ranganathaswamy, Tempullin Sri Azhagiya Manavala Perumal në Woraiyur, Tempullin Sri Vadivazhagiya Nambi Perumal dhe Tempullin Mariamman në Anbil. Skema Annadhanam, që mundëson ushqimin falas për besimtarët, ësthë implementuar në tempull nga Bordi. Nën këtë skemë, u ofrohet ushqim falas qindra besimtarëve çdo ditë në tempull dhe shpenzimet mbulohen plotësisht nga kontributet e besimtarëve.[1][12]

Arkitektura Redakto

 
Depozita në formë svastike, me hyrje të shkallëzuara në të katër krahët, e ndërtuar në vitin 800

Tempulli Pundarikakshan Perumal është i vendosur në Thiruvellarai, një fshat 27 km nga Tiruchirappalli, në rrugën Thuraiyur. Faltorja e Pundarikakshanit është ndërtuar mbi një kodër artificiale 15 metra të lartë.[13] Ka dy hyrje të shkallëzuar për në shenjtërore, Utharayana Vaasali dhe Dhakshanayana Vaasali, secila e hapur për një periudhë prej gjashtë muajsh. Nga 15 janari deri më 15 qershor qëndron e hapur Utharayanya Vaasali, ndërsa Dhakshanaya Vaasali qëndron e hapur për gjashtë muajtë e tjerë. Pundarikakshani, hyjnia kryesuese e tempullit është emërtuar "Maayavan" gjatë Dakshinayanas dhe "Thai Maatha Naayagan" gjatë Uttarayanamit. Dy portat e tempullit besohet se përfaqësojnë ciklin e vazhdueshëm të hyrjes në jetë dhe daljes prej saj. Një statujë e hyjnisë kryesuese, Pundarikakshanit, shihet në një qëndrim në këmbë i drejtuar nga lindja. Ai besohet se i është shfaqur Garudas, Sibi Chakravarthyt, Bhoomadevit, të diturit Markandeya, Brahmas dhe Shivës, imazhet e të cilëve janë bujtur brenda shenjtërores. Bashkëshortja e Pundarikakshanit, Shenbagavalli, (e quajtur gjithashtu "Peri Pirattiyaar Lakshmi Devi") ka një faltore të veçantë. Utsavari (imazhi festive) i Pankajavallit quhet Shenbagavalli dhe bujtet brenda të njëjtës faltore.[1][14] Tempulli ka paraqitje skulpturore Pallava të Narasimhas dhe Varahas, dy prej dhjetë avatarëve të Vishnut. Narasimha është paraqitur duke mbajtur një demon në një panel, tjetri e paraqet atë duke e shkundur demonin.[4] Muret drejtkëndore përreth tempullit përfshijnë të teta faltoret dhe gjashtë nga shtatë pellgjet me ujë të lidhur me tempullin. Përkrahë faltores kryesore për Pundarikakshanin dhe Pangayavallin, tempulli ka faltore për azhwarët, Garudën, Ramanujarin dhe Uyyakondarin. Shtatë pellgjet me ujë janë Divya Theerthami, Kanda Kshree Theerthami, Theerthami, Chakkara Theerthami, Pushkala Theerthami, Padma Theerthami dhe Varaaha Manikarnika Theerthami. Vimana (strukturë kulle mbi shenjtëroren e tempullit) quhet Vimalaakkruthi Vimaana.[1] Ka paraqitje të ndryshme skulpturore të Krishnës në kolonat e tempullit, në më të shquarën prej të cilave ai është paraqitur duke kërcyer mbi një vazo. Ai shihet duke kërcyer në posturën Svastika me një model flokësh të mbledhur mbrapa, zbukurime dhe byzylyk. Në një tjetër skulpturë, ai shihet duke vrarë demonin Bhagasura.[5] Mbretërit Vijayanagarë dhe Nayakë porositën pikturat e Krishnës në muret e jashtme të faltores së Pundarikakshanin; ato kanë etiketa të qarta në gjuhën telugu.[15] Pikturat me disa prej temave popullore nga eposi Ramayana në tempull u porositën gjishtashtu nga mbretërit Nayakë.[16] Rajagopurami, kulla kryesore hyrëse, është një strukturë e papërfunduar.[6] Një ujëmbledhës tempullor në formë svastike i ndërtuar gjatë vitit 800 është i pranishëm në këndin jug-perëndimor të rrugës përreth tempullit. Ai ka katër portikë të shkallëzuar, që kanë secili nga 51 shkallë. Depozita besohet se është ndërtuar nga Kamban Araiyani gjatë mbretërimit të Dantivarmanit. Në kohët moderne, ai mirëmbahet nga Departmenti i Arkeologjisë së Qeverisë së Tamil Nadusë. Kompleksi tempullor shtrihet në një hapësirë prej 2.62 hektarësh, ndërsa depozita shtrihet në një sipërfaqe prej 0.1256 hektarësh.[1][17][18] Një studim arkeologjik në vitin 2010 tregoi se planimetria e shpellave të skalitura në shkëmb në tempull është e ngjashme me atë të tempujve të skalitur në shkëmb si Fortesa shkëmbore e Tiruchirapallit dhe tempulli shpellor Pechipalai. Shpellat e papërfunduara në tempull, bashkë me tempujt e shpellave të poshtme në Tiruchirappalli dhe Tiruparankunram, secila prej të cilave ka një faltore për Shivën në lindje dhe Vishnun në perëndim, të ndara nga një gji qendror midis tyre.[19]

Legjenda Redakto

Fjala Vellarai do të thotë shkëmb i bardhë. Për shkak të pranisë së shkëmbinjve të bardhë në rajon, vendi historikisht përmendet si Thiru Vellara. Sipas legjendave hindu, kur Sibi Chakravarthi qëndroi aty me luftëtarët e tij, një derr i egër i bardhë kaloin në rrugën e tij. Ai e gjuajti atë dhe derri u fsheh brenda një vrime. Markandeya, një i ditur, po bënte pendesë aty dhe mbreti i tregoi atij për ngjarjen. I dituri i kërkoi mbretit ta mbushte vrimën me qumësht. Duke bërë kështu, perëndia hindu Vishnu u shfaq para tij. I dituri i kërkoi mbretit të sillte 3700 vaishnavitë nga veriu dhe të ndërtonte një tempull në vend për Vishnun. Sipas kërkesës, mbreti mori 3700 vaishnavitë dhe filloi ndërtimin e tempullit. Ndërsa po bënte këtë, një nga vaishnavitët u vra transportim dhe mbreti u shqetësua nga aksidenti. Vishnu u shfaq i maskuar si Pundarikakshani, një vaishnavit, dhe kërkoi që të numërohej mes 3700 vaishnavitëve.[1][20][21] Sipas një tjetër legjende Lakshmi, bashkëshortja e Vishnut, kreu një pendesë në tempull dhe Vishnu iu shfaq asaj si Sengamalakannani. Perëndia kryesuese që atëherë është quajtur "Thamarai Kannan", që do të thotë ai që ka sy si zambak; bashkëshortja e tij është quajtur "Pankacha Valli". Perëndia hindu Shiva në formën e Neelivaneswararit besohet se ka adhuruar Pundarikakshanin për ta shfajësuar veten nga faji i mbajtes së kokës së prerë të Brahmas. Vishnu iu shfaq si Shivës ashtu dhe Brahmas, duke i realizuar lutjet e tyre.[1]

Domethënia fetare Redakto

Tempulli lartësohet te Nalayira Divya Prabandhami, kanoni vaishnavit i shekujve të VII-IX, nga Periazhwari në njëmbëdhjetë hymne dhe Thirumangai Azhwari në trembëdhjetë hymne.[1][21][22][23] Tempulli për rredhojë është klasifikuar si Divyadesam, një prej 108 tempujve të Vishnut që përmenden në libër. Disa nga librat e lashtë sanskritishtë e konsiderojnë tempullin si një uthamakshetram, që do të thotë vendi që u jep më të mirën besimtarëve të tij.[1] Skulpturat në kolonat e tempullit tregojnë praktikën më të hershme të adhurimit të Krishnës në Tamil Nadu.[24] Vedantha Desikari (1269–1370) e ka lartësuar tempullin në veprën e tij Hamsa Sandesam. Sipas legjendave hindu, tetëmbëdhjetë shkallët në tempull përfaqësojnë tetëmbëdhjetë kapitujt e shkrimit hindu Bhagawad Gita ndërsa katër shkallët e fundit përfaqësojnë katër vedat, tekstet e shenjta hindu. Tingulli i bërë përballë disa prej kolonave të mëdha të tempullit jehon përreth gjithë tempullit. Disa prej vargjeve të shenjta janë recituar më shumë se një herë përballë këtyre kolonave gjatë adhurimit. Thiruvellarai është vendi i lindjes së Uyyakondarit, një dishepull i Ramanujas dheThirukurukai Piran Pillanit. Uyyakondari (i quajtur edhe Engalazhwan) besohet se i ka mësuar Sri Bhasyamin Nadadhoor Ammalit në tempull.[1][20][25] Sipas legjendave hindu tempullin e vizitoi Ramanuja (1017–1137), eksponenti kryesor i filozofisë Vishishtadvaita. Një prej dishepujve të tij i vendosi sandalet e Ramanujas bashkë me imazhin e Varadarajarit. Ramanujari u inatos me këtë, por dishepulli i shpjegoi atij se për Ramanuja Varadarajarin është zot, por për të, Ramanuja është sipëror.[26][27] Thiruvellarai është vendi i lindjes së Uyyakondarit, një dishepull i Nathamunit dhe Thirukurukai Piran Pillanit. Acharya Uyyakondari (Engalazhwani) besohet se i ka mësuar Sri Bhasyamin Nadadhoor Ammalit në tempull.[1][20][25]

Festat dhe praktikat fetare Redakto

Priftërinjtë e tempullit kryejnë rituale puxha gjatë festave si dhe në bazë ditore. Si në tempujt e tjerë të Vishnut në Tamil Nadu, priftërinjtë i përkasin bashkësisë Vaishnavaite, një nënkastë brahmine. Ritualet e tempullit kryehen gjashtë herë në ditë: Ushathkalami në orën 7 të mëngjesit, Kalasanthi në orën 8:00 po të mëngjesit, Uchikalami në orën 12:00 të mesditës, Sayarakshai në orën 6:00 të pasdites, Irandamkalami në orën 7:00 po të pasdites dhe Ardha Jamami në orën 10:00 të darkës. Çdo ritual ka tre faza: alangarami (dekorimi), neivethanami (ofrimi i ushqimit) dhe deepa aradanai (tundja e fenerëve) si për Pundarikakshanin ashtu dhe për Pankajavallin. Gjatë fazës së fundit të ritualeve adhuruese, luhet nagaswarami (instrument frymor) dhe tavili (instrument me perkursion), ndërkohë që priftërinjtë recitojnë udhëzimet fetare nga Vedat (tekste të shenjta) dhe besimtarët përkulen përpara imazheve hyjnore. Në tempull kryehen gjithashtu rituale javore, dyjavore dhe mujore.[1][25] Festa e karros është festa më e shquar e tempullit edhe për fshatrat e afërt. Ajo zhvillohet gjatë muajit tamil Chittirai (mars–prill) kur besimtarët tërheqin karron përreth rrugëve të Tirvellarait. Vargje nga Nalayira Divya Prabandhami recitohen nga një grup priftërinjsh të tempullit mes muzikës së luajtur me nagaswaram dhe tavil. Festa e karros është unike në shtetin e Tamil Nadusë pasi ofrohet një gosti komunitare nga mjaft individë dhe komitete, një zakon prej shumë shekujsh. Idhujt procesionalë të Pundarikakshanit dhe Pankajavallit sillen në tempull me karron tempullore herët në mëngjes mes këngëve fetare. Ratharohanami, ritualet e lidhura me marrjen e idhujve në karron tempullore, kryhen në një kohë të mbarë përpara fillimit të procesionit.[28][29]

Shiko edhe Redakto

Shpjegime Redakto

  1. ^ Fjala tamile Thiru ose Tiru (Sri në sankritisht) është një parashtesë tamile nderimi e përdorur përpara emrave të fshatrave, tempujve si dhe në thirrjen e meshkujve të rritur në gjuhën tamile. Ndërsa Tiruvellarai është përmendur në disa burime dhe Thiruvallarai është përmendur në websitin e censusit, emri i përdorur zakonisht është Thiruvellarai.

Referime Redakto

  1. ^ a b c d e f g h i j k l Venkatraman, S. (shkurt 2013). "Thiruvellarai". Thirukoyil. 02. Hindu Religious And Endowment Board Tamil Nadu. 55: 10–1. Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2013. Marrë më 21 shtator 2016. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b c Subramanian, T.S. (24 gusht 2008). "Tamil inscriptions found near Tiruvellarai temple". The Hindu. Tiruchi. Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2013. Marrë më 4 mars 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b Epigraphy; Archaeological Survey of India. Southern Circle; 1903, fq. 63
  4. ^ a b c Archana Verma: Temple imagery from early mediaeval peninsular India; 2012, fq. 94
  5. ^ a b c d T. Padmaja: Temples of Kr̥ṣṇa in South India: history, art, and traditions in Tamilnāḍu; 2002, fq. 110–1
  6. ^ a b c Madras (India : State) (1907). Madras district gazetteers, Volume 1. Superintendent, Government Press. fq. 325. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ T. Padmaja: Temples of Kr̥ṣṇa in South India: history, art, and traditions in Tamilnāḍu; 2002, fq. 127
  8. ^ Jouveau-Dubreuil, Tony (1994). The Pallavas. fq. 76. ISBN 81-206-0574-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Epigraphy; Archaeological Survey of India. Southern Circle; 1903, fq. 70
  10. ^ Daniel, Val (1984). Fluid Signs: Being a Person the Tamil Way. fq. 139–40. ISBN 9780520061675. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Hultzsch, Eugen (1890). South-Indian inscriptions, Volumes 9–10. fq. 298. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ J., Sulochana Gandhi; R., Soundarajan (1 janar 2013). "Lord Sri Ranganatha Temple - a study" (PDF). Monthly Multidisciplinary Research Journal. 2 (7): 2–5. ISSN 2231-5063. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 2 tetor 2013. Marrë më 9 shtator 2013. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Sreenivasa Murthy, H. V. (1990). Essays on Indian History and Culture. fq. 56. ISBN 9788170992110. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "Mahasamprokshanam at Tiruvellarai on March16". The Hindu. Tiruchi. 11 mars 2005. Arkivuar nga origjinali më 11 janar 2006. Marrë më 4 mars 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ T. Padmaja: Temples of Kr̥ṣṇa in South India: history, art, and traditions in Tamilnāḍu; 2002, fq. 108–9
  16. ^ Raman, K.V.; Padmaja, T. (1 janar 1995). Indian Epic Values: Rāmāyaṇa and Its Impact: Proceedings of the 8th International Rāmāyaạ Conference. fq. 85–7. ISBN 9789068317015. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ "Swastik Well, Tiruvellarai". Department of Archaeology, Government of Tamil Nadu. Arkivuar nga origjinali më 1 korrik 2015. Marrë më 7 korrik 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ M., Balaganessin (17 maj 2008). "Pallava-built tank plagued by vandalism at Tiruvellarai". The Hindu. Tiruchi. Arkivuar nga origjinali më 20 maj 2008. Marrë më 4 mars 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ "Study uncovers interesting details of cave temple architecture". The Hindu. 27 tetor 2010. Marrë më 4 mars 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ a b c Ayyar, P. V. Jagadisa (1991). South Indian shrines: illustrated. fq. 533. ISBN 81-206-0151-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ a b "Mahasamprokshanam performed at Tiruvellarai temple". The Hindu. Tiruchi. 17 maj 2005. Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2013. Marrë më 4 mars 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Archana Verma: Temple imagery from early mediaeval peninsular India; 2012, fq. 75
  23. ^ Subramanian, V.K. (2003). Sacred Songs Of India, Volume 5. fq. 17. ISBN 9788170174011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ T. Padmaja: Temples of Kr̥ṣṇa in South India: history, art, and traditions in Tamilnāḍu; 2002, fq. 91
  25. ^ a b c "Sri Pundarikakshan Perumal temple". Dinamalar. Marrë më 4 maj 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ Ayyangar, C. R. Sreenivasa (1908). Life and teachings of Sri Ramanujacharya. fq. 231. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ Govindāchārya, Aḷkoṇḍavilli (1906). The Life of Râmânujâchârya: The Exponent of the Viśistâdvaita Philosophy. fq. 220–1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ "Hundreds pull temple car". The Hindu. Tiruchi. 9 prill 2010. Marrë më 4 mars 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ "Devotees pull temple car". The Hindu. Tiruchi. 19 mars 2012. Marrë më 4 mars 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Bibliografia Redakto

Lidhje të jashtme Redakto

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Tempulli_Pundarikakshan_Perumal&oldid=2430966"