Trazirat e vitit 2004 në Kosovë

2004 unrest in Kosovo
2004 unrest in Kosovo
	Rrënojat e shtëpive serbe dhe manastiret ortodokse serbe
Data	17–18 mars 2004; (1 ditë)
Vendndodhja	Kosovë
Resulted in	27 të vdekur (11 shqiptarë dhe 16 serbë), 4 mijë qytetar jo-shqiptarë u detyruan ta linin shtëpitë e tyre; 935 shtëpi dhe 35 kisha ortodokse u përdhosën, dëmtuan ose shkatërruan; Përfshirja e Monumenteve Mesjetare në Trashëgiminë Botërore të UNESCO-s në rrezik;
Partitë në konflikt
Serbët e Kosovës	Shqiptarët e Kosovës
Numri
E panjohur	Mbi 50,000

Trazirat e Marsit ose Pogromi i vitit 2004 (serbisht: Мартовски погром Martovski pogrom) është rasti më i keq i dhunës etnike në Kosovë që nga fundi i konfliktit 1999 shpërtheu në qytetin e ndarë të Mitrovicës, duke lënë qindra të plagosur dhe të paktën 14 njerëz të vdekur. Trazirat u përshpejtuan nga raporte mashtruese në mediat shqiptare të Kosovës që pretendonin në mënyrë të rreme se tre djem shqiptarë të Kosovës ishin mbytur pasi ishin ndjekur në lumin Ibër nga një grup serbësh të Kosovës. Paqeruajtësit e OKB-së dhe trupat e NATO-s u përpoqën të përmbajnë një betejë të ndezur me armë midis serbëve dhe shqiptarëve etnikë.^[8]

Gjykatat ndërkombëtare në Prishtinë kanë ndjekur penalisht disa persona që sulmuan disa kisha ortodokse serbe, duke dhënë dënime me burg që variojnë nga 21 muaj deri në 16 vjet.^[9] Një pjesë e kishave të shkatërruara janë rindërtuar që nga Qeveria e Kosovës në bashkëpunim me Kishën Ortodokse Serbe dhe misionin e OKB-së në Kosovë.^[10]

Prapaskenat Redakto

Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK) ishte një organizatë paraushtarake etnike-shqiptare e cila kishte si qëllim themelimin e saj bashkimin e tokave të banuara shqiptare në Ballkan, duke theksuar kulturën, etninë dhe kombin shqiptar. Konflikti u përshkallëzua nga viti 1997 e tutje për shkak të ushtrisë jugosllave që hakmerret me një goditje në rajon që rezulton në dhunë dhe zhvendosje të popullsisë. Gjakderdhja, spastrimi etnik i mijëra shqiptarëve që i shtyn ata në vendet fqinje dhe potenciali i tij për të destabilizuar rajonin provokoi ndërhyrje nga organizata dhe agjenci ndërkombëtare, të tilla si Kombet e Bashkuara, NATO dhe OJQN.^[11] Disa njerëz nga komunitetet jo-shqiptare si serbët dhe romët u larguan nga Kosova duke pasur frikë nga sulmet hakmarrëse nga njerëz të armatosur dhe kthimin e refugjatëve ndërsa të tjerët u bënë presion nga UÇK-ja dhe bandat e armatosura për t'u larguar. Pas konfliktit, Kosova u vendos nën një kornizë ndërkombëtare të Kombeve të Bashkuara me Misionin e Administratës së Përkohshme të OKB-së në Kosovë (UNMIK) që mbikëqyr çështjet administrative dhe KFOR-in që merret me mbrojtjen. Brenda shoqërisë shqiptare të Kosovës pas konfliktit, bën thirrje për hakmarrje për dhunën e mëparshme të bërë nga forcat serbe gjatë luftës që qarkulloi nëpër kulturën publike. Në vitin 2004, negociatat e zgjatura mbi statusin e ardhshëm të Kosovës, problemet sociopolitike dhe ndjenjat nacionaliste rezultuan në trazirat e Kosovës.

Hyrje Redakto

Më 15 mars 2004, një djalosh serb 18 vjeçar Jovica Iviq u vra Çagllavicë.^[12]

Më 16 mars, tre shoqata të veteranëve të luftës të UÇK-së organizuan demonstrata të përhapura në qytete dhe qytete etnike shqiptare, duke protestuar ndaj arrestimeve të ish-udhëheqësve të UÇK-së me akuza për krime lufte, përfshirë arrestimet e shkurtit të katër komandantëve. Protestat pro-UÇK-së, anti-UNMIK, me 18,000 protestues, vunë bazën për demonstratat vijuese të shkaktuara nga raportet e bujshme të mbytjes së tre fëmijëve shqiptarë.

Më 16 mars, tre fëmijë shqiptarë u mbytën në lumin e Ibrit në fshatin Çabër, afër Zubin Potokut. Një djalë i katërt mbijetoi. Ishte spekuluar se ai dhe miqtë e tij ishin ndjekur në lumë nga serbët në shenjë hakmarrje për pushkatimin e Iviqit një ditë më parë, por ky pretendim nuk është provuar.^[13]

Zëdhënësi i policisë së OKB-së Neeraj Singh tha se djali i mbijetuar kishte qenë nën presion të madh nga gazetarët shqiptarë etnikë të cilët kishin sugjeruar atë që ai duhet të thoshte. Versioni i tij i ngjarjeve ndryshonte nga ai i dy fëmijëve të tjerë që kishin qenë gjithashtu në lumë, tha Singh në një konferencë shtypi në Prishtinë. Zëdhënësi tha se kishte mospërputhje "shumë të rëndësishme" në llogaritë e dhëna nga fëmija gjatë dy intervistave të ndara, dhe mungesa e vërtetimit të historisë së tij. "Në fakt, është logjikisht në kundërshtim në disa aspekte me provat e tjera," tha Singh.^[14]^[15] OKB nuk gjeti prova se serbët ishin përgjegjës për mbytjen e tre fëmijëve shqiptarë.^[15]

Dhuna Redakto

Më 17 dhe 18 mars 2004, një valë trazirash të dhunshme përfshiu Kosovën, të shkaktuara nga dy incidente të perceptuara si akte të motivuara etnikisht. Demonstratat, edhe pse në fillim dukej spontane, shpejt u përqendruan te serbët në mbarë Kosovën.

Mijëra shqiptarë u mblodhën në skajin jugor të urës përtej Ibrit në Mitrovicën Veriore, e cila ndan distriktet, serbe dhe shqiptare të qytetit. Një turmë e madhe serbësh u mblodh në skajin verior për të penguar kalimin e shqiptarëve. Paqeruajtësit e KFOR-it të udhëhequr nga NATO bllokuan urën, duke përdorur gaz lotsjellës, plumba gome dhe granata trullosëse për të mbajtur larg turmat. Megjithatë, persona të armatosur nga të dyja palët hapën zjarr me automatikë dhe granata, duke vrarë të paktën 8 persona (2 shqiptarë dhe 6 serbë) dhe duke plagosur mbi 300. 11 paqeruajtës u plagosën gjithashtu, nga të cilët dy në gjendje të rëndë.

Dhuna u përhap shpejt në pjesë të tjera të Kosovës, me komunitetet serbe të Kosovës dhe trashëgiminë kulturore serbe (kisha dhe manastiret) të sulmuara nga turma shqiptarësh. Serbët e kthyer u sulmuan. Disa nga lokacionet ishin gjoja nën mbrojtjen e KFOR-it në atë kohë. Gjatë trazirave dhe dhunës, të paktën 35 kisha u dëmtuan, duke përfshirë 18 monumente të kulturës, të cilat u shkatërruan, u dogjën ose u dëmtuan rëndë. Sipas Human Rights Watch, dhuna rezultoi në vdekjen e 19 personave; 8 serbë dhe 11 shqiptarë të Kosovës. Më shumë se 1000 u plagosën duke përfshirë më shumë se 120 pjesëtarë të KFOR-it. Më shumë se 4000 serbë u dëbuan nga shtëpitë e tyre dhe më shumë se 900 shtëpi të joshqiptarëve u dogjën.

Sipas një vlerësimi, më shumë se 50.000 njerëz morën pjesë në trazira. Seksioni i Monitorimit të Sistemit Ligjor i Misionit të OSBE-së në Kosovë ka monitoruar nga afër hetimet dhe gjykimet që nga marsi 2004 e deri më tani. Me monitorimin e 73 rasteve (gjykatat komunale, të qarkut dhe gjykatat për kundërvajtje) në pritje ndërmjet dhjetorit 2005 dhe marsit 2008, OSBE-ja tani ndjek raportin e parë të dhjetorit 2005.

Çagllavicë Redakto

Në Çagllavicë, 12.000 rebelë shqiptarë të Kosovës u përpoqën të sulmonin zonat e banuara me serbë. Paqeruajtësit e KFOR-it nga Suedia, Norvegjia dhe Finlanda të udhëhequr nga nënkoloneli suedez Hans Håkansson krijuan një bllokadë duke përdorur gaz lotsjellës, plumba gome dhe granata trullosëse, në mënyrë që të mbanin të dy grupet larg njëri-tjetrit. Një kamion është drejtuar nga një shqiptar i Kosovës me shpejtësi të plotë drejt barrikadës në tentativë për të depërtuar në linjë. Pasi qëlluan me të shtëna paralajmëruese në kamion, paqeruajtësit duhej të përdornin forcën vdekjeprurëse për të shmangur viktimat miqësore dhe qëlluan shoferin. 16 paqeruajtës u plagosën dhe 13 u desh të evakuoheshin.

Një njësi tjetër e KFOR-it, e përbërë kryesisht nga ushtarë suedezë, gjithashtu mori pjesë në mbrojtjen e Çagllavicës atë ditë, të mbështetur nga njerëz nga kazermat që normalisht punonin në detyra joushtarake. Nënkoloneli Hans Håkansson, i cili komandonte 700 njerëz gjatë trazirave, raportoi se luftimet vazhduan për 11 orë dhe se shumë prej tyre nuk rezistuan më për shkak të dehidrimit dhe lëndimeve ndërsa përpiqeshin të shmangnin valët e rebelëve. Në total, 35 persona u plagosën gjatë mbrojtjes së qytetit. Hans Håkansson u nderua me një medalje për veprimet e tij nga Akademia Mbretërore Suedeze e Shkencave të Luftës në 2005.

Prishtinë Redakto

Pas sulmeve në Çagllavicë, turma e shqiptarëve e ktheu vëmendjen tek pak serbët e mbetur që jetonin në Prishtinë në apartamentet e Programit YU. Banesat u sulmuan pasi turma e shqiptarëve bllokoi të gjitha hyrjet dhe i vuri flakën katit përdhesë. Serbët që u përpoqën të largoheshin nga banesat u qëlluan me armë zjarri ose u goditën me thikë nga anëtarët e turmës. Turma filloi të plaçkiste banesat dhe brohorisnin pro Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe bënin thirrje për vrasjen e serbëve. KFOR-it (kryesisht ushtarëve irlandezë) dhe policisë së UNMIK-ut iu deshën më shumë se 6 orë për të evakuuar serbët që ishin nën zjarr të vazhdueshëm nga shqiptarët e armatosur. Pas evakuimit, turma filloi të mblidhej në Kishën e Krishtit Savor duke djegur dhe dëmtuar fasadën dhe brenda.

Pejë Redakto

Shqiptarët bënë trazira në qytetin e Pejës, duke sulmuar zyrat e OKB-së. Një shqiptar u vra nga policia e OKB-së. Të kthyerit serbë u sulmuan në Fusha e Bardhë.

Lipjan Redakto

Shqiptarët dhe KFOR-i janë përfshirë në përleshje me armë në qytetin e Lipjanit. Katër serbë u vranë, ndërsa serbët e strehuar në kishën lokale ortodokse u sulmuan.

Vushtrri Redakto

Të gjitha shtëpitë serbe në fshatin Frashër në Vushtrri të banuara nga serbët, afër Mitrovicës Veriore, janë djegur.

Prizren Redakto

Më 17 mars, shqiptarët etnikë filluan të sulmojnë vendbanimin serb në Prizren, duke përfshirë edhe Seminarin, dhe thuhet se nuk ishte UNMIK-u, Policia e Kosovës dhe KFOR-i aty në atë kohë. Turma i vuri zjarrin Seminarit, me njerëz brenda dhe rrahu disa të moshuar, ndërsa një njeri vdiq gjatë djegies.

Refuzimi i KFOR-it gjerman për t'u mobilizuar që të mbrojë serbët vendas është një nga dështimet kryesore të sigurisë në trazirat e vitit 2004. UNMIK-u në Prizren tha se terrori, 56 shtëpi serbe dhe 5 kisha historike që u dogjën, ka mundur të parandalohet nga KFOR-i.

Kishat e Shkatërruara Redakto

Kisha ortodokse serbe e Shën Andrejës në Podujevë u shkatërrua në trazirat e vitit 2004 shkatterua nga shqiptarët e Kosovës

Artikulli kryesor: Shkatërrimi i trashëgimisë serbe në Kosovë

Në një apel urgjent, të lëshuar më 18 mars nga seanca e jashtëzakonshme e Thirrjes së Zgjeruar të Sinodit të Shenjtë të Kishës Ortodokse Serbe (SPC), u raportua se një numër kishash dhe faltoresh aerbe në Kosovë ishin dëmtuar ose shkatërruar nga protestuesit. Të paktën 30 vende u shkatërruan plotësisht, pak a shumë të shkatërruara, ose të shkatërruara më tej (vendet që ishin dëmtuar më parë). Përveç kishave dhe manastireve, dhjetëra ndërtesa mbështetëse (të tilla si ndërtesat e famullisë, ndërtesat ekonomike dhe rezidencat) u shkatërruan, duke e çuar numrin afër 100 ndërtesave të SPC të shkatërruara.

Reagimet në Kosovë Redakto

Politikanët shqiptarë të Kosovës si presidenti Ibrahim Rugova dhe kryeministri Bajram Rexhepi iu bashkuan guvernatorit të OKB-së Harri Holkeri, komandantit jugor të NATO-s Gregory Johnson dhe zyrtarëve të tjerë të KFOR-it në dënimin e dhunës dhe apelin për paqe në Kosovë.

Hashim Thaçi, ish-udhëheqësi i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), "kundërshtoi ndarjen etnike të Kosovës dhe tha se pavarësia është një parakusht për stabilitetin në rajon". Ai ka thënë gjithashtu se "Kosova, NATO dhe Perëndimi nuk kanë luftuar për Kosovën vetëm për shqiptarët, as për një Kosovë të sunduar nga dhuna. Dhuna nuk është mënyra për të zgjidhur problemet, dhuna vetëm krijon probleme".

Policia e Kosovës krijoi një ekip të posaçëm hetimor për të trajtuar rastet lidhur me trazirat e vitit 2004 dhe sipas Këshillit Gjyqësor të Kosovës deri në fund të vitit 2006, 326 akuzat e ngritura nga prokurorët komunalë dhe të qarkut për vepra penale në lidhje me trazirat kishin rezultuar në 200 aktakuza: dënime. në 134 raste, dhe gjykatat shpallën të pafajshëm tetë dhe pushuan 28; 30 çështje ishin në pritje. Prokurorët dhe gjyqtarët ndërkombëtarë trajtuan rastet më të ndjeshme. Deri në mars të vitit 2010, 143 kosovarë të përkatësisë etnike shqiptare u dënuan, prej të cilëve 67 u burgosën mbi një vit.

Reagimet në Serbi Redakto

Ngjarjet në Kosovë sollën një reagim të menjëhershëm të zemëruar në rrugët e Serbisë. Në mbrëmjen e 17 marsit, turmat u mblodhën në Beograd, Novi Sad dhe Nish për të demonstruar kundër trajtimit të serbëve të Kosovës. Pavarësisht thirrjeve për qetësi nga Mitropoliti Amfilohije, Xhamisë Bajrakli të shekullit të 17-të iu vu zjarri. Xhamia e Islam-agës në qytetin jugor të Nishit u dogj gjithashtu, ndërsa demonstruesit brohorisnin "Vrisni, vrisni shqiptarët!" Kur policia mbërriti xhamia tashmë ishte djegur dhe disa media raportuan se policia nuk e lëvizi turmën, kështu që ata bllokuan hyrjen e zjarrfikësve në xhami, duke i lënë ata të paaftë për të shuar zjarrin. Të dy ndërtesat u dëmtuan shumë, por u shpëtuan nga shkatërrimi i plotë me ndërhyrjen e policisë dhe zjarrfikësve. Gjithashtu pronat e pakicave myslimane, si goranët, turqit apo shqiptarët u vandalizuan në Novi Sad dhe qytete të tjera anembanë Serbisë. Human Rights Watch ka arritur në përfundimin se shteti serb ka dështuar në ndjekjen penale të dhunës në Novi Sad.

Qeveria serbe denoncoi publikisht dhunën në Kosovë. Kryeministri Vojislav Koshtunica kritikoi ashpër dështimin e NATO-s dhe OKB-së për të parandaluar dhunën dhe bëri thirrje për vendosjen e gjendjes së jashtëzakonshme në Kosovë. Ai mbajti një fjalim duke fajësuar separatistët e organizuar shqiptarë: "Ngjarjet në Kosovën veriore-Metohi zbulojnë natyrën e vërtetë të separatizmit shqiptar, natyrën e tij të dhunshme dhe terroriste... [Qeveria do të bëjë gjithçka që mundet për të ndalur terrorin në Kosovë". Ministri për të drejtat e pakicave të Serbisë dhe Malit të Zi, Rasim Ljajiq, edhe vetë mysliman, tha se “Kjo që po ndodh tani në Kosovë konfirmon dy gjëra: se ky është një kolaps i misionit ndërkombëtar dhe një disfatë totale e bashkësisë ndërkombëtare”. Nebojsha Çoviq, kryenegociatori i qeverisë serbe për çështjet që kanë të bëjnë me Kosovën, është dërguar në Mitrovicë më 18 mars në përpjekje për të qetësuar situatën atje. Forcat serbe të sigurisë ruanin gjithashtu kufirin midis Serbisë dhe Kosovës në një përpjekje për të parandaluar hyrjen e demonstruesve dhe paraushtarakëve në provincë për të nxitur trazira të mëtejshme. Ngjarjet u krahasuan nga kryeministri Koshtunica me spastrim etnik.

Serbët, të përfaqësuar nga “Bashkimi i Serbëve në Kosovë dhe Metohi”, e cilësuan kalvarin si “gjenocid” në një letër dërguar patriarkëve serb dhe rus, presidentit rus Vladimir Putin dhe qeverisë serbe, ku përveç kësaj ata citojnë djegien e shtatë fshatrave gjatë Luftës së Dytë Botërore-pushtimi gjerman tek "disa qindra" të djegura "nën sundimin e trupave të Evropës së krishterë dhe Amerikës" dhe sipas të cilave "pushtimi i Kosovës tejkalon gjithçka që duhej të mbanim nën fashizmi”. Fshatrat e kursyera serbe krahasohen me "kampet e përqendrimit" për shkak të mungesës së lirisë së lëvizjes, energjisë elektrike dhe ngrohjes. Sipas letrës, pas vitit 1999 kanë ndodhur 8.500 vrasje apo zhdukje të personave joshqiptarë pa asnjë bashkëpunëtor të vetëm të gjykuar.

Në vitin 2011, shtatë vjet pas incidentit, ministri i Jashtëm Vuk Jeremiq foli në Kolegjin Wheaton në Çikago:

Në më pak se 72 orë u dogjën 35 kisha dhe manastire, shumë prej të cilave datojnë në shekullin e 14-të apo edhe më larg histori, gjë që përfaqëson një humbje të pakthyeshme për njerëzimin. Dhjetra njerëz u vranë. Disa mijëra u plagosën. Mijëra shtëpi dhe dyqane u rrafshuan me tokë. Më shumë se 4.000 serbë të Kosovës u dëbuan nga shtëpitë e tyre.

Në Serbi ngjarjet u quajtën edhe Pogromi i Marsit.

Reagimi Ndërkombëtar Redakto

Komuniteti ndërkombëtar u befasua nga rritja e papritur e dhunës. Kosova ka qenë mjaft e qetë që nga fundi i vitit 1999, megjithëse ka pasur herë pas here përplasje etnike në shkallë të vogël gjatë pesë viteve të fundit dhe një tension të vazhdueshëm ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve. Megjithatë, kjo kishte kaluar kryesisht pa u vënë re nga mediat perëndimore që nga viti 1999.

Trupat e KFOR-it mbyllën kufijtë e Kosovës me pjesën tjetër të Serbisë dhe Malit të Zi dhe OKB-ja pezulloi fluturimet brenda dhe jashtë provincës. NATO njoftoi më 18 mars se do të dërgonte 1.000 trupa të tjera - 750 prej tyre nga Mbretëria e Bashkuar - për të përforcuar 18.500 trupat tashmë në Kosovë.

OKB-ja dhe Bashkimi Evropian bënë thirrje për qetësi, duke u bërë thirrje udhëheqësve vendas të frenojnë mbështetësit e tyre. Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Kofi Annan u kërkoi të dyja palëve të bashkëpunojnë me forcat paqeruajtëse, por në mënyrë të theksuar u kujtoi shqiptarëve të Kosovës se ata kishin përgjegjësi "të mbrojnë dhe promovojnë të drejtat e të gjithë njerëzve brenda Kosovës, veçanërisht të pakicave të saj".

Një zyrtar austriak i OSBE-së i quajti ngjarjet një plan të orkestruar për të dëbuar serbët e mbetur, ndërsa një zyrtar anonim i UNMIK-ut thuhet se iu referua ngjarjes si Kristallnacht e Kosovës. Komandanti i krahut jugor të NATO-s, admirali Gregory G. Johnson, tha më 19 mars se dhuna ishte në kufi me spastrimin etnik të serbëve nga shqiptarët. Më 20 mars, administratori i OKB-së i Kosovës, Harri Holkeri, u tha gazetarëve se "Ndoshta fillimi ishte spontan, por pas fillimit disa grupe ekstremiste patën një mundësi për të orkestruar situatën dhe kjo është arsyeja pse ne po punojmë urgjentisht për t'i nxjerrë ata autorë para drejtësisë."

Sipas Amnesty International, të paktën 27 njerëz vdiqën - 11 shqiptarë dhe 16 serbë - dhe mbi 1.000 u plagosën ndërsa rreth 730 shtëpi që u përkisnin pakicave, kryesisht serbë të Kosovës, si dhe 36 kisha ortodokse, manastire dhe objekte të tjera fetare dhe kulturore u dëmtuan, ose të shkatërruara. Në më pak se 48 orë, 4.100 anëtarë të komuniteteve pakicë u zhvendosën rishtazi (më shumë se gjithsej 3.664 që ishin kthyer gjatë vitit 2003), nga të cilët 82% ishin serbë dhe 18% e mbetur përfshinin romë (dhe ashkali) si dhe rreth 350. Shqiptarët nga zonat me shumicë serbe të Mitrovicës së veriut dhe Leposaviqit.

Danimarka u zotua të dërgojë 100 paqeruajtës të tjerë në rajon pas fillimit të dhunës.
Ministri gjerman i Mbrojtjes Peter Struck tha më 19 mars se 600 paqeruajtës të tjerë po dërgoheshin për t'u bashkuar me forcat gjermane në Kosovë, me dislokimin në rajon duke filluar më 20 mars.
Franca u zotua të dërgojë rreth 400 trupa të tjera menjëherë në rajon pas fillimit të dhunës.
Rusia dhe Serbia-Mali i Zi bënë thirrje për një takim urgjent të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, i cili dënoi dhunën. Më 19 mars, Duma ruse miratoi një rezolutë (397 me 0) që bën thirrje për kthimin e trupave të Serbisë-Malit të Zi në Kosovë.
Kryeministri serb Vojislav Koštunica i përshkroi sulmet si "të planifikuara paraprakisht dhe të koordinuara.. kjo ishte një tentativë për pogrom dhe spastrim etnik" kundër serbëve të Kosovës.
Mbretëria e Bashkuar dërgoi një shtesë prej 750 ushtarësh paqeruajtës, të cilët mbërritën në kryeqytetin e rajonit, Prishtinë, brenda 24 orëve nga sulmet e para, për të përforcuar trupat britanike tashmë në terren.
Zëdhënësi i Shtëpisë së Bardhë Scott McClellan u tha gazetarëve se administrata e Bushit u bëri thirrje "të gjitha grupeve t'i japin fund dhunës dhe të përmbahen nga dhuna". Edhe Departamenti Amerikan i Shtetit përsëriti thirrjen e tij për të ndalur dhunën, duke thënë: “Dhuna në rritje kërcënon procesin e demokratizimit dhe pajtimit në Kosovë dhe duhet të përfundojë”.