Truri

organ që shërben si qendër e sistemit nervor në të gjitha kafshët e kurrizore dhe shumicën e atyre jokurrizore


Truri (lat. cerebrum dhe greq. ἐγκέφαλον - enkefalon - "në kokë" ) tek njeriu dhe kafshët kurrizore është pjesa e trupit që gjendet në kokë i mbrojtur nga kafka dhe cipa trunore dhe që shërben për kapjen, përpunimin dhe ruajtjen e njoftimeve të marra (në një nivel të lartë) nëpërmjet organeve shqisore (syve, veshëve, etj.) për t´i shndërruar në lëvizje që janë mjeti i ndërveprimit me mjedisin e jashtëm. Truri është qendra e kontrollit të sistemit nervor qendror. Truri te shumica e kafshëve është i vendosur në kokë pranë aparatit shqisor dhe gojës. Kafshët jokurrizore nuk zotërojnë një tru qendror apo një grumbull të veçuar ganglionesh. Truri është një organ tejet i ndërlikuar. Truri i njeriut, p.sh. përbëhet nga më shumë se 10.000.000.000.000 neurone, secili i lidhur me mëse 1.000 të tjerë. Neuroshkenca është studimi shkencor i trurit dhe gjithë sistemit nervor.

Truri i njeriut.
Truri i miut.

Truri ndahet ne disa grupe:

-Arrçi Është pjesa e fundit e trurit e lidhur me palcën kurrizore.Është qendër për rregullimin e procesit të frymëmarrjes, të zemrës, gëlltitjes, të tkurrjes dhe zgjerimit të enëve të gjakut.

-Truri i vogël Është i zhvilluar mirë sidomos tek gjitarët, dhe te shumë llojeve të peshqve.Ai është qendër e drejtpeshimit, lëvizjes dhe koordinimit të punës së muskujve. Tek amfibet dhe zvarranikët është i zhvilluar pak.

-Truri i mesëm Është i vendosur në mes të trurit të madh dhe palcës kurrizore.Tek rruazorët primitiv truri i mesëm është vendi kryesor i lidhjes mes ngacmimeve dhe grupeve të muskujve.

-Truri i ndërmjetëm Është i vogël. Në pjesën e poshtme të tij gjendet hipofiza e lidhur me hipotalamusin si qendër kontrolluese e metabolizmit, temperaturës së trupit, procesin e gjumit dhe funksione të tjera, ndërsa në pjesën e sipërme epifiza si gjëndër me tajim.

-Truri i përparmë Te truri i përparmë ndodhen lobet ballore, janë të vendosura direkt pas ballit. Lobet ballore janë lobet më të mëdha në trurin e njeriut dhe janë gjithashtu rajoni më i zakonshëm i dëmtimit traumatik të trurit. Lobet ballore janë të rëndësishme për lëvizjen e vullnetshme, gjuhën shprehëse dhe për menaxhimin e funksioneve ekzekutive të nivelit më të lartë. Funksionet ekzekutive i referohen një koleksioni aftësish njohëse, duke përfshirë aftësinë për të planifikuar, organizuar, iniciuar, vetë-monitoruar dhe kontrolluar përgjigjet e dikujt për të arritur një qëllim. Lobet ballore konsiderohen qendra jonë e sjelljes dhe e kontrollit emocional dhe shtëpia e personalitetit tonë. Nuk ka asnjë pjesë tjetër të trurit ku lezionet mund të shkaktojnë një shumëllojshmëri kaq të gjerë simptomash

Zona e frikës ne tru Redakto

Frika herë pas here na vë zjarrin nën këmbë dhe ndonjë herë tjetër na jep kurajo për të përballuar një rrezik.

Tre reagime të ndryshme që nuk i zgjedhim me ndërgjegje por që vendosen nga disa neurone të veçanta që quhen qeliza të tipit I, të pranishme në zonën cerebrale të amigdalës.

Shkencëtarët kanë zbuluar jo vetëm zonën e trurit por edhe specifikat e qelizave që vendosin reagimin e minjve. Ata kanë monitoruar aktivitetin e qelizave në trurin e minjve pasi iu nënshtruan stresit dhe frikës.

Ndodhja e "busullës morale" Redakto

Skeda:Busulla morale e trurit.jpg

Kohët e fundit shkencëtarët kanë zbuluar "busullën morale" në trurin e njeriut, në zonën prapa veshit të djathtë, e cila konsiderohet se kontrollon vlerësimin e sjelljeve ndaj njerëzve të tjerë.

Gjerësisht, zona e vendosur prapa veshit të djathtë aktivizohet atëherë kur ne mendojmë për gabimet apo veprat e mira të njerëzve te tjerë. Shkencëtaret zbuluan se etika jonë dhe dallimi i të mirës nga e keqja nuk është vetëm një çështje e arsimimit, por ato janë të shkruara në tru.

Hulumtuesit kanë arritur që me anë të valës magnetike ta “ç’kyçin busullën morale" tek disa njerëz, gjë e cila u bëri të pamundur ketyre njerezve ndarjen e veprimeve të mira nga ato të këqija. Eksperimenti është kryer ashtu nga 12 vullnetarë qe kanë marrë nga 192 mini-skenarë dhe detyra e tyre ishte që të vlerësojnë sjelljet e heroit të këtyre skenarëve në një shkallë nga 1 (sjellje të paligjshme) deri 7 (sjellje të pranueshme).

Skenarët e njëjta u janë dhënë atyre gjatë dhe pas ekspozimit të një fushe magnetike, dhe përgjigjet e tyre ishin të ndryshme. Menaxhere e Projektit, Dr Liane Young, tha se ishte e mahnitshme për të parë se si fusha magnetike ndryshon krejtësisht gjykimin e njerëzve.

Përndryshe, kjo nuk është hera e parë që shkencëtarët në tru gjetën qendra përgjegjëse për, siç besohej, gjërat në lidhje me arsimimin. Vitin e kaluar, shkencëtarët amerikan gjithashtu pohuan se kanë gjetur "pikën e Zotit", d.m.th. një pjesë të trurit që rregullon ndjenjat dhe besimet fetare.

Ndërtimi Redakto

Truri i njeriut është truri me i përsosur

Truri i njeriut është i përbere nga 5 pjese: truri i madh, truri i mesëm, truri i ndërmjetëm, truri i vogël dhe palca kurrizore. Truri Tek fëmijët e posalindur është 400 g ndërsa tek njeriu i rritur 1400 g prej te cilëve 1200 g i përkasin trurit te madh.

Truri i një Gjeniu Redakto

Çfarë e bën gjeniun gjeni? Kjo ishte pyetja qe motivoi Dr. Tomas Harvein për te izoluar trurin e fizikanit Albert Ajnshtajn (1879-1955) kur ai vdiq. Harvei e copëtoi trurin e Ajnshtajnit ne 240 pjese.

Hulumtimet treguan edhe pse truri i Ajnshtajnit kishte mase me te vogël se truri mesatar ai kishte perqendrim te larte te qelizave nervore ne koren trunore.Gjithashtu u konstatuan rrudha jo te zakonshme ne pjesen e trurit qe eshte qender per logjike matematikore.

A e dini se...! Redakto

Truri juaj ndalet se rrituri ne moshën 15-vjeçare ! Por te mesuarit nuk ndalet kurre ! Qelizat nervore te trurit tuaj gjate gjithe jetes formojne lidhje te reja. Truri juaj shfrytëzon shume fuqi (energji) sa edhe një poç elektrik i fuqise 10 watt. Pesha e trurit te femijes se posalindur eshte 400 gram kurse te njeriu i rritur truri peshon 1400gram ,ku prej tyre 1200 i perkasin trurit te madh.

Truri i njeriut ka kater lobe. Ato janë:

  • 1-Lobi frontal
  • 2-Lobi parietal
  • 3-Lobi oksiptal
  • 4-Lobi temporal.

Referenca Redakto