Vehip Pasha
Mehmed Vehib Pasha ose Mehmet Vehib Kaçı (1877 - 1940) ishte gjeneral në ushtrinë osmane me prejardhje shqiptare.
Vehip Pasha | |
|---|---|
 | |
| Emri i lindjes | Mehmed Vehib |
| Lindur më | 1877 |
| Vdekur më | 1940 |
| Në aleancë me | .svg){kind=small} Perandoria Osmane |
| Shërbimi/ | Ushtria Osmane |
| Grada | Gjeneral |
| Betejat/luftrat | Luftërat Ballkanike Lufta e Parë Botërore |
Biografia Redakto
Vehib lindi në 1877 në Janja (sot: Janina), atëherë pjesë e Perandorisë Osmane. I ardhur nga një familje e shquar e qytetit, babai i tij, Mehmet Emin Efendi, kishte shërbyer si kryetar i qytetit.[1] Ai ishte një shqiptar.[2][3][4] Vëllai i tij i madh Esad Pasha mbrojti Galipolin në vitin 1915 dhe Kâzım Taşkent ishte themeluesi i Yapı Kredi, banka e parë private mbarëkombëtare në Turqi. Vehib vetë u diplomua në Shkollën Perandorake të Inxhinierisë Ushtarake (Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn) në 1899, më pas nga Kolegji Ushtarak Osman (Kolegji i Stafit, Mekteb-i Erkân-ı Harbiye-i Şâhâne) si kapiten shtabi dhe iu bashkua Ushtria e Katërt, e cila më pas ishte vendosur në Jemen. Në vitin 1909, pas incidentit të 31 marsit, Vehibi u thirr në Kostandinopojë, ku filloi të punonte në Ministrinë e Luftës. Menjëherë pas kësaj Mahmud Shevket Pasha emëroi Vehibin si Komandant të Shkollës së Kadetëve (shkolla e mesme ushtarake, Askerî İdadi). Ai arriti gradën e majorit.
Luftërat Ballkanike Redakto
- Artikulli kryesor: Beteja e Bizanit
Gjatë Luftës së Parë Ballkanike, Vehibi mbrojti kështjellën e Janjas me vëllain e tij Esad Pasha, i cili ishte komandant i Trupave të Janjas, deri më 20 shkurt 1913. Forcat osmane përfundimisht u dorëzuan te grekët nën Princin e Kurorës Kostandin.
Pas lirimit si rob lufte, Vehib u bë kolonel në Divizionin e 22-të të Këmbësorisë. Ai u dërgua në Hexhaz të Arabisë.
Lufta e Parë Botërore Redakto
Perandoria Osmane hyri në Luftën e Parë Botërore dhe Vehib mori pjesë në fushatën e Galipolit, duke komanduar Trupat e Ushtrisë XV dhe më vonë Ushtrinë e Dytë. Sukseset e tij bënë që ai të bëhej komandant i Ushtrisë së Tretë gjatë Fushatës së Kaukazit. Ushtria e tij u mbrojt nga sulmet e rusëve por u mund në Betejën e Erzinxhanit. Në vitin 1918, Ushtria e Tretë e Vehibit rifitoi ofensivën dhe mori Trabzonin më 24 shkurt, Hopën në mars, si dhe Batumin më 26 mars. Me armëpushimin e Mudros, Vehibi u kthye në Kostandinopojë.
Lufta e Pavarësisë Redakto
Vehib nuk mori pjesë në Luftën për Pavarësi Turke. Pas kthimit të tij në Kostandinopojë në fund të Luftës së Parë Botërore, ai u ndoq penalisht për keqpërdorim të detyrës së tij dhe u burgos në burgun Bekirağa. Ai u arratis në Itali. Atij i është hequr shtetësia nga qeveria e re e Turqisë. Ai kaloi disa kohë në Itali, Gjermani, Rumani, Greqi dhe Egjipt. Mospëlqimi i tij ndaj Mustafa Qemalit ishte i njohur dhe ai kurrë nuk e fshehu përbuzjen e tij për liderin e ri të Turqisë, i cili dikur kishte luftuar nën komandën e tij në Galipoli. Ai nuk u kthye në Stamboll deri në vitin 1940.[5]
Abisinia Redakto
Vehib mori pjesë në Luftën e Dytë Italo-Abisiniane ku njihej si Vehib Pasha. Ai shërbeu si shef i shtabit të Ras Nasibu, komandantit të përgjithshëm etiopian në frontin jugor. Vehib projektoi një linjë të fortë mbrojtëse për etiopianët, e cila njihej si "Muri i Hindenburgut", duke iu referuar linjës së famshme mbrojtëse gjermane të Luftës së Parë Botërore, Linja Hindenburg. Megjithatë, italianët i thyen këto mbrojtje gjatë Betejës së Ogadenit në prill 1936. Më pas, Vehib u largua nga Etiopia dhe u kthye në Stamboll.
Ai vdiq në vitin 1940 dhe u varros në Varrezat Karaxhaahmet në Stamboll.
Referime Redakto
- ^ Kayallof, Jacques (1973). The battle of Sardarabad (në anglisht). Mouton. fq. 14. ISBN 9783112001394. Marrë më 18 tetor 2011.
- ^ Vehib Pasha, the Albanian, was perhaps a tiger; but he was likewise both valiant soldier and grand- seigneur. (Rafael de Nogales, Four Years Beneath the Crescent, C. Scribner's sons, 1926, p. 22.)
- ^ The Ottoman Albanian Vehib Pasha spoke to the Armenians in the language that any romantic nationalist could comprehend, and his point was clearly to cow his opponents with the depth of Ottoman determination. (Michael A. Reynolds, The Ottoman-Russian Struggle for Eastern Anatolia and the Caucasus, 1908-1918: Identity, Ideology and the Geopolitics of World Order, Volume 1, Princeton University, 2003, p. 424.)
- ^ Vehib Pasha said I've been the commander of the Caucasian front for one and a half years. I researched Caucasians and learned. You Caucasians love cleanliness like us Albanians. I won't make these dirty Turkish soldiers to enter into the Caucasus, especially with this guise. (Vehip Paşa «Ben bir buçuk yıldır Kafkas cephesi kumandanıyım. Kafkasyalıları tetkik ettim öğrendim. Siz Kafkasyalılar da, biz Arnavutlar gibi temizliği seviyorsunuz. Bu pis Türk neferlerini, hem de bu kılıkta Kafkasya'ya sokamam.» diyor., Naki Keykurun, Azerbaycan İstiklâl Mücadelesinin Hatıraları, Azerbaycan Gençlik Derneği, 1964, p. 64.)
- ^ Kevin Jackson, Atlas Tarih, No 03, September 2010, pp. 74-76.