Wikipedia:WikiProjekti Studenti&Wikipedia/FTP

Ndihmoni që kjo pjesë dhe pjesa FTP të bashkohen në një artikull të vetëm. {{{2}}}

--EgzonArifi (diskutimet) 14 qershor 2013 15:50 (CEST)Hyrje

FTP është shërbim i Internetit që përdoret për tërheqjen (Download) dhe bartjen (Upload)
e të dhënave.
Shfrytëzuesi me futjen (login) e kompjuterit të tij personal në kompjuterin (server) ka qasje
në informata të cilat pastaj mund të të barten ose shkarkohen. FTP bënë të mundur transferin nga
një kompjuter i largët dhe informatat janë të arritshme njësoj sikur informatat në kompjuterin e
shfrytëzuesit.
Për tu fut në server FTP janë dy mënyra: normale FTP dhe anonime FTP.
Paraqitja “normale” është duke shfrytëzuar emrin e përdoruesit dhe fjalëkalimin, të dhëna këto të
cilat më pare janë pranuar nga administrator i kompjuterit. Pas kontrollit të të dhënave të futura
përdoruesit i jepet e drejta e përdorimit të kompjuterit.
Paraqitja “anonime” në server FTP bëhet tek kompjuterët public, këtu nuk ju duhet leje e
administratorit. Në vend të emrit shkruhet “anonymus” dhe si fjalë kalim një kombinim shkronjash
e numrash sipas dëshirës.
Në internet ka shumë kompjuter në të cilët perms FTP protokollit janë në dispozicion të
përdoruesit dhe pa kompenzim nga këta mundë të barten programe (softver), literatur, foto
imazhe…
Nëse dëshirojmë të kemi një administrim të të dhënave tona të prezantuara në rrjetë, duhet
të merren FTP programe të cilat janë në dispozicion për të gjitha sistemet operative të cilat kanë të
integruar programin FTP klient.
Historiku
FTP- është prodhim që ka evoluar kur në treg ishte present numër i madh i sistemeve të
ndryshme. Qëllimet kryesore të FTP janë të orientuara në gjetjen e mënyrave efikase për manipulim
me tipe të ndryshme të komandave, mënyrave të bartjes të të dhënave, prezantimit të të dhënave ose
më konkretisht:
􀂷 Përkrahje në ndarjen e fajllave (programeve/të dhënave)
􀂷 Përshpejtim të mënyrës direkte apo indirekte (përmes programit) të shfrytëzimit të
kompjuterëve në largësi.
􀂷 Mbrojtje e shfrytëzuesit nga detalet që bazohen në ate se si sistemet e ndryshme e
organizojnë ruajtjen e fajllave, dhe
􀂷 Sigurim efikas të transmetimit të sigurt të të dhënave
Te FTP protokolli ekziston FTP entiteti shfrytëzues dhe FTP entiteti server, ndërsa ai që inicon
transferin është shfrytëzuesi.

Siq shihet në figure FTP është operator në dy nivele. Për të filluar me punë FTP protokoll
moduli i shfrytëzuesit vendos TCP lidhjen me FTP server protokoll modulin. Kjo lidhje përdoret
për shkëmbim të informatës kontrolluese në formë të FTP komandave dhe përgjegjeve. Kur të
rregullohen detalet për fajll transfer, vendoset TCP koneksioni i radhës, fajll informatat barten
nëpër këtë lidhje ashtu që kjo mund të merret si nivel protokolli për shkëmbim të të dhënave. Dy
nivelet të FTP integrohen me TCP/IP softverin tek sistemi local për të vendos TCP lidhjen.
Dy nivelet e FTP gjithashtu integrohen me File management softverin sistemor për t’u qasë në
fajll sistemin local dhe fajllat e tij.
Dhe përfundimisht ekziston FTP interfejsi i shfrytëzuesit që i mundëson shfrytëzuesit (ose
programit) ti çaset User FTP-së.
FTP – File Transfer Protocol
Fig 1. Skemë strukturore e FTP servisit

FTP – është servis themelor për shkëmbim të informatave përmes protokolit TCP/IP të
rrjetit. FTP përmbanë bartjen e informatave dhe konvertimin e kodeve të shenjave kur të bartet
teksti apo informata në formë binare.
Shfrytëzimi i FTP është në dobi të distribuimit të numrit të madh (sasisë) të informatave
mes rrjetave të ndryshme dhe internetit.
FTP është i definuar si protokoll komunikues mes serverit dhe klientit për shkëmbim të
informatave. FTP serveri rregullon (përgatitë) informatat (fajllat..) të cilat duhet të shkëmbehen.
Shfrytëzuesi (klienti), që dëshiron të shkëmbej informatat, do të paraqitet (login) në server dhe do
të “lerë” ose do të “marrë” informatat.
Shfrytëzuesi mundë të jetë një person ose ndonjë process në emër të shfrytëzuesit i cili
dëshiron të marrë ose të transferoj informatat. Për shkëmbim të informatave me anë të protokolit
FTP duhet të vendoset FTP serveri.
FTP shfrytëzon dy TCP/IP lidhje mes shfrytëzuesit (klientit) dhe serverit: lidhja për informata
dhe lidhja e kontrollit. Lidhja e kontrollit udhëheqë dhe kontrollon serverin që transmeton
informatat mes serverit dhe klientit perms lidhjeve të kontrollit.

FTP shfrytëzon TELNET protokollin për lidhjen kontrolluese. FTP ofruesi i shërbimeve pret
në mënyrë passive për vendosje të lidhjes kontrolluese të inicuar nga ana e shfrytëzuesit, nga porti
TCP 21 i ofruesit të shërbimeve (server). Kur vendoset lidhja kontrolluese, serveri përgjigjet se
është “gati” dhe pret që shfrytëzuesi të logohet duke e përkrahur emrin e shfrytëzuesit dhe
fjalëkalimin e tij i cili e pret miratimin nga ana e serverit. Pasi të jet “njohur “ logimi legal i
shfrytëzuesit, serveri përgjijget me porosinë e logimit dhe pret komandat për operacionet e
mëtejme.Lidhja e informatave- gjithashtu është dykahëshe perms së cilës informatat barten mes
shfrytëzuesit dhe ofertuesit të shërbimeve me anë të mënyrës së specifikuar . Lidhja për informata
vendoset përkohësisht (me kërkesë) për bartje të informative dhe datotekave.

Përmes lidhjes për informata, barten përveq përmabjtjes së datotekave edhe të dhëna të
tjera dhe porosi si rezultat i kryerjes të FTP komandave (psh, porositë e HELP-it). Lidhja për
informata është orientuar nga serveri drejt shfrytëzuesit (klientit) pa marrë parasysh kahjen e
transmetimit dhe klienti pret në mënyrë jo aktive në vendosjen e lidhjes (modi aktiv ose modi
normal)
Në disa raste, kryesisht nga ana e klientit vendosja e lidhjes nga rrjeti i jashtëm është i pa
mundur nga arsyet e sigurisë dhe bllokohet me filtrime softverike apo nga firewall.
Në këtë rast FTP transmetimi nuk do të realizohet. Në këso rrethanash kemi të bëjmë me
mënyrën passive, mënyrë e cila aktivizon lidhjen e informatave nga ana e shfrytëzuesit ngjashëm si
lidhjen kontrolluese dhe nuk kemi bllokim përshkak sigurie.
FTP nuk lejon shumë tipe të paraqitjes dhe të konverzimit të të dhënave. Dy tipe kryesore të të
dhënave të cilat FTP i lejon janë ASCII dhe IMAGE.
ASCII- është tip themelor. Dërguesi i shëndrron të dhënat nga shenjat e brendshme në
8-BIT prezantim standard ASCII. Pranuesi do të shëndrroj të dhënat nga forma standarde në formë
të brendshme. Shumica e FTP përdoruesve nuk transmeton lloje të tjera të shenjave, e sidomos
shenja me më shumë Bajt. Sugjerohet që të gjitha FTP softveret të përkrahin IMAGE- tipin e të
dhënave. Këtu datotekat trajtohen si varg 8-bitësh të bajtave të të dhënave dhe duhet të jenë të
ruajtur si bajta fqinjë pa modifikime. Domethënë me IMAGE-tipin, datoteka është e
transmetueshme ashtu siq është.
FTP- komandat
FTP- komanda është fjalë komanduese pas së cilës mund të vijnë një varg parametrash të
përmbyllur me kufizimin <CRLF>. Çdo komandë është fjalë prej 3 ose 4 pjesëve themelore. Në
vijim janë dhënë disa FTP komanda :
USER <SP> <username> <CRLF>
PASS <SP> <password> <CRLF>
ACCT <SP> <account-information> <CRLF>
CWD <SP> <pathname> <CRLF>
CDUP <CRLF>
SMNT <SP> <pathname> <CRLF>
QUIT <CRLF>
REIN <CRLF>

PORT <SP> <host-port> <CRLF>
PASV <CRLF>
TYPE <SP> <type-code> <CRLF>
STRU <SP> <structure-code> <CRLF>
MODE <SP> <mode-code> <CRLF>
RETR <SP> <pathname> <CRLF>
STOR <SP> <pathname> <CRLF>
STOU <CRLF>
APPE <SP> <pathname> <CRLF>
ALLO <SP> <decimal-integer>
[<SP> R <SP> <decimal-integer>] <CRLF>
REST <SP> <marker> <CRLF>
RNFR <SP> <pathname> <CRLF>
RNTO <SP> <pathname> <CRLF>
ABOR <CRLF>
DELE <SP> <pathname> <CRLF>
RMD <SP> <pathname> <CRLF>
MKD <SP> <pathname> <CRLF>
PWD <CRLF>
LIST [<SP> <pathname>] <CRLF>
NLST [<SP> <pathname>] <CRLF>
SITE <SP> <string> <CRLF>
SYST <CRLF>
STAT [<SP> <pathname>] <CRLF>
HELP [<SP> <string>] <CRLF>
NOOP <CRLF>
FTP përgjigjet
Çdo mesazh i përgjigjes bazohet në tre numra digjital që barten si tre shenja numerike pas të cilave
pason teksti. Janë 5 vlera të para të kodit të përgjegjes:
1YZ- përgjigje positive paraprake
2YZ- përgjigje positive e kompletuar
3YZ- përgjigje e mesme positive
4YZ- përgjigje kalimtare negative e kompletuar
5YZ- përgjijge negative e përhershme e kompletuar
Grupimi i dytë i enkoduar në digit të dytë
X 0 Z- sintaksa
X 1 Z- Informata
X 2 Z- Lidhja
X 3 Z- Legalizimi dhe informimi
X 4 Z- të papërcaktuar akoma
X 5 Z- File-sistemi
Grupimi i tretë lejon shkallëzim më të mire të kuptimit në secilin funksion të kategorive të
përcaktuara në grupin e dytë.

Argumentet e FTP komandave
<username> ::= <string>
<password> ::= <string>
<account-information> ::= <string>
<string> ::= <char> | <char><string>
<char> ::= any of the 128 ASCII characters except <CR> and
<LF>
<marker> ::= <pr-string>
<pr-string> ::= <pr-char> | <pr-char><pr-string>
<pr-char> ::= printable characters, any
ASCII code 33 through 126
<byte-size> ::= <number>
<host-port> ::= <host-number>,<port-number>
<host-number> ::= <number>,<number>,<number>,<number>
<port-number> ::= <number>,<number>
<number> ::= any decimal integer 1 through 255
<form-code> ::= N | T | C
<type-code> ::= A [<sp> <form-code>]
| E [<sp> <form-code>]
| I
| L <sp> <byte-size>
<structure-code> ::= F | R | P
<mode-code> ::= S | B | C
<pathname> ::= <string>
<decimal-integer> ::= any decimal integer
Vërejtjet në FTP
􀀭 paraqitja e fjalëkalimit
emri dhe fjalëkalimi i shfrytëzuesit dërgohen si tekst perms lidhjes kontrolluese. Lehtë me anë
të ndonjë “mjeti” kapet ndonjë IP për të fituar emrin e shfrytëzuesit dhe fjalëkalimin.
Shfrytëzimi i llogarive “anonime” ose kufizimi i arritshmërisë të datotekave e zvoglon këtë
rrezik.
􀀭 restrikcion në emërtim të datotekave
çdo shfrytëzues duhet t’u përmbahet emërtimit të datotekave të përfshira në transmetim.
Nëse kërkoni datotekën duke shfrytëzuar grup të kodeve të pa përshtatshëm me ASCII kod, e
sidomos kodet me më shumë bajta, mundë të ndodhë që FTP nuk arrinë të ttransmetoj ose
datotekat e transmetuara do të kenë emra të pa lejuar të datotekave.
􀀭 mungesa e funksionit të ndryshimit
FTP modeli varet nga modeli Klijent/Server. Klijenti aktivisht kontrollon serverin për të
transmetu datoteka mes tyre, deri sa serveri sillet në mënyrë passive. FTP serveri nuk ndrron të
dhënat me Host të tretë. Për tu arritë ky funksion, procese të ndryshme që përkohësisht do të
verifikonin ekzistimin e datotekës dhe për të vazhdue transmetimin e datotekës, do të jenë të

nevojshme jasht FTP.--EgzonArifi (diskutimet) 14 qershor 2013 15:50 (CEST)