Çështja e Kosovës gjatë Luftës së Dytë Botërore
Çështja e Kosovës gjatë Luftës së Dytë Botërore [1]
Kosova gjatë Luftës së Dytë Botërore (1939–1945) përjetoi një periudhë të turbullt dhe komplekse politike e shoqërore. Pozita gjeografike strategjike dhe çështjet e pazgjidhura etnike e territoriale e bënë këtë rajon një pikë të nxehtë të përplasjes së interesave midis fuqive të Boshtit, rezistencës lokale dhe fqinjëve të saj. Gjatë kësaj periudhe, Kosova u bë objekt i interesave të ndryshme politike, që synonin ta përdornin atë për avantazhe strategjike.
Pas pushtimit të Jugosllavisë nga Gjermania naziste dhe Italia fashiste në prill të vitit 1941, Kosova u nda mes disa zonave të administrimit. Një pjesë e madhe e Kosovës u aneksua nga Mbretëria Shqiptare, që atëherë ishte nën kontrollin italian. Pjesë të tjera të territorit iu dhanë Bullgarisë dhe Serbisë së pushtuar nga Gjermania. Aneksimi i Kosovës nga Shqipëria u pa nga shumë shqiptarë si një mundësi për ribashkimin kombëtar, por realiteti ishte kompleks dhe shpesh kontradiktor.
Gjatë kësaj periudhe, në Kosovë vepruan grupe të ndryshme rezistence. Forcat komuniste të organizuara nga Partia Komuniste Jugosllave (PKJ) dhe ato nga Lëvizja Nacionalçlirimtare Shqiptare (LNC) zhvilluan aktivitete të ndryshme për të luftuar pushtuesit, por shpesh kishin divergjenca për çështjet e organizimit dhe të ardhmes politike të Kosovës. Ndërkohë, elementët lokalë shqiptarë, të ndikuar nga ndjenjat nacionaliste, shpesh përkrahën idenë e një Kosove të bashkuar me Shqipërinë.
Lufta thelloi ndasitë etnike midis shqiptarëve dhe serbëve në Kosovë. Regjimet e Boshtit shpesh i përdorën tensionet etnike për të mbajtur nën kontroll popullsinë dhe për të minuar organizimin e qëndrueshëm të rezistencës. Në të njëjtën kohë, autoritetet italiane dhe më pas ato gjermane lejuan disa reforma që favorizonin shqiptarët, duke thelluar kështu antagonizmin me serbët.
Përfundimi i Luftës së Dytë Botërore në vitin 1945 solli rikthimin e Kosovës nën administrimin e Jugosllavisë së re komuniste. Çështja e Kosovës mbeti një nga temat më të debatueshme në marrëdhëniet shqiptaro-jugosllave gjatë dekadave që pasuan. Për shumë shqiptarë, Lufta e Dytë Botërore përfaqësoi një mundësi të humbur për zgjidhjen e çështjes kombëtare, ndërsa për serbët, ajo përforcoi ndjenjat e humbjes dhe pakënaqësisë në rajon.
Për më shumë informacion mbi këtë temë, libri Çështja e Kosovës gjatë Luftës së Dytë Botërore i Izber Hotit (botuar në Prishtinë, më 1997) paraqet një përmbledhje të gjerë të ngjarjeve, analizave historike dhe burimeve dokumentare. Libri përfshin harta, fotografi dhe bibliografi që ndihmojnë lexuesin të kuptojë kompleksitetin e periudhës.
Çështja e Kosovës gjatë Luftës së Dytë Botërore mbetet një temë kyçe për të kuptuar historinë dhe marrëdhëniet e ndërlikuara etnike e politike në Ballkan. Ngjarjet e kësaj periudhe jo vetëm që formësuan të ardhmen e Kosovës, por edhe kontribuuan në tensionet e vazhdueshme që kanë përcaktuar historinë moderne të rajonit.