Apostol Pango

Apostol Pango (1937–2015)

Historian dhe studiues shqiptar

Apostol Pango ishte një personalitet në historiografinë shqiptare, i njohur për kontributet e tij në studimin e historisë kombëtare dhe rajonale, veçanërisht të zonave të Jugut të Shqipërisë. Ai u dallua si historian, pedagog dhe drejtues institucionesh kulturore.

Apostol Pango lindi më 15 maj 1937, në fshatin Topovë të Zagorisë, në rrethin e Gjirokastrës. Arsimin fillor e kreu në vendlindje dhe në Sheper, ndërsa arsimin e mesëm e vazhdoi në shkollën pedagogjike të Shkodrës, një ndër institucionet më të rëndësishme të kohës për përgatitjen e arsimtarëve.

Studimet e larta i kreu në Universitetin e Tiranës, në Fakultetin e Histori-Filologjisë, dega Histori, ku u diplomua në vitin 1961. Ky formim i dha bazat për një karrierë të gjatë dhe të suksesshme në fushën e arsimit dhe të kërkimit historik.

Pas diplomimit, Apostol Pango punoi si mësues historie në shkollën e mesme të qytetit të Delvinës për një periudhë 16-vjeçare (1961–1977). Gjatë kësaj kohe, ai jo vetëm që edukoi breza të rinjsh, por gjithashtu u angazhua në hulumtime historike për të dokumentuar ngjarje dhe personalitete të rëndësishme të historisë shqiptare.

Në vitin 1977, Pango u emërua drejtor i Muzeut Historik të Sarandës, një rol që e mbajti deri në vitin 1998. Në këtë periudhë, ai u angazhua në ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore dhe historike të zonës së Sarandës dhe Delvinës. Pas krijimit të qendrave kulturore, Pango shërbeu si drejtor i Qendrës Kulturore Sarandë (1996–1998).

Apostol Pango ka botuar një sërë veprash që trajtojnë aspekte të ndryshme të historisë shqiptare. Punimet e tij mbulojnë një gamë të gjerë temash, nga lëvizja kombëtare shqiptare në Çamëri deri te biografitë e figurave të rëndësishme kombëtare dhe studime enciklopedike për rajonin e Delvinës dhe Sarandës.

Ndër veprat kryesore të tij janë:

• "Hasan Tahsimi" (bashkautor, 1982)
• "Tre luftëtarë të çështjes kombëtare" (1983)
• "Luftëtarë të penës dhe pushkës" (1985)
• "Lëvizja kombëtare shqiptare në Çamëri në vitet 1908–1912" (disertacion, 1989)
• "Namik Delvina: monografi" (1996)
• "Enciklopedia e Delvinës dhe e Sarandës" (2002)
• "Delvina: histori e shkurtër" (2008)
• "Enciklopedia arsimore e rretheve Sarandë dhe Delvinë" (bashkautor, 2009)
• "Topova e Zagorisë" (bashkautor, 2010)
• "Kleanthi Koçi, emblemë e drejtësisë shqiptare" (bashkëpunoi, 2012)
• "300 autorë të huaj për Shqipërinë" (bashkautor, 2014)
• "Delvina në regjistrimet osmane" (2015) .

Puna e Apostol Pangos në historiografi është vlerësuar për ndriçimin e aspekteve më pak të njohura të historisë shqiptare, veçanërisht për rajonet e jugut. Ai mbetet një figurë e respektuar për qasjen e tij të kujdesshme dhe të thelluar ndaj dokumentimit historik, duke lënë pas një trashëgimi të pasur për brezat e ardhshëm të studiuesve.

Apostol Pango ndërroi jetë në vitin 2015, duke lënë pas një pasuri intelektuale që vazhdon të jetë një burim i rëndësishëm për historiografinë shqiptare.