Arsimi në Berat : 1900-1940

Arsimi në Berat: 1900-1940

Arsimi në qytetin e Beratit gjatë periudhës 1900-1940 përfaqëson një etapë të rëndësishme në historinë e zhvillimit kulturor dhe arsimor të qytetit dhe rajonit përreth. Kjo periudhë karakterizohet nga një përpjekje e vazhdueshme për modernizimin e arsimit dhe përhapjen e dijes në mesin e popullsisë, duke kaluar nga arsimi tradicional osman në një sistem më të organizuar dhe të strukturuar sipas modeleve të arsimit perëndimor.

Në fillim të shekullit të 20-të, Berati ishte pjesë e Perandorisë Osmane, dhe arsimi i ofruar ishte kryesisht në formën e shkollave fetare (medreseve) dhe mejtepeve, ku mësoheshin bazat e fesë islame, arabishtja dhe disa elemente të tjera të kulturës dhe shkencës së kohës. Por me ndryshimet politike dhe sociale të periudhës, veçanërisht pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë më 1912, u intensifikuan përpjekjet për krijimin e një sistemi arsimor kombëtar dhe laik.

Pas shpalljes së Pavarësisë dhe gjatë periudhës së viteve 1920-1930, shteti shqiptar filloi të investojë në ngritjen dhe organizimin e shkollave laike në Berat. Një numër shkollash fillore dhe të mesme u hapën në qytet dhe në zonat përreth. Këto shkolla synonin të ofronin një edukim të përbashkët për të gjithë fëmijët, pavarësisht prejardhjes etnike apo fetare. Ndër lëndët e mësuara ishin gjuha shqipe, matematika, historia dhe disa elemente të shkencave natyrore.

Në vitet 1920, përpjekjet për të përhapur arsimin ishin të mbështetura edhe nga lëvizje intelektuale dhe kulturore, të cilat promovonin identitetin kombëtar dhe rëndësinë e arsimimit të popullsisë. Për shembull, shoqëritë kulturore dhe arsimore si “Vllaznija” kishin një rol të rëndësishëm në përhapjen e dijes dhe në mbështetjen e shkollave të reja.

Gjatë Mbretërisë Shqiptare nën udhëheqjen e Mbretit Zog I, arsimi mori një shtysë të re zhvillimi në Berat. Qeveria u angazhua në hapjen e shkollave të reja dhe përmirësimin e kushteve ekzistuese të mësimdhënies. Shkollat u pajisën me materiale mësimore më të përparuara dhe më moderne për kohën, duke përfshirë libra, harta dhe mjete të tjera didaktike. Mësuesit përgatiteshin në normalet e qyteteve të tjera ose dërgoheshin jashtë vendit për t’u arsimuar.

Në vitet 1930, shteti filloi të ndërmarrë hapa më të rreptë për kontrollin dhe rregullimin e arsimit, duke e bërë të detyrueshëm arsimin fillor për të gjithë fëmijët e moshës shkollore dhe duke mbështetur shkollat publike. Në Berat, ky proces solli hapjen e shkollave të reja dhe përmirësimin e infrastrukturës ekzistuese.

Periudha 1939-1940 përkon me fillimin e Luftës së Dytë Botërore dhe pushtimin e Shqipërisë nga Italia. Kjo situatë krijoi vështirësi për arsimin, pasi shumë shkolla u mbyllën ose u kthyen në institucione të tjera për të mbështetur përpjekjet e luftës. Megjithatë, kishte gjithashtu edhe përpjekje për të ruajtur aktivitetet arsimore dhe kulturore në qytet, me ndihmën e intelektualëve vendas dhe organizatave lokale.

Libri “Arsimi në Berat: 1900-1940” nga Shyqyri Lakra, redaktuar nga Ymer Kordha, përshkruan në detaje zhvillimin e arsimit në këtë periudhë historike në Berat. Botuar në vitin 2001 nga shtëpia botuese Jonalda, libri përbën një burim të rëndësishëm informacioni mbi shkollat, mësuesit dhe reformat që ndodhën në qytet dhe përreth tij. Me një përmbledhje prej 72 faqesh dhe me bibliografi në fund të librit, autori prezanton një analizë të plotë të transformimeve arsimore dhe ndikimit të tyre në jetën e qytetit të Beratit.

Periudha 1900-1940 shënon një fazë të rëndësishme të zhvillimit arsimor në Berat, ku ndikimi i reformave shtetërore dhe përpjekjeve lokale kontribuoi në ndërtimin e një sistemi arsimor që u përpoq të përshtatej me kërkesat e kohës dhe me nevojat e popullsisë. Ky proces hodhi themelet për një zhvillim të mëtejshëm arsimor në qytet pas Luftës së Dytë Botërore.