Arti meksikan

Arti meksikan përbëhet nga arte pamor të ndryshme që u zhvillua mbi zonën gjeografike të njohur tani si Meksikë. Zhvillimin e këtyre arteve afërsisht ndjek historinë e Meksikës, të ndarë në epokën Mesoamerikean para hispanike, periudha koloniale, më tej e ndarë me periudhën e Luftës Meksikane të Pavarësisë. Arti meksikan është gjithashtu i mbushur në shumicën e rasteve a e herë me modele të ndërlikuar.

Detaje të një afresku nga Diego Rivera në Pallatin Kombëtar.

Arti mesoamerikan është ai që prodhoj një rajon që përfshin shumë nga ajo që sot është Meksika qendrore dhe jugore, para pushtimit spanjoll të Perandorisë Aztec për një periudhë prej rreth 3.000 vjet nga 1500 p.e.s deri në 1500 e.r. Gjatë kësaj kohe, të gjitha ndikimet në prodhimin e artit ishin autoktonë, me artin e lidhur shumë me fenë dhe klasës sunduese. Kishte shumë pak dallim në mesin e artit, arkitekturës, dhe shkrimit. Pushtimi spanjoll shkoj deri në 300 vite sundim kolonial spanjoll, dhe prodhimi i arti mbeti i lidhur me fenë—pjesa më e madhe e artit ishte e lidhur me ndërtimin dhe dekorimin e kishave, por arti laik u zgjerua në shekullin e tetëmbëdhjetë, veçanërisht piktura casta, portretet, dhe piktura historike. Pothuajse i gjitha arti i prodhuar ishte në traditën Evropiane, në periudhën e vonshme koloniale artistë u trajnuan në Akademinë e San Carlos, por elementet autoktonë mbetën, duke filluar një akt balancues të vazhdueshëm në mes të traditave evropiane dhe autoktonë.

Pas Pavarësisë, arti mbeti e fuqishëm në stilin evropian, por tema autoktone u shfaqën në vepra madhore pasi Meksika e pavarur kërkonte të bëhet dallimi i vetvetes nga e kaluara e saj koloniale spanjolle. Kjo preferencë për elemente autoktone vazhdoi në gjysmën e parë të shekullit të 20-të, me Realizmin Socialist ose Lëvizja Murale Meksikane e udhëhequr nga artistë të tillë si Diego Rivera, David Alfaro Siqueiros, José Clemente Orozco, dhe Fernando Leal, të cilët ishin ngarkuar nga qeveria e post-Revolucionit Meksikan që të krijojnë një tregim vizual të historisë dhe kulturës meksikane.

Forca e kësaj lëvizje artistike ishte e tillë që ajo preku teknologjitë e sapo shpikura, të tilla si fotografia dhe kinemaja, dhe fuqimisht e promovuan artin dhe vepra artizanale popullore si pjesë e identitetit të Meksikës. Që nga vitet 1950, Arti Meksikan ka lënë anash stilin mural dhe ka qenë e më të globalizuar, duke integruar elementë nga Azia, me artistë dhe filma meksikanë që kanë një ndikim në skenën globale.

Arti para-Kolumbian

Një mural Maya Bonampak, shekulli i VIII es.

Arti para-hispanik i Meksikës i takon rajonit kulturor të njohur si Mesoamerika, e cila përafërsisht korrespondon me Meksikën qendrore në në Amerikën Qendrore, përfshin tre mijë vjet nga 1500 pes në 1500 es në përgjithësi e ndarë në tri periudha: Para klasike, klasike dhe pas klasike. Kultura e parë dominuese Mesoamerikane ishte ajo e Olmekëve, e cila arriti kulmin me rreth viteve 1200 pes. Olmekët kanë origjinë nga ajo që është e lidhur me Mesoamerikën, të tilla si shkrim hieroglifik, kalendar, përparimet e para në astronomi, skulpturë monumentale (kokat Olmec) dhe punimeve dekorative "jade"'.

Ato ishin paraardhës të kulturave të mëvonshme të tilla si Teotihuakan, në veri të Mexico City, Zapotekët në Oaxaca dhe majët në jug të Meksikës, Belize dhe Guatemala. Ndërkohë që perandoritë u ngritën dhe ranë, rrënjët kulturore më themelore të Mesoamerikës mbetën të njëjta deri në pushtimit spanjoll nga Perandoria Aztec. Këto përshinin qytete me me sheshe në qendër, tempuj zakonisht të ndërtuara në baza piramidale, fusha me top mesoamerikane dhe një kozmologji kryesisht të përbashkët.

Ndërkohë që forma e artit si piktura në shpellë dhe gravura shkëmbore datojë prej më parë, historia e njohur e artit meksikan fillon me artin Mesoamerikan të krijuar nga kultura sedentare që ndërtuan qytetet, dhe shpesh, zotërimet. Derisa arti i Mesoamerikës është më i larmishëm dhe shtrihet në më shumë kohë se kudo tjetër në kontinentet e Amerikës, stilet artistike tregojnë një numër të ngjashmërive.

• 
  Koka Olmec No.1, 1200–900 p.e.s
• 
  Las Limas Monument 1, nga 1000 deri 600 p.e.s
• 
  Statuja Chupicuaro në Louvre, nga 600 deri 200 p.e.s
• 
  Kavanoza nga Casas Grandes, nga shekulli XII deri në shk. e XV
• 
  Maskë Zapotec jadeite
• 
• 
  Detaje nga Codex Zouche-Nuttall, nga shekulli XIV deri në shk. e XV
• 
  Detaje nga "murali më Tetitla", Teotihuacán, 100 p.e.s deri 700 e.s
• 
  Enë trekëmbësh nga Teotihuacán, 250 deri 600 e.s
• 
  Koka prej gipsi e K'inich Janaab Pakal I (603-683 e.s), sunduesi i Palenque.
• 
  Skulptura e Chaac, pjesë e fasadës të një ndërtese në Labna, 600 deri 900 e.s
• 
  Guri diellor Aztec, fillimi i shk. XVI, i paraqitur në Muzeun Kombëtar të Antropologjisë, Mexico City

Për lexim të mëtejshëm

E përgjithshme – Arti i Amerikës latine

• Ades, Dawn. Art in Latin America: The Modern Era, 1820–1980. New Haven: Yale University Press 1989.
• Baddeley, Oriana; Fraser, Valerie (1989). Drawing the Line: Art and Cultural Identity in Contemporary Latin America. London: Verso. ISBN 0-86091-239-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Alcalá, Luisa Elena and Jonathan Brown. Painting in Latin America: 1550–1820. New Haven: Yale University Press 2014.
• Anreus, Alejandro, Diana L. Linden, and Jonathan Weinberg, eds. The Social and the Real: Political Art of the 1930s in the Western Hemisphere. University Park: Penn State University Press 2006.
• Bailey, Gauvin Alexander. Art of Colonial Latin America. New York: Phaidon Press 2005.
• Barnitz, Jacqueline. Twentieth-Century Art of Latin America. Austin: University of Texas Press 2001.
• Craven, David. Art and Revolution in Latin America, 1910–1990. New Haven: Yale University Press 2002.
• Dean, Carolyn and Dana Leibsohn, "Hybridity and Its Discontents: Considering Visual Culture in Colonial Spanish America," Colonial Latin American Review, vol. 12, No. 1, 2003.
• delConde, Teresa (1996). Latin American Art in the Twentieth Century. London: Phaidon Press Limited. ISBN 0-7148-3980-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Donahue-Wallace, Kelly. Art and Architecture of Viceregal Latin America, 1521–1821. Albuquerque: University of New Mexico Press 2008.
• Fernández, Justino (1965). Mexican Art. Mexico D.F.: Spring Books. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Frank, Patrick, ed. Readings in Latin American Modern Art. New Haven: Yale University Press 2004.
• Goldman, Shifra M. Dimensions of the Americas: Art and Social Change in Latin America and the United States. Chicago: University of Chicago Press 1994.
• Latin American Artists of the Twentieth Century. New York: MoMA 1992.
• Latin American Spirit: Art and Artists in the United States. New York: Bronx Museum 1989.
• Ramírez, Mari Carmen and Héctor Olea, eds. Inverted Utopias: Avant Garde Art in Latin America. New Haven: Yale University Press 2004.
• Reyes-Valerio, Constantino. Arte Indocristiano, Escultura y pintura del siglo XVI en México. Mexico City: INAH Consejo Nacional para la Cultura y las Artes 2000.
• Sullivan, Edward. Latin American Art. London: Phaidon Press, 2000.
• Turner, Jane, ed. Encyclopedia of Latin American and Caribbean Art. New York: Grove's Dictionaries 2000.

E përgjithshme - Arti Meksikan

• Artes de México (1953-present). Individual issues on particular topics.
• Museum of Modern Art, Twenty Centuries of Mexican Art. New York: Museum of Modern Art 1940.
• Oles, James. Art and Architecture in Mexico. London: Thames & Hudson 2013.
• Paz, Octavio (1987). Essays on Mexican Art. Helen Lane (translator). New York: Harcourt Brace and Company. ISBN 0-15-129063-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rosas, José Luis, red. (1982). Historia del Arte Mexicano [Historia e Artit Meksikan]. Vëll. 1. Mexico City: SALVAT Mexicana de Ediciones SA de CV. ISBN 968-32-0199-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rosas, José Luis, red. (1982). Historia del Arte Mexicano [Historia e Artit Meksikan]. Vëll. 2. Mexico City: SALVAT Mexicana de Ediciones SA de CV. ISBN 968-32-0220-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rosas, José Luis, red. (1982). Historia del Arte Mexicano [Historia e Artit Meksikan]. Vëll. 3. Mexico City: SALVAT Mexicana de Ediciones SA de CV. ISBN 968-32-0221-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rosas, José Luis, red. (1982). Historia del Arte Mexicano [Historia e Artit Meksikan]. Vëll. 4. Mexico City: SALVAT Mexicana de Ediciones SA de CV. ISBN 968-32-0222-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Rosas, José Luis, red. (1982). Historia del Arte Mexicano [Historia e Artit Meksikan]. Vëll. 5. Mexico City: SALVAT Mexicana de Ediciones SA de CV. ISBN 968-32-0237-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Vargas Lugo, Elisa. Estudio de pintura colonial hispanoamericana. Mexico City: UNAM 1992.
• Zavala, Adriana. Becoming Modern, Becoming Tradition: Women, Gender and Representation in Mexican Art. State College: Penn State University Press 2010.

Arti para-hispanik

• Boone, Elizabeth Hill (2000). Stories in Red and Black : Pictorial Histories of the Aztecs and Mixtecs. Austin, Texas: University of Texas Press. fq. 28. ISBN 978-0-292-70876-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Klein, Cecilia. "Visual Arts: Mesoamerica". Encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 1539–1552.
• Miller, Mary Ellen. The Art of Mesoamerica: From Olmecs to Aztecs. London: Thames & Hudson 2012.
• Pasztory, Esther. Pre-Columbian Art. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
• Townsend, Richard F. State and Cosmos in the Art of Tenochtitlan. Studies in Pre-Columbian Art and Archeology 20. Washington D.C., Dumbarton Oaks 1979.

Arti i periudhës koloniale

• Armella de Aspe, Virginia and Mercedes Meade de Angula. A Pictorial Heritage of New Spain: Treasures of the Pinacoteca Virreinal. Mexico City: Fomento Cultural Banamex 1993.
• Burke, Marcus. Pintura y escultura en Nueva España: El barroco. Mexico City: Azabache 1992.
• Burke, Marcus. Treasures of Mexican Colonial Painting. Santa Fe: Museum of New Mexico 1998.
• Castello Yturbide, Teresa and Marita Martínez del Río de Redo. Biombos mexicanos. Mexico City: Instituto Nacional de Historia e Antropología (INAH), 1970.
• Gruzinski, Serge. "Colonial Indian Maps in sixteenth-century Mexico". In Res' 13 (Spring 1987)
• Hernández-Durán, Raymond. "Visual Arts: Seventeenth Century". Encyclopedia of Mexico, Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, 1558–1568.
• Katzew, Ilona. Casta Paintings: Images of Race in Eighteenth-Century Mexico. New Haven: Yale University Press, 2004.
• Kubler, George. Mexican Architecture of the Sixteenth Century. 2 vols. New Haven: Yale University Press 1948.
• Mundy, Barbara E. The Mapping of New Spain: Indigenous Cartography and the Maps of the Relaciones Geográficas. Chicago: University of Chicago Press 1996.
• Peterson, Jeanette, The Paradise Garden Murals of Malinalco: Utopia and Empire in Sixteenth-Century Mexico. Austin: University of Texas Press 1993.
• Pierce, Donna, ed. Exploring New World Imagery. Denver: Denver Museum of Art 2005.
• Reyes-Valerio, Constantino (2000). Arte Indocristiano, Escultura y pintura del siglo XVI en México (në spanjisht). Mexico D.F.: Instituto Nacional de Antropología e Historia Consejo Nacional para la Cultura y las Artes. ISBN 970-18-2499-7.
• Robertson, Donald. Mexican Manuscript Painting of the Early Colonial Period. New Haven: Yale University Press 1959.
• Schreffler, Michael. "Visual Arts: Sixteenth Century." Encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 1553–1558.
• Sebastián, Santiago. Iconografía e iconología del arte novohispano. Mexico City: Azabache 1992.
• Toussaint, Manuel. Colonial Art in Mexico, edited and translated by Elizabeth Wilder Weismann. Austin: University of Texas Press 1967.
• Tovar de Teresa, Guillermo. Pintura y escultura en Nueva España, 1557–1640. Mexico City: Fundación Mexicana para la Educación Ambienttal and Radioprogramma de México 1992.
• Widdifield, Stacie G. "Visual Arts: Eighteenth- and Nineteenth-Century Academic Art." Encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 1568–1576.

Arti i shekullit të nëntëmbëdhjetë

• Fernández, Justino. El arte del siglo XIX. Mexico City: UNAM-IIE 1967.
• García Barragán, Elisa. El pintor Juan Cordero: Los días y las obras. Mexico City: UNAM 1984.
• Pintores mexicanos del siglo XIX. Mexico City: Museo de san Carlos. Instituto Nacional de Bellas Artes (INBA) 1985.
• Ramírez, Fausto. "Vertientes nacionalistas en el modernismo." In El nacionalismo y el arte mexicano. Mexico City: UNAM 1986.
• Rodríguez Prampolini, Ida. La crítica de arte en el siglo XIX. 3 vols. Mexico City: UNAM 1964.
• Rodríguez Prampolini, Ida. "La figura del indio en la pintura del siglo XIX, fondo ideológico," Arte, Sociedad e Ideología. 3 (Oct-Nov. 1977).
• Romero de Terreros, Manuel. Catálogos de las Exposiciones de la Antigua Academia de San Carlos, 1850–1898. Mexico City: UNAM-IIE 1963.
• Segre, Erica. Intersected Identities: Strategies of Visualization in Nineteenth-and Twentieth-Century Mexican Culture. New York and Oxford: Berhahn Books 2007.
• Uribe, Eloisa. Problemas de la producción escultórica en la ciudad de México, 1843–1847. Mexico City: Universidad Iberoamericana 1984.
• Uribe, Eloisa, ed. Y todo ....por una nación, historia social de la producción plástica de la ciudad Mexicana, 1761–1910. Mexico City: INAH-SEP 1987.
• Widdiefield, Stacie G. The Embodiment of the National in Late Nineteenth-Century Mexican Painting. Tucson: University of Arizona Press 1996.
• Widdifield, Stacie G. "Visual Arts: Eighteenth- and Nineteenth-Century Academic Art." Encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 1568–1576.

Arti Modern

• Alonso, Ana María. "Conforming Discomformity: 'Mestizaje, Hybridity, ahd the Aesthetics of Mexican Nationalism." Cultural Anthropology vol. 19, no. 4 (2004) 459-90.
• Billeter, Erika, ed. Images of Mexico: The Contribution of Mexico to 20th-Century Art. Frankfurt: Shirn Kunsthall Frankfurt 1997.
• Coffey, Mary. How a Revolutionary Art Became Official Culture: Murals, Museums, and the Mexican State. Durham: Duke University Press 2012.
• Elliott, Ingrid. "Visual Arts: 1910–37, The Revolutionary Tradition." Encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 1576–1584.
• Emmerich, Luis Carlos. 100 Pintores Mexicanos/100 Mexican Painters. Monterrey: Museo de Arte Contemporaneo de Monterrey 1993.
• Ferrer, Elizabeth. Through the Path of Echoes: Contemporary Art in Mexico. New York: Independent Curators 1990.
• Flores, Tatiana. Mexico's Revolutionary Avant-Gardes: From Estridentismo to ¡30-30!. New Haven: Yale University Press 2013.
• Folgarait, Leonard. Mural Painting and Social Revolution in Mexico, 1920–1940. Cambridge: Cambridge University Press 1998.
• Gallo, Ruben (2004). New Tendencies in Mexican Art : The 1990s. Gordonsville, VA: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-6100-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• García Ponce, Juan. Nueve Pintores Mexicanos. Mexico City: Era 1968,
• Gilbert, Courtney. "Visual Arts: 1920–45, Art Outside the Revolutionary Tradition." Encyclopedia or Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 1584–1590.
• Good, Carl and John V. Waldron, eds. The Effects of the Nation: Mexican Art in an Age of Globalization. Philadelphia: Temple University Press 2001.
• Hurlburt, Laurance P. The Mexican Muralists in the United States. Albuquerque: University of New Mexico Press
• Indych-López, Anna. Muralism Without Walls: Rivera, Orozco, and Siqueiros in the United States, 1927–1940. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press 2009.
• Ittman, John, ed. Mexico and Modern Printmaking, A Revolution in the Graphic Arts, 1920 to 1950. Philadelphia: Philadelphia Museum of Art 2006.
• Oles, James, ed. South of the Border, Mexico in the American Imagination, 1914–1947. New Haven: Yale University Art Gallery 1993.
• Picard, Charmaine. "Visual Arts: 1945-96." Encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 1590–1594.
• Rodríguez, Antonio. A History of Mexican Mural Painting. London: Thames & Hudson 1969.
• Segre, Erica. Intersected Identities: Strategies of Visualization in Nineteenth-and Twentieth-Century Mexican Culture. New York and Oxford: Berhahn Books 2007.
• Sullivan, Edward. Aspects of Contemporary Mexican Painting. New York: The Americas Society 1990.

Fotografi

• Bartra, Eli. "Women and Portraiture in Mexico". In "Mexican Photography." Special Issue, History of Photography 20, no. 3 (1996)220-25.
• Cabrera Luna, Claudia, Mayra Mendoza Avilés, Friedhelm Schimdt-Welle, and Arnold Spitta, eds. Hugo Brehme y la Revolución Mexicana/Und die Mexikanische Revolution. Mexico City and Germany: DAAD, INAH, and SINAFO 2009.
• Casanova, Rosa and Adriana Konzevik. Mexico: A Photographic History. Mexico City: INAH/RM 2007.
• Casasola, Gustavo. Historia gráfica de la Revolución Mexicana. 4 volumes. Mexico City: Trillas 1960.
• Cuevas-Wolf, Cristina; Werckmeister, Otto Karl (1997). Indigenous cultures, leftist politics and photography in Mexico from 1921 to 1940 (Tezë). Northwestern University. Docket 9814199. {{cite thesis}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Debroise, Olivier. Mexican Suite: A History of Photography in Mexico. Translated by Stella de Sá Rego. Austin: University of Texas Press 2001.
• Ferrer, Elizabeth. A Shadow Born of Earth: Mexican Photography. New York: Universe Publishing 1993.
• Figarella, Mariana. Edward Weston y Tina Modotti en México. Su inserción dentro de las estrategias estéticas del arte posrevolucionario. Mexico City: UNAM 2002.
• Folgarait, Leonard. Seeing Mexico Photographed: The work of Horne, Casasola, Modotti, and Álvarez Bravo. New Haven: Yale University Press 2008.
• Lerner, Jesse. The Shock of Modernity: Crime Photography in Mexico City. Madrid: Turner 2007.
• Mraz, John. "Photography". Encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 1085–1090.
• Mraz, John. Looking for Mexico: Modern Visual Culture and National Identity. Durham: Duke University Press 2009.
• Mraz, John. Photographing the Mexican Revolution: Commitments, Testimonies, Icons. Austin: University of Texas Press 2012.
• Oles, James, ed. Lola Alvarez Bravo and the Photography of an Era. Mexico City: RM 2012.
• Ortiz Monasterio, Pablo. Mexico: The Revolution and Beyond: Photographs by Agustín Victor Casasola, 1900–1940. New York: Aperture 2003.
• Tierra y Libertad! Photographs of Mexico 1900–1935 from the Casasola Archive. Oxford: Museum of Modern Art 1985.
• Yampolsky, Mariana. The Edge of Time: Photographs of Mexico. Austin: University of Texas Press 1998.
• Ziff, Trisha, ed. Between Worlds: Contemporary Mexican Photography. New York: Impressions 1990.

Kinema

• de los Reyes, Aurelio. "Motion Pictures: 1896-1930." Encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 957–964.
• Fein, Seth. "Motion Pictures: 1930-60". Encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 964–970.
• Mistron, Deborah. "The Role of Pancho Villa in the Mexican and American Cinema." Studies in Latin American Popular Culture 2:1-13 (1983).
• Mora, Carl J. The Mexican Cinema: Reflections of a Society, 1896–1988. Berkeley and Los Angeles: University of California Press 1989.
• Mora, Carl J. "Motion Pictures: 1960-96." Encyclopedia of Mexico. Chicago: Fitzroy Dearborn 1997, pp. 970–972.
• Noriega, Chon A. and Steven Ricci, eds. The Mexican Cinema Project. Los Angeles: UCLA Film and Television Archives 1994.
• Pick, Zuzana M. Constructing the Image of the Mexican Revolution: Cinema and the Archive. Austin: University of Texas Press 2010.
• Ramírez Berg. Charles. Cinema of Solitude: A Critical Study of Mexican Film, 1967–1983. Austin: University of Texas Press 1992.
• Strayer, Kirsten; Landy, Marcia (2009). Ruins and riots: Transnational currents in Mexican cinema (Tezë). University of Pittsburgh. Docket 3400463. {{cite thesis}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Arte të njohura

• López, Rick. Crafting Mexico: Intellectuals, Artisans, and the State after the Revolution. Durham: Duke University Press 2010.
• McQuade, Margaret Connors. Talavera Poblana: Four Centuries of a Mexican Ceramic Tradition. New York 1999.