Ausiàs March
Stampa:Kutia Shkrimtar Ausiàs March (shqiptimi valencian: [awziaz maɾk]) (1400 - 3 mars 1459) ishte një kalorës mesjetar valencian dhe poet nga Gandia, Valencia. Ai është konsideruar si një nga poetët më të rëndësishëm të "Shekullit të Artë" (Golden Age) të letërsisë valenciane.
Biografia
RedaktoNuk dihet shumë për jetën e March. Ai u lind rreth vitit 1400 në një familje fisnike të Valencias. Babai i tij, Pere March, ishte poet dhe shërbeu në oborrin e vëllaut të vogël të Mbretit Alfonso IV,Peter, si oficer në shtëpitë e fisnikëve në Kataloni. Xhaxhai i tij, Jaume March II, ishte gjithashtu një poet. March ishte një nga dy fëmijët e gruas së dytë të Pere-s, Lionor Ripoll. Ai kishte një motër më të re qe quhej Peirona.[1]
Në vitin 1413, ende i riu-March u bë kreu i familjes së tij-pjesë e fisnikërive të vogla valenciane-pas vdekjes së babait të tij. Nga një moshë shumë e re mori pjesë në ekspedita që Mbreti Alfons el Magnànim i mbajti në Mesdhe. Pas kthimit nga këto ekspedita më 1427, ai u vendos në Gandia. Pas këtij kthimit, ai kurrë më nuk e braktisi rajonin ku ka lindur. March ishte i martuar dy herë: së pari me Isabel Martorell (motra e shkrimtarit Joanot Martorell), dhe më vonë ne Joana Escorna.
Në vitin 1450, ai u zhvendos nga Gandia në Valencia.Ai vdiç aty më datën 3 Mars,të vitit 1459. Përderisa March u varros në kishën e familjes së tij në Katedralen e Valencias, dy bashkëshortet e tij dhe familja e poetit janë varrosur ne Manastirin e Sant Jeroni de Cotalba. Atij i janë atribuar pesë fëmijë jolegjitim por pa trashëgimi legjitime.
Poezia
RedaktoDuke trashëguar një pasuri të lehtë nga babai i tij , Pere march-arkëtar i Dukës së Gandia-s, dhe duke gëzuar patronazhin e fuqishëm të Charles-it të Viana-s , princi i Aragonit , March ishte në gjendje t'i përkushtohet përbërjes poetike . Ai është një ndjekës i hapur i Petrarkës , duke mbajtur imitimin në një pikë të tillë që ai i adresoi në Cants d'amor ( Këngë dashurie ) një zonje të cilin ai pohoi se e kishte parë së pari në kishë në të Premten e Mirë. Aq sa diferenca e gjuhës lejon , ai riprodhoi kadencën ritmike të modelit të tij , por kjo duhet të cilësohet si tradita mesjetare e kërkuar në këtë vijim. Kjo është diçka që vetë Petrarka e bëri dhe kjo nuk ka nevojë të theksohet.[2] . Mars është një poet shumë origjinal dhe ideosinkretik . Në Cants de mort ( Këngët e vdekjes ) ai prek një shënim të ndjenjave që janë karakteristikë për veten e tij . Mund të thuhet se ai e ka zhvilluar retorikën e Petrarkës dhe e ka përdorur atë më shumë për meditime të brendshme psikologjike , siç kanë bërë edhe poetët e tjerë të mëdhenjë si Camões dhe Shekspirit.
March ishte një nga poetët e parë që përdori gjuhën amëtare, valenciane, në vend të gjuhës rapsode, Occitan. Poezitë e tij janë shënuar nga errësira, një morbiditetit ndonjëherë monoton, dhe një betejë konfliktuale mes dëshirës dhe moralit, e cila ka arritur në kulmin e saj në Këngët Shpirtërore. Ai kishte të drejtë plotësisht në lartësinë që ai gëzonte në mesin e bashkëkohësve të tij, dhe suksesi i inovacionit të tij pa dyshim e ka inkurajuar Boscán për të futur metra italiane në Kastilianisht. Vargjet e tij janë transmetuar në traditën dorëshkrimore deri në edicionin e tij të parë të shtypura në Valencia në vitin 1543, por ato tashmë ishin bërë të njohura përmes përkthimit spanjoll në vitin 1539.
Poezia e March është vendosur në muzikë nga Raimon, Joan Brudieu dhe kompozitorë të tjerë.[3]
Galeria
Redakto-
Portrait at the Palace of the Marqués de Dosaigües, Valencia -
Statue of March at the Central Municipal Library of Valencia -
Monument in Gandia -
Monument on the premises of a secondary school in Barcelona
Shënime
Redakto- ^ "Ausiàs March – L'autor" (në katalonisht). Iluisvives.com. Marrë më 19 mars 2014.
- ^ For a thorough treatment of imitatio, see Thomas M. Greene's The Light in Troy
- ^ Four settings by Brudieu: Fantasiant, Amor a mi descobre. Si fos Amor substança rahonable. Lir entre carts, lo meu voler se tempra. Plena de seny, donau-me una crosta. on CD accompanying book, Magraner, Charles. Fantasiant, Música y poesía para Ausiàs March CDM 0927, Valencia 2009
Referime
RedaktoLinqe të jashtme
Redakto
- Ausiàs March in the AELC (Association of Writers in the Catalan Language), Stampa:En icon (katalonisht) (Spanjisht)
- Ausiàs March in LletrA: Catalan Literature Online (Open University of Catalonia) Arkivuar 2 prill 2017 tek Wayback Machine Stampa:En icon (katalonisht) (Spanjisht)
- A key anthology translated to English by the Anglo-Catalan Society.
- Biography and some poems Stampa:En icon
- Short biography and some pictures from Find A Grave
- English verse translations of poem I, poem IV, and poem XXVIII