Banesa qytetare kosovare e shek. XVIII-XIX
Banesa qytetare kosovare e shek. XVIII-XIX, [1] një studim nga autorët Emin Riza dhe Njazi Haliti, nën redaktimin e Ekrem Murtezait, është një botim i rëndësishëm etnografik dhe arkitektonik, botuar nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës në vitin 2006. Ky libër është një hulumtim i thellë mbi arkitekturën tradicionale qytetare të Kosovës gjatë shekujve XVIII dhe XIX, duke shqyrtuar zhvillimin dhe veçoritë e banesave qytetare të kësaj periudhe.
Libri përmban një analizë të detajuar të formave arkitektonike dhe stilistike të banesave kosovare në qytetet kryesore, duke përfshirë Prizrenin, Gjakovën, Pejën, dhe Prishtinën. Me 331 faqe të pasura me fotografi, ky studim shoqërohet nga një bibliografi e zgjeruar (faqet 327-330), e cila jep referenca të rëndësishme për hulumtuesit dhe studentët e arkitekturës tradicionale shqiptare.
Banesa qytetare kosovare e kësaj periudhe paraqet një kombinim unik të elementeve arkitektonike orientale dhe vendase, të cilat i japin karakter dhe autenticitet mjedisit urban të Kosovës. Struktura e këtyre banesave, organizimi i hapësirave të brendshme, dekorimet e rafinuara të gdhendura në dru, dhe përdorimi i gurit janë disa nga veçoritë dalluese. Përmes analizës së Riza dhe Haliti, nxirren në pah teknikat e ndërtimit dhe materialet e përdorura, duke treguar përshtatshmërinë e tyre me kushtet klimatike dhe ekonomike të kohës.
Një aspekt i rëndësishëm i librit është theksi mbi ruajtjen dhe restaurimin e banesave historike. Përmes këtij studimi, autorët theksojnë rëndësinë e mbrojtjes së trashëgimisë arkitektonike si pjesë e identitetit kombëtar dhe të kulturës së Kosovës. Ky studim nënvizon sfidat dhe rëndësinë e ndërhyrjeve restauruese, duke promovuar një qasje të qëndrueshme dhe të kujdesshme në mbrojtjen e këtyre monumenteve të kulturës.
Ky libër kontribuon në fushën e etnologjisë dhe arkitekturës shqiptare, duke ofruar të dhëna të rëndësishme për studiuesit e kulturës dhe arkitekturës. Ai mbështet promovimin e trashëgimisë arkitektonike shqiptare dhe ofron një burim të vlefshëm për krahasime të stileve dhe metodave ndërtimore në rajon. Për më tepër, ndihmon në krijimin e bazës për ruajtjen dhe promovimin e kësaj pasurie kulturore, jo vetëm për studiuesit vendas, por edhe për ata ndërkombëtarë.
Botuar në Prishtinë nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, libri është pjesë e serisë "ASHAK. Botime të veçanta; Seksioni i shkencave shoqërore." ISBN: 9951413374. Ai përmban gjithashtu të dhëna mbi autorët, bibliografi dhe është pajisur me një tirazh prej 500 kopjesh.