Dëbimet e shqiptarëve dhe kolonizimi i Kosovës : 1877-1995
Dëbimet e shqiptarëve dhe kolonizimi i Kosovës : 1877-1995
Redaktuar nga Enver Maloku
Botimi: QIK, Prishtinë, 1997
Libri Dëbimet e shqiptarëve dhe kolonizimi i Kosovës: 1877-1995 [1], i redaktuar nga Enver Maloku, është një studim i thellë dhe i dokumentuar i historisë së shfarosjes, dëbimit dhe kolonizimit të shqiptarëve në Kosovë gjatë periudhës 1877-1995. Ky botim përfshin një periudhë të gjatë, duke ofruar një pasqyrë të plotë të proceseve të dhunshme dhe ndryshimeve politike që ndikuan në popullsinë shqiptare të Kosovës, duke analizuar aspekte të shumta të historisë, kulturës, dhe shoqërisë.
Libri është i ndarë në disa pjesë, secila prej të cilave trajton periudha të ndryshme të historisë së Kosovës, ku shqiptarët përballen me deportime masive, dëbime dhe ndryshime të dhunshme në strukturat e shoqërisë dhe shtetit. Autori thekson proceset e kolonizimit të Kosovës nga forcat dhe shtetet e huaja, duke vënë në dukje ndikimin e fuqive të ndryshme ndërkombëtare, si Perandoria Osmane, Serbia, dhe Jugosllavia, të cilat kanë ushtruar një ndikim të madh dhe shpesh të dhunshëm në popullatën shqiptare.
Në pjesën e parë të librit, trajtohen ngjarjet që fillojnë me luftërat ballkanike të fundviteve 1800, ku shqiptarët janë të detyruar të lëvizin nga territoret e tyre për shkak të ndikimeve të huaja. Autorët e librit i ndjekin zhvillimet e mëtejshme, duke përfshirë edhe periudhën e kolonizimit të Kosovës pas Luftës së Parë Botërore dhe deri në fund të shekullit të XX, duke përfshirë periudhën e regjimit të Titos dhe pushtimin serb në vitet e pasluftës.
Një nga temat kryesore të librit është analiza e shpërnguljeve të shqiptarëve nga Kosova dhe pasojat e tyre. Dëbimet e shqiptarëve, të cilat ishin të organizuara dhe të mbështetura nga politikë koloniale dhe ekspansioniste, kanë ndodhur përmes një sërë procesesh dhune, duke përfshirë deportimet, burgosjet dhe vrasjet masive të popullatës shqiptare.
Gjatë periudhës 1877-1995, dëbimet dhe kolonizimi kanë pasur efekte të thella dhe afatgjata në strukturat shoqërore, ekonomike dhe kulturore të Kosovës. Autori analizon mënyrat se si politika koloniale serbe ka mundësuar shtrirjen e kontrollit mbi territorin e Kosovës, ndërsa ka zhvilluar një proces të sistematik të asimilimit dhe shpopullimit të popullsisë shqiptare, duke lënë pas dëme të mëdha për identitetin kombëtar dhe kulturor.
Libri gjithashtu ofron një kuadër të thelluar sociologjik dhe politik, duke paraqitur mënyrat se si politika koloniale dhe shfarosja e shqiptarëve është e lidhur ngushtësisht me zhvillimet e mëdha historike të rajonit. Dëbimi dhe kolonizimi janë analizuar jo vetëm si një proces ushtarak dhe politik, por edhe si një mekanizëm i menduar për të ndryshuar përbërjen etnike dhe kulturore të Kosovës.
Në periudhën e pasluftës, autorët trajtojnë edhe ndikimin e ndodhisë së Luftës së Kosovës në vitin 1999, duke shprehur mendimin se këto përpjekje të shfarosjes dhe kolonizimit kanë pasur një ndikim të jashtëzakonshëm në proceset e identifikimit kombëtar dhe pasluftës.
Libri Dëbimet e shqiptarëve dhe kolonizimi i Kosovës: 1877-1995 është një kontribut i rëndësishëm për studimet historike dhe sociologjike të Kosovës, duke ofruar një qasje të re dhe të gjerë mbi proceset e ndryshimeve etnike dhe demografike. Ai përmban një analizë të hollësishme dhe të dokumentuar të ngjarjeve dhe politikave kolonialiste që kanë ndikuar në shqiptarët e Kosovës dhe identitetin e tyre.
Nëpërmjet këtyre studimeve, libri na ndihmon të kuptojmë më mirë se si pasojat e këtyre dëbimeve dhe kolonizimeve kanë ndikuar në Kosovën moderne, duke shpërfaqur përpjekjet për të mbrojtur dhe ruajtur identitetin kombëtar dhe kulturor në një periudhë të vështirë. Pjesa më e rëndësishme e këtij botimi është ndihmesa e tij për ruajtjen e kujtesës historike të një periudhe të trazuar dhe të dhimbshme, e cila ka lënë pas një trashëgimi të pasigurisë dhe dhunës, por edhe të qëndrueshmërisë dhe krenarisë kombëtare.