Destan Bajraktari
Destan Sejdi Bajraktari (17 prill 1930 – 28 shkurt 2005) [1] ishte një figurë e shquar e historisë së Kosovës, i njohur për kontributin e tij në fushat e arsimit, folklorit, letërsisë dhe veprimtarisë atdhetare. Si mësues, folklorist, poet dhe veprimtar i njohur, ai la një trashëgimi të çmuar për popullin shqiptar [2], duke luftuar për lirinë dhe avancimin e kombit shqiptar, edhe në kushte të jashtëzakonshme shtypjeje.
Destan Bajraktari u lind në Therandë (ish-Suharekë) në një familje me tradita të theksuara atdhetarizmi. Babai i tij, Sejdi Bajraktari, dhe paraardhësit e tij ishin pjesë e luftës për çlirimin e trojeve shqiptare nga pushtuesit e ndryshëm. Ky ambient dhe këto tradita do të formonin karakterin e tij dhe orientimin e tij drejt atdhetarisë dhe arsimit.
Bajraktari e nisi shkollimin në Therandë, më pas vazhdoi në Prizren, Gjakovë dhe Prishtinë, ku mbaroi Fakultetin Filologjik në Dega Gjuhë dhe Letërsi Shqipe. Pas mbarimit të Shkollës Normale, Bajraktari u angazhua si mësues në komunën e tij të lindjes, në një periudhë kur në Kosovë kishte një nevojë të madhe për mësues shqiptarë.
Destan Bajraktari ishte një nga mësuesit e parë të diplomuar në komunën e Therandës dhe zhvilloi një aktivitet të gjerë për përhapjen e arsimit shqiptar. Ai udhëhoqi shkolla të ndryshme, duke përfshirë Shkollën Tetëvjeçare "Vllaznim Bashkim" (tani "7 Marsi") dhe kontribuoi në ngritjen e internateve për nxënësit e fshatrave. Bajraktari u angazhua gjithashtu në përfshirjen e vajzave në arsimin shqip, duke theksuar rëndësinë e arsimit të femrës për përparimin e kombit shqiptar.
Veprimtaria e tij arsimore u pengua shumë nga autoritetet serbe, të cilat e persekutuan për aktivitetet e tij atdhetare. Pas burgosjes në vitin 1959 si anëtar i Grupit të Suharekës, ai vuajti tortura të shumta, dhe gjatë burgosjes i morën bibliotekën dhe shënimet folklorike. Pas daljes nga burgu, Bajraktari nuk mundi të gjejë punë në Kosovë për shkak të statusit të tij, dhe ai u detyrua të punojë në Maqedoni për disa vite, deri sa u kthye më vonë në Kosovë.
Përkundër vështirësive dhe shtypjes, Bajraktari vazhdoi angazhimin e tij në fushën e arsimit dhe më 1967 u punësua si mësues në Duhël, dhe më pas në Prishtinë. Ai vazhdoi të kontribuonte në edukimin e brezave të rinj deri në pensionimin e tij në vitin 1991.
Destan Bajraktari është i njohur gjithashtu për punën e tij të çmuar në mbledhjen dhe ruajtjen e folklorit shqiptar. Ai ishte një nga folkloristët e parë të Therandës dhe mblodhi me pasion fjalë të urta, thënie popullore dhe këngë tradicionale. Përmbledhjet e tij, si "Fjalë të urta dhe thënie popullore" (1974), "Fjalë të urta dhe thënie popullore shqipe" (1994), dhe "Këngë popullore vajzash" (2001), janë një thesar i pasur folklorik.
Bajraktari ishte gjithashtu një poet i talentuar, i cili botoi shumë vepra poetike, duke përfshirë poezi për të rritur dhe fëmijë. Vepra e tij poetike përfshin tematika patriotike, shoqërore dhe dashurie, dhe është shquar për një stil të thjeshtë dhe të kuptueshëm për lexuesit e të gjitha grupeve të moshave. Ai shkroi mbi 30 libra për të rritur dhe fëmijë, ndër të cilët përmenden veprat "Përmendore të së kaluares" (1994), "Lule e gjemba" (1994), dhe "Kur piqen qershitë" (1997).
Një tjetër dimension i veprimtarisë së Destan Bajraktar është angazhimi i tij në pajtimin e gjaqeve dhe hasmërive ndër shqiptarë. Ai kontribuoi në përpjekjet për të mbyllur ciklet e dhunës dhe të urrejtjes ndër familje dhe fise, duke theksuar rëndësinë e unitetit dhe paqes për kombet shqiptarë.
Në vitin 2010, Komuna e Therandës (Suharekës) i dha një mirënjohje post-mortum dhe emëroi një shkollë të re në emër të tij, "Shkolla Fillore dhe e Mesme e Ulët 'Destan Bajraktari'". Ai gjithashtu mori mirënjohje dhe dekorata për kontributin e tij në arsimin dhe folklorin shqiptar, si dhe Medaljen Presidenciale të Meritat, dhënë nga Presidentja e Kosovës, Atifete Jahjaga, në vitin 2014.
Destan Bajraktari vdiq më 28 shkurt 2005 në Prishtinë, në moshën 75 vjeçare. Jeta dhe puna e tij mbeten një shembull i pazëvendësueshëm i përkushtimit për arsim, kulturë dhe atdhetarizëm. Kontributet e tij në fushën e arsimit, folklorit dhe letërsisë do të jetojnë përherë në kujtesën e kombit shqiptar.