Enheduana

Enheduana ( Sumerian : 𒂗𒃶𒌌𒀭𒈾 ^[2] gjithashtu transliteruar si Enheduanna, En-hedu-ana; fl. shekulli XXIII pes) është poetesha, princesha dhe priftëresha më e njohur e Mesopotamisë së Lashtë. Enheduana është shkrimtarja më e hershme e njohur deri më tani. Ajo ishte Priftëreshë e Lartë e perëndeshës Inana dhe perëndisë së hënës Nana (Sīn). Ajo jetonte në qytetin-shtet Sumerian Ur.

Përmbledhje

Enheduanna shkroi disa vepra të letërsisë, duke përfshirë dy himne për perëndeshën e dashurisë mesopotamiane Inana (Isitari Semitik). Ajo shkroi mitin Inana dhe Ebih, dhe një koleksion prej 42 himne tempulli.

Kontributet e Enheduanas përshkohen nga disa devocione personale për Inanan dhe një koleksion himnesh të njohur si "Himne të Tempullit Sumerian". Megjithatë ka edhe tekste të tjera shtesë që i janë përshkruar asaj. ^[3] Kjo e bën atë autoren e parë të emëruar në historinë botërore. ^[4]

Ajo ishte gruaja e parë e njohur që mbante titullin EN, një rol me rëndësi të madhe politike që shpesh mbahej nga vajzat mbretërore. ^[5] Ajo u emërua në këtë pozitë nga babai i saj, mbreti Sargon Akad . Nëna e saj ishte ndoshta Mbretëresha Tashlultum. ^[6] ^[7] Enheduana u emërua në rolin e Kryepriftëreshës në një lëvizje të zgjuar politike nga Sargoni për të ndihmuar në sigurimin e pushtetit në jug të mbretërisë së tij, ku ndodhej Qyteti Ur. ^[8]

Ajo vazhdoi të mbante detyrën e saj edhe gjatë sundimit të Rimushit, vëllait të saj, kur ajo u përfshi në një formë të trazirave politike, u dëbua, dhe më pas u rikthye si kryepriftëreshë e lartë. Vepra e saj 'Lartësimi i Inanas - The Exaltation of Inanna' ose 'Nin me šara' ^[9] detajon dëbimin e saj nga qyteti Ur dhe rikthimin përfundimtar. ^[8] Kjo ndërlidhet me veprën tjetër të saj me titull 'Mallkimi Akade' ^[10] në të cilin Naram-Sin, nën të cilin mund të ketë shërbyer edhe Enheduana, është mallkuar dhe dëbuar nga Enlili.

Enheduana e përfundon ciklin e himneve të tempullit me një pohim të origjinalitetit të veprës dhe autorësisë së saj:

“Përpiluesi i tabletave është En-hedu-ana. Mbreti im, është krijuar diçka që askush nuk e ka krijuar më parë”.

Në veprat e saj disa herë shkruan mes tjerash: Unë jam Enheduana.

Pas vdekjes së saj, Enheduana vazhdoi të kujtohet si një figurë e rëndësishme, mbase edhe duke arritur statusin gjysmë hyjnor. ^[11]

Veprat

Nin-me-šara, "Lartësimi i Inanas", 153 rreshta, redaktuar dhe përkthyer së pari nga Hallo dhe van Dijk (1968), ^[12] më vonë nga Annette Zgoll (1997) në gjermanisht. 65 rreshtat e parë i drejtohen perëndeshës me një listë epitetesh, duke e krahasuar atë me An, perëndinë supreme të panteonit. Pastaj, En-hedu-ana flet në vetën e parë për të shprehur pakënaqësinë e saj për t'u internuar nga tempulli dhe qyteti Ur dhe Uruk . En-hedu-ana kërkon ndërmjetësimin e Nanas . Rreshtat 122–135 recitojnë atributet hyjnore të Inanas.
In-nin -ša-gur-ra (nga incipit ), 274 rreshta (jo të plota), redaktuar nga Sjöberg (1976) duke përdorur 29 fragmente.
In-nin me-huš-a, "Inana dhe Ebih", përkthyer së pari nga Limet (1969)
Himnet e tempullit, redaktuar nga Sjöberg dhe Bergmann (1969): 42 himne me gjatësi të ndryshme, drejtuar tempujve.
Himn për Nanën, redaktuar nga Westenholz

Referime

Binkley, Roberta A. (2004). "The Rhetoric of Origins and the Other: Reading the Ancient Figure of Enheduanna." In Lipson, Carol, and Roberta A. Binkley, eds. Rhetoric before and beyond the Greeks, Albany: State University of New York Press. ISBN 9780791461006
Dalglish, Cass (2008). Humming the Blues: Inspired by Nin-Me-Sar-Ra, Enheduanna's Song to Inanna. Oregon: CALYX Books. ISBN 978-0-934971-92-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
De Shong Meador, Betty (2001). Inanna, Lady of Largest Heart: Poems of the Sumerian High Priestess Enheduanna, University of Texas
De Shong Meador, Betty (2009). Princess, Priestess, Poet: The Sumerian Temple Hymns of Enheduanna, University of Texas Press,
Franke, Franke, S. "Kings of Akkad: Sargon and Naram-Sin", in Sasson, Jack, M. (1995), Civilizations of the Ancient Near East, Scribener, New York. ISBN 978-0-684-19279-6
Hallo, William W. and Van Dijk, J.J.A. (1986). The Exaltation of Inanna, Yale University Press.
Roberts, Janet (2004). Enheduanna, Daughter of King Sargon: Princess, Poet, Priestess (2300 B.C.), Transoxiana 8 [1]
Sjoberg, Ake and E. Bermann, E. (1969). The Collection of the Sumerian Temple Hymns, Locust Valley, J.J. Augustin.
Sjoberg, Ake (1975). In-nin sa-gur-ra: A Hymn to the Goddess Inanna by the en-Priestess Enheduanna, Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archaeologie 65: 161–253.
Spirits Podcast. (2018, February 21). Episode 65: Inanna. Spirits Podcast. https://spiritspodcast.com/episodes/inanna
Zgoll, Annette (1997). "Der Rechtsfall der En-hedu-Ana im Lied Nin-me-sarra", (En-hedu-Ana's legal case in the hymn Nin-me-sara) [Ugarit-Verlag, Muenster], 1997. For an English translation of Zgoll's translation of Nin-me-sara: http://www.angelfire.com/mi/enheduanna/Ninmesara.html

Referime

^ "CDLI-Archival View". cdli.ucla.edu. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Reallexikon der Assyriologie,v. 2, B–E, 1938, p. 373
^ Hallo and Van Dijk 1968 p. 3.
^ Binkley, 2004, p. 47
^ J Renger 1967: "Untersuchungen zum Priestertum in der altbabylonischen Zeit", Zeitschrift für Assyriologie und vorderasiatische Archäologie. Vol. 58. p. 118.
^ Elisabeth Meier Tetlow (2004). Women, Crime, and Punishment in Ancient Law and Society: The ancient Near East. Continuum International Publishing Group. ISBN 978-0-8264-1628-5. Marrë më 29 korrik 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Michael Roaf (1992). Mesopotamia and the ancient Near East. Stonehenge Press. ISBN 978-0-86706-681-4. Marrë më 29 korrik 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b Franke, p. 831
^ "ETCSL translation: t.4.07.2". Arkivuar nga origjinali më 4 prill 2016. Marrë më 15 korrik 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "ETCSL translation: t.2.1.5". Arkivuar nga origjinali më 8 korrik 2017. Marrë më 15 korrik 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Hallo and Van Dijk 1968 p. 5
^ Hallo, William W. and Van Dijk, J.J.A., The Exaltation of Inanna, Yale University Press (1968).

[1] "CDLI-Archival View". cdli.ucla.edu. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Reallexikon der Assyriologie,v. 2, B–E, 1938, p. 373

[3] Hallo and Van Dijk 1968 p. 3.

[4] Binkley, 2004, p. 47

[5] J Renger 1967: "Untersuchungen zum Priestertum in der altbabylonischen Zeit", Zeitschrift für Assyriologie und vorderasiatische Archäologie. Vol. 58. p. 118.

[6] Elisabeth Meier Tetlow (2004). Women, Crime, and Punishment in Ancient Law and Society: The ancient Near East. Continuum International Publishing Group. ISBN 978-0-8264-1628-5. Marrë më 29 korrik 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[7] Michael Roaf (1992). Mesopotamia and the ancient Near East. Stonehenge Press. ISBN 978-0-86706-681-4. Marrë më 29 korrik 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Franke,_p._831-8] Franke, p. 831

[9] "ETCSL translation: t.4.07.2". Arkivuar nga origjinali më 4 prill 2016. Marrë më 15 korrik 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[10] "ETCSL translation: t.2.1.5". Arkivuar nga origjinali më 8 korrik 2017. Marrë më 15 korrik 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[11] Hallo and Van Dijk 1968 p. 5

[Hallo1968-12] Hallo, William W. and Van Dijk, J.J.A., The Exaltation of Inanna, Yale University Press (1968).

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]