Epoka e Vikingëve
Epoka e Vikingëve (rreth 800–1050 e.r.) ishte periudha gjatë Mesjetës kur nordikët e njohur si Vikingët ndërmorën bastisje, kolonizim, pushtim dhe tregti në shkallë të gjerë në të gjithë Evropën dhe arritën në Amerikën e Veriut.[1][2][3] Epoka e Vikingëve zbatohet jo vetëm për atdheun e tyre të Skandinavisë, por edhe për çdo vend të vendosur dukshëm nga skandinavët gjatë periudhës.[3] Skandinavët e epokës së vikingëve shpesh përmenden si vikingë, si dhe si skandinav, megjithëse pak prej tyre ishin vikingë në kuptimin e të qënit të përfshirë në pirateri.[4]
Duke udhëtuar në det nga vendlindja e tyre në Danimarkë, Norvegji dhe Suedi, populli nordikë u vendos në Ishujt Britanikë, Irlandë, Ishujt Faroe, Islandë, Grenlandë, Normandi dhe bregdetin Baltik dhe përgjatë rrugëve tregtare Dnieper dhe Vollga në Evropën Lindore, ku njiheshin edhe si Varangianë. Ata gjithashtu u vendosën për pak kohë në Newfoundland, duke u bërë evropianët e parë që arritën në Amerikën e Veriut. Nga këto koloni nordike dolën norse-gaelët, normanët, populli Rus', faroezët dhe islandezët. Vikingët themeluan disa mbretëri dhe konvikte në Evropë: Mbretëria e Ishujve (Suðreyjar), Orkney (Norðreyjar), Jorku (Jórvík) dhe Danelaw (Danalǫg), Dublin (Dyflin), Normandy, dhe Rusi i Kievit (Garðaríki). Vendlindjet nordike u bashkuan gjithashtu në mbretëri më të mëdha gjatë epokës së vikingëve, dhe perandoria jetëshkurtër e Detit të Veriut përfshinte zona të mëdha të Skandinavisë dhe Britanisë. Në vitin 1021, vikingët arritën arritjen e Amerikës së Veriut - data e së cilës nuk u përcaktua vetëm një mijëvjeçar më vonë.[5]
Disa gjëra e shtynë këtë zgjerim. Vikingët u tërhoqën nga rritja e qyteteve dhe manastireve të pasura jashtë shtetit dhe mbretërive të dobëta. Ata gjithashtu mund të jenë shtyrë të largohen nga atdheu i tyre nga mbipopullimi, mungesa e tokës bujqësore të mirë dhe grindjet politike që lindin nga bashkimi i Norvegjisë. Zgjerimi agresiv i Perandorisë Karolingiane dhe konvertimi i detyruar i saksonëve fqinjë në krishterim mund të ketë qenë gjithashtu një faktor.<ref name="Rudolf Simek 2005, p. 24–25">Simek, Rudolf (2005) "the emergence of the viking age: circumstances and conditions", "The vikings first Europeans VIII – XI century – the new discoveries of archaeology", other, pp. 24–25</ref Inovacionet e lundrimit i kishin lejuar vikingët të lundronin më larg dhe më gjatë në fillim.
Informacioni rreth epokës së vikingëve është marrë kryesisht nga burimet parësore të shkruara nga ato me të cilat kanë hasur vikingët, si dhe nga arkeologjia, të plotësuara me burime dytësore si Sagat islandeze.
Referime
Redakto- ^ Mawer, Allen (1913). The Vikings (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 1. ISBN 095173394X.
The term 'Viking' is derived from the Old Norse vík, a bay, and means 'one who haunts a bay, creek or fjord'. In the 9th and 10th centuries, it came to be used more especially of those warriors who left their homes in Scandinavia and made raids on the chief European countries. This is the narrow, and technically the only correct use of the term 'Viking', but in such expressions as 'Viking civilisation', 'the Viking Age', 'the Viking movement', 'Viking influence', the word has come to have a wider significance and is used as a concise and convenient term for describing the whole of the civilisation, activity and influence of the Scandinavian peoples, at a particular period in their history...
- ^ Sawyer, Peter H. (1995). Scandinavians and the English in the Viking Age (në anglisht). University of Cambridge. fq. 3. ISBN 095173394X. Arkivuar nga origjinali më 23 prill 2023. Marrë më 5 shtator 2019.
The Viking period is, therefore, best defined as the period when Scandinavians played a large role in the British Isles and western Europe as raiders and conquerors. It is also the period in which Scandinavians settled in many of the areas they conquered, and in the Atlantic islands...
- ^ a b Jesch, Judith (1991). Women in the Viking Age (në anglisht). Boydell & Brewer Ltd. fq. 84. ISBN 0851153607.
International contact is the key to the Viking Age. In Scandinavian history, this period is distinct because large numbers of Scandinavian people left their homelands and voyaged abroad... The period is thus defined by the impact the Scandinavians had on the world around them.
- ^ {Haywood, John (1995). The Penguin Historical Atlas of the Vikings (në anglisht). Penguin Books. fq. 8. ISBN 0140513280.
The term "Viking" has come to be applied to all Scandinavians of the period, but in the Viking Age itself the term víkingr applied only to someone who went í víking, that is plundering. In this sense, most Viking-age Scandinavians were not Vikings at all, but peaceful farmers and craftsmen who stayed quietly at home all their lives."
- ^ Davies, Caroline (21 tetor 2021). "Solar storm confirms Vikings settled in North America exactly 1,000 years ago". The Guardian (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 7 nëntor 2021. Marrë më 21 tetor 2021.