Gjama e Burrave

Gjama e burrave është një rit mortor tradicional shqiptar, i praktikuar kryesisht në zonat veriore të Shqipërisë dhe në Malësinë e Madhe. Ky ritual buron nga traditat e lashta të fisit dhe besimet e thella në nderin, respektin dhe forcën e burrërisë. Gjama ishte mënyra se si komuniteti burrëror i shprehte dhimbjen për humbjen e një anëtari të tij, duke ruajtur një dinjitet të veçantë dhe një strukturë të organizuar.

Gjama e burrave (1937)

Në këtë rit, burrat e fshatit ose të fisit mblidheshin rreth trupit të të ndjerit dhe nisnin një klithmë të përbashkët, të fuqishme e të ritmike, që simbolizonte jo vetëm hidhërimin e thellë, por edhe forcën e bashkimit mes tyre. Klithma zhvillohej me rregulla të rrepta: burrat ulërinin me gjithë fuqinë e zërit të tyre, por nuk lejohej asnjë shfaqje e hidhërimit në formë lotësh apo dobësie emocionale. Besohej se lotët dhe shfaqja e brishtësisë cënonte nderin e të ndjerit dhe të familjes së tij.

Ky ritual ishte një shfaqje e fuqishme e solidaritetit dhe përkujdesjes komunitare, ku hidhërimi nuk ishte vetëm një ndjenjë personale, por një përvojë kolektive. Gjama e burrave përfaqësonte një formë të shprehjes së dhimbjes dhe të respektit ndaj të ndjerit që pasqyronte kodet morale të Kanunit të Lekë Dukagjinit, ku nderi dhe burrëria ishin vlera themelore të shoqërisë malësore.

Sot, ky ritual është rralluar dhe nuk praktikohet më me të njëjtin intensitet. Megjithatë, ai mbetet një pasuri kulturore dhe një kujtim i fuqishëm i identitetit të hershëm shqiptar, që ruhet ende në kujtesën kolektive dhe në disa ceremoni simbolike të zonave të veriut.