Një hyjni diellore ose hyjni e diellit është një hyjni që përfaqëson Diellin ose një aspekt të tij. Hyjnitë e tilla zakonisht lidhen me fuqinë dhe forcën. Hyjnitë diellore dhe adhurimi i diellit mund të gjenden gjatë pjesës më të madhe të historisë së regjistruar në forma të ndryshme.

Shembuj të hyjnive diellore nga kultura të ndryshme (nga lart): Ra, Helios, Tōnatiuh and Amaterasu.

Pasqyrë

Redakto

Besimet egjiptiane të paradinastisë e atribuojnë Atumin si perëndi të Diellit dhe Horusin si perëndi të qiellit dhe të Diellit. Ndërsa teokracia e Mbretërisë së Vjetër fitoi ndikim, besimet e hershme u përfshinë në popullaritetin në rritje të Ra dhe mitologjisë Osiris-Horus. Atum u bë Ra-Atum, rrezet e Diellit që perëndonte. Osiris u bë trashëgimtari hyjnor i fuqisë së Atumit në Tokë dhe ia kaloi autoritetin e tij hyjnor djalit të tij, Horusit.[1] Mitet e tjera të hershme egjiptiane nënkuptojnë se Dielli është inkorporuar me luaneshën Sekhmet gjatë natës dhe reflektohet në sytë e saj; ose që Dielli gjendet brenda lopës Hathor gjatë natës dhe rilind çdo mëngjes si djali i saj (demi).[2]

Në mitologjinë gjermanike, hyjnia diellore është Sol; në Vedic, Surya; dhe në greqisht, Helios (herë pas here i referuar si Titanët) dhe (nganjëherë) si Apollo. Në mitologjinë proto-indo-evropiane dielli duket të jetë një figurë shumështresore e manifestuar si perëndeshë, por edhe e perceptuar si syri i qiellit, babait Dyeus.[3]

Paganizmi shqiptar

Redakto

Në zakonet, besimet, ritualet, mitet dhe legjendat pagane shqiptare, Dielli zë një pozitë të spikatur. Shqiptarët fillimisht u përshkruan në burimet e shkruara si adhurues të Diellit dhe të Hënës nga humanisti gjerman Sebastian Franck në vitin 1534,[4] por Dielli dhe Hëna janë ruajtur si elementë të shenjtë të traditës shqiptare që nga lashtësia. Kultura materiale ilire tregon se Dielli ishte objekti kryesor i kultit të fesë ilire. Simbolizimi i kultit të Diellit, i cili shpesh kombinohet me gjysmëhënën, zakonisht gjendet në një sërë kontekstesh të artit popullor shqiptar, duke përfshirë tatuazhet tradicionale të fiseve shqiptare të veriut, artin e varreve, stolitë dhe gdhendjet e shtëpive.

Referime

Redakto
  1. ^ Ancient Civilizations- Egypt- Land and lives of Pharaohs revealed (në anglisht). Global Book Publishing. 30 tetor 2005. fq. 79. ISBN 1740480562.
  2. ^ "Ancient Egyptian Gods & Goddesses Facts For Kids". History for kids (në anglishte amerikane). 18 qershor 2019. Marrë më 2021-01-20.
  3. ^ Sick, David (2004). "Mit(h)ra(s) and the Myths of the Sun". Numen (në anglisht). 51 (4): 432–467. doi:10.1163/1568527042500140.
  4. ^ Elsie, Robert (red.). "1534. Sebastian Franck: Albania: A Mighty Province of Europe". Texts and Documents of Albanian History (në anglisht).