Wikipedia

Joan Fusteri

shkrimtar spanjoll

Joan Fuster Ortells (Sueca, 23 nëntor 1922 – Sueca, 21 qershor 1992) ishte shkrimtar spanjoll i cili më së shumti shkroi në gjuhën katalunase.

Joan Fuster Ortells
Të dhëna vetjake
U lind më23 nëntor 1922
Sueca
Vdiq më21 qershor 1992
Sueca
NënshtetësiaKatalunas
PunësimiShkrimtar
signature

Jeta dhe vepra Redakto

Ai u lind në fashtin Sueca afër Valencias, një familje të begatë të klasës së mesme. Që të dy prindërit e tij ishin fetar katolik romak dhe Karlist. Babai i tij ishte skulptor lokal i njohur me skulpturat fetare. Në vitin 1941 ai u bë anëtar i organizatës fashiste Falange, gjithsesi më vonë hoqi dorë nga kjo përkatësi.[1] Në vitin 1947 Fusteri diplomoi në juridik dhe mori doktoraturën në filologjinë katalunase në vitin 1985. Nga viti 1946 deri në 1956 ai ishte drejtues i revistës Verb bashkë me José Albin. Në librat e tij të parë dallohet vepra Escrit per al silence (Shkruar për Heshtjen) (1954) e shkruar në poezi. Në vitin 1952 ai fillon bashkëpunimin me shtypin e Valencias në Levante: ky do të jetë aspekti i tij më i shquar. Ai do të vazhdojë me Destino dhe La Vanguardia.

Me El descrèdit de la Realitat (Turpi i Realitetit) (1955) ai filloi një karrierë të madhe si eseist me tematikë të gjerë dhe me stilin e mprehtë që përdorte në mënyrë precize mbiemrat.[2][3] Një tjetër aspekti i punës së tij ishte dituria dhe brenga e tij në rrëfim. Ai ka punuar shumë për të mbajtur një rishikim letrar që pastaj e ktheu në antologji. Dedikimi i tij ndaj simboleve valenciane arriti kulmin në vitin 1962 me publikim e veprës Nosaltres, els valencians (Ne, valencianët). Ky libër që bashku me Qüestió de Noms (Çështja e emrave) dhe El País Valenciano (Shteti Valencian), janë vepra bazë të historisë, kulturës dhe identitetit kombëtar të komunitetit të Valencias nga këndvështrimi i një katalunasi.

Ai vazhdo me këtë objekt me publikimin e Raimon (1964), Combustible per a falles (Dështimet e Karburantit) (1967) dhe Ara o Mai (O sot o kurrë) (1981) ndër të tjerash. Këto, pjesë të studimit të tij dhe njohjes me shumë artikuj historik e biografik, janë të përmbledhura në vëllimin e parë dhe të tretë të Obres completes (Punimet komplete). Diari (Ditari) (1952 – 1960) zë vëllimin e dytë.

Në fushën e shkrimit të eseve, ai publikoi Figures del temps (Figurat e kohës), Yxart award (1957), Judicis Finals (Gjykimet e Fundit) (1960), Diccionari per a ociosos (Fjalor për përtaca) (1964), Causar-se d'esperar (Duke e lënë veten të presë) (1965), L'home, mesura de totes les coses (Njeriu, Masa e të gjitha gjërave) (1967), dhe të tjera – gjithmonë me rrënjë tradicionale të moralit klasik humanist, brenda shpirtit moralist dhe reformave franceze (nga Montaigne në encikolpedistët), si kritik dhe skeptik i njohur për humorin e tij acidik. Brenda punës së tij në histori, kritikë dhe letërsi, ai publikoi La Poesia Catalana (Poezi Katalunisht) (1956), Poetes, Moriscos i Capellans ("Poets, Moorish and Cures") (1962), Heretgies, Revoltes i Sermons (Herezitë, Revoltat dhe Predikimet) (1968) dhe Literatura Catalana Contemporània (Literatura Bashkëkohore Katalunase) (1972), përveç tre prologëve të punimeve të Joan Salvat-Papasseit, Salvador Espriu dhe Josep Pla, u bashkuan së bashku në Contra el Noucentisme (Kundër Noucentizmit) (1978).

Në vitin 1987 ai mblodhi poezitë e tij në Set llibres de versos (Shtatë librat e vargjeve). Studimet e bashkuara së bashku në Llibres i problemes del Renaixentisme (Librat dhe problemet e Rilindjës") (1989) janë fryt i kërkimeve të tij për disa vite. Në vitin 1994 punimet Fuster Inèdit (Fusteri i papublikuar) dhe Fuster Sabàtic (Fusteri i Fundjavës) u publikuan.

Rëndësia Redakto

Pavarësisht që shkroi një numër veprash imagjinare, ai më së shumti njihet për esetë e tij, veçanërisht ato politike. Deri më tani, vepra që ndikoi më së shumti ishte Nosaltres, els valencians (Ne, valencianët) (1962), por edhe Qüestió de Noms (Çështja e emrave) dhe El País Valenciano (Shteti Valencian) janë të mirënjohura në nacionalitetin katalunas. Ai u bë udhëheqës intelektual i kombësisë valenciane në fund të shek. XX dhe pati rol qendror në propozimin e konceptit Països Catalans, që paraqiste bashkimin e kulturës katalunase me qëllim të kombit katalunas. Në këto libra Fusteri shkroi atë që është e nevojshme për lidhje të forta në mes të Valencias dhe pjesëve të tjera katalunase për mbrojtjen e autonomisë kulturore të Valencias. Në këtë mënyrë, ai u përpoq të sillte bazën e komunitetit kulturor katalunas në ekzistencë.

Në këtë kuptim, Fuster është eseisti më i shquar politik në Kataluni për gjeneratat që u paraqitën pas Luftës Spanjolle Civile.[2]

Mirënjohje Redakto

 
Rruga për nderë të Joan Fusterit

Ai pranoi Premi d'Honor de les Lletres Catalanes (Çmimi i Shkrimeve Katalunisht) (1975) dhe po ashtu, në vitin 1983, Medalla d’Or de la Generalitat de Catalunya (Medaljen e Artë të Qeverisë Katalunase). Në vitin 1984 ai mori titullin honoris causa nga Universiteti i Barcelonës dhe nga Universiteti Autonom i Barcelonës. Në vitin 1986 ai u zgjodh profesor i letërsisë në Universitetin e Valencias.

Tentim vrasja Redakto

Më 11 shtator 1981, dy bomba shpërthyen në shtëpinë e tij,[4] duke i shkaktuar dëme të mëdha në bibliotekën e tij dhe në arkiv. Askush nuk u ndjek penalisht,[5] por besohet se ishte përpjekje nga anti-katalunasit që nuk i pëlqenin shkrimet politike dhe kulturore të Fusterit.[6][7]


Veprat Redakto

Orgull de Classe - Joan Fuster

Esetë Redakto

  • Antología del surrealismo español. Alacant, Verbo, 1952
  • La poesia catalana fins a la Renaixença. Mèxic, Edicions Catalanes de Mèxic, 1954
  • Pàgines escollides de sant Vicent Ferrer. Barcelona, Barcino, 1955
  • El descrèdit de la realitat. Ciutat de Mallorca, Moll, 1955
  • Antologia de la poesia valenciana. Barcelona, Selecta, 1956
  • La poesia catalana. Ciutat de Mallorca, Moll, 1956. 2 vol
  • Les originalitats. Barcelona, Barcino, 1956
  • El món literari de sor Isabel de Villena. València, Lo Rat Penat, 1957
  • Figures de temps. Barcelona, Selecta, 1957
  • Indagacions possibles. Palma de Mallorca, Moll, 1958
  • Recull de contes valencians. Barcelona, Albertí, 1958
  • Ausiàs March. Antologia poètica. Barcelona, Selecta, 1959
  • Un món per a infants. València, 1959
  • Judicis finals. Ciutat de Mallorca, Moll, 1960
  • Joan Serrallonga. Vida i mite del famós bandoler. Barcelona, Aedos, 1961
  • Valencia. Madrid, Dirección General de Turismo, 1961
  • Nosaltres, els valencians. Barcelona, Edicions 62, 1962
  • El País Valenciano. Barcelona, Destino, 1962
  • Poetes, moriscos i capellans. València, L'Estel, 1962
  • Qüestió de noms. Barcelona, Aportació Catalana, 1962
  • El bandolerisme català II. La llegenda. Barcelona, Aymà, 1963
  • Raimon. Barcelona, Alcides, 1964
  • Diccionari per a ociosos. Barcelona, A. C., 1964
  • Alicante y la Costa Blanca. Barcelona, Planeta, 1965
  • Causar-se d'esperar. Barcelona, A. C., 1965
  • Combustible per a falles. València, Garbí, 1967
  • L'home, mesura de totes les coses. Barcelona, Edicions 62, 1967
  • Consells, proverbis i insolències. Barcelona, A. C., 1968
  • Examen de consciència. Barcelona, Edicions 62, 1968
  • Heretgies, revoltes i sermons. Barcelona, Selecta, 1968 (Premi Crítica Serra d'Or d'assaig, 1969)
  • Obres completes I. Llengua, literatura, història. Barcelona, Edicions 62, 1968
  • Abans que el sol no creme. Barcelona, La Galera, 1969
  • Obres completes II. Diari 1952-1960. Barcelona, Edicions 62, 1969
  • "Hi ha més catalans encara", fascicle de Dolça Catalunya. Barcelona, Mateu, 1969
  • L'Albufera de València. Barcelona, Les Edicions de la Rosa Vera, 1970
  • Obres completes III. Viatge pel País Valencià. Barcelona, Edicions 62, 1971
  • Babels i babilònies. Ciutat de Mallorca, Moll, 1972
  • Literatura catalana contemporània. Barcelona, Curial, 1972 (Premi Crítica Serra d'Or d'assaig, 1973)
  • Rebeldes y heterodoxos. Esplugues de Llobregat, Ariel, 1972 [trad. de Josep Palacios]
  • Contra Unamuno y los demás. Barcelona, Península, 1975
  • Obres completes IV. Assaigs. Barcelona, Edicions 62, 1975
  • La Decadència al País Valencià. Barcelona, Curial, 1976
  • Un país sense política. Barcelona, La Magrana, 1976
  • El blau en la senyera. València, Tres i Quatre, 1977
  • Contra el noucentisme. Barcelona, Crítica, 1977
  • Obres completes V. Literatura i llegenda. Barcelona, Edicions 62
  • Destinat (sobretot) a valencians. València, Tres i Quatre, 1979
  • Notes d'un desficiós. València, Almudín, 1980 [prològ de Vicent Ventura]
  • Ara o mai. València, Tres i Quatre, 1981
  • Indagacions i propostes. Barcelona, Edicions 62 i la Caixa, 1981 [prològ de Carme Arnau]
  • País Valencià, per què?. València, Tres i Quatre, 1982
  • Veure el País Valencià. Barcelona, Destino, 1983
  • Cultura nacional i cultures regionals dins els Països Catalans. Barcelona, Departament de Cultura de la Generalitat de Catalunya, 1983
  • Sagitari. València, Diputació de València, 1984
  • Pamflets polítics. Barcelona, Empúries, 1985
  • Punts de meditació (Dubtes de la "Transición"). València, Tres i Quatre, 1985
  • Llibres i problemes del Renaixement. Barcelona, Publicacions de l'Abadia de Montserrat, 1989
  • Textos d'exili. València, Generalitat Valenciana, 1991 [prològs d'Alfons Cucó e Santiago Cortès]
  • Obres completes VI. Assaigs 2. Barcelona, Edicions 62, 1991

Poezitë Redakto

  • Sobre Narcís. València, Torre, 1948
  • 3 poemes. Alacant, Verbo, 1949
  • Ales o mans. València, Editorial Torre, 1949
  • Va morir tan bella. València, 1951
  • Terra en la boca. Barcelona, Barcino, 1953
  • Escrit per al silenci. València, Institució Alfons el Magnànim, 1954
  • Set llibres de versos. València, Tres i Quatre, 1987.

Referime Redakto

  1. ^ "Biography of Joan Fuster. University of Valencia". University of Valencia. Arkivuar nga origjinali më 8 qershor 2004. Marrë më 2013-08-01. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) (katalonisht)
  2. ^ a b "Catalan Encyclopedia entry". Enciclopèdia Catalana. Arkivuar nga origjinali më 19 shkurt 2009. Marrë më 2010-06-07. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ "Facts about Joan Fuster". Catalan branch of the PEN Club Magazine. Arkivuar nga origjinali më 22 qershor 2010. Marrë më 2010-06-06. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ "Two bombs against Joan Fuster's house". 12 shtator 1981. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) (Spanjisht)
  5. ^ Homenatge Universitari a Joan Fuster. University of València. fq. 33. ISBN 84-370-1415-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Salvador Enguix (22 tetor 2008). "What's left of Joan Fuster?". Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2019. Marrë më 6 prill 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) (Spanjisht)
  7. ^ Vicent Partal (3 maj 2010). "Under suspicion". Arkivuar nga origjinali më 12 qershor 2010. Marrë më 7 qershor 2010. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lidhjet e jashtme Redakto

Botimet digjitale Redakto

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Joan_Fusteri&oldid=2653050"