Kremlini

Kremlini i Moskës është një fortesë historike që ndodhet në qendër të këtij qyteti, me pamje nga lumi Moskva në jug, nga katedralja Saint Basil në veri dhe nga Sheshi i Kuq në lindje dhe Kopshti Aleksandër ne perëndim. Është ndërtesa më e njohur e Rusisë, në të cilën përfshihen katër pallate mbretërore, katër katedrale dhe Muri Kremlin sëbashku me kullat Kremlin. Struktura e parë e Kremlinit është ndërtuar nga Ivan Kalita në 1320. Më 1475 Moska u shpall kryeqendër e shtetit rus. Për të treguar ambiciet e tij perandorake, Ivani rikonstruktoi Kremlinin. Këtë gjë ai e bëri përmes disa arkitektëve mjaft të talentuar italianë. Pas luftërave që pasuan, Kremlini pësoi dëme të mëdha, por jo të pariparueshme. Në ditët e sotme fortesa shërben si rezidenca e banimit e Presidentit të Rusisë.

Pamje e Kremlinit të Moskës

Emri Kremlin do të thotë “fortesë brenda një qyteti”, dhe shpesh përdoret si metonim për t’iu referuar qeverisë së Federatës Ruse në të njëjtin kuptim si Shtëpia e Bardhë që i referohet Zyrës Ekzekutive të presidentit të Shteteve të Bashkuara. Në të vërtetë, edhe uebfaqja zyrtare e presidentit të Rusisë është www.kremlin.ru. më herët i referohej qeverisë së Bashkimit Sovjetik (1922 – 1991) dhe anëtarëve më të lartë të saj (si sekretarëve të përgjithshëm, kryeministrave, presidentëve, ministrave, dhe komisarëve). Kremlinologjia i refereohet studimit të politikave ruse dhe sovjetike.

Historia

Origjina

Plani i Kremlinit të Moskës, 1917

Vendi ishte vazhdimisht i banuar nga njerëzit finno-ugric që nga shekulli i dytë pas Krishtit. Sllavët pjesën jug-lindore të Borovitsky Hill në fillim të shekullit 11-të, me evidencë nga një vulë metropolitane nga viteve e 1090-të, e cila u zbulua nga arekologët sovjetikë. Vyatichi ndërtoi një strukturë të foritifikuar në kodër ku lumi Neglinnaya rrjedh në lumin Moskva.

Deri në shekullin e 14-të, vendi u njoh si ‘gradi i Moskës’. Fjala “Kremlin” u regjistrua për herë të parë në vitin 1331 (kjo u kontestua nga etimologu Max Vasmer). Gradi u zgjerua shumë nga Princi Yuri Dolgorukiy në vitin 1156, e shkatërruar nga monoglët në vitin 1237 dhe rindërtuar në lis në vitin 1339.

Selia e krerëve të mëdhenj

Dmitri Donskoi zëvendësoi muret e lisit me një kështjellë të fortë të gurit të bardhë gëlqeror në vitet 1366-1368 mbi themelet e mureve bazë të tanishëm; ky fortifikim përballoi një rrethim nga Khan Tokhtamysh. Djali i Dmitrit Vasily I rifilloi ndërtimin e kishave dhe manastireve në Kremlin. Katedralja Lajmëtare e ndërtuar rishtazi u vizatua nga greku Theofan, Andrei Rublev, dhe Prokhor në vitin 1406. Manastiri Chudov u themelua nga tutori i Dmitrit, Metropolitan Alexis; ndërsa vejusha e tij, Eudoxia, themeloi Ascension Convent në vitin 1397.

Rezidenca e carit

"Kremlenagrad": harta e parë e detajizuar e Kremlinit (1663)

Katedralja e Zonjës ishte vendi kurorëzimit të carave rusë.

Princi i Madh Ivani III organizoi rindërtimin e Kremlinit, duke ftuar një numër arkitektësh të talentuar nga Rilindja Italtiane, si Petrus Antonius Solarius, i cili projektoi muret e Kremlinit të ri dhe kullat e tij, dhe Marcus Ruffus i cili projektoi pallatin e ri për princin. Ishte gjatë regjimit të tij kur ndodhi konstruktimi i tri katedraleve të Kremlinit, Kishës Depozituese, dhe Pallatit të Tipareve. Ndërtesa më e lartë e qytetit dhe Rusisë Moskovite ishte Kulla e madhe e zilës e Ivanit, e ndërtuar në vitet 1505-08 dhe gjatë vitit 1600 iu shtua lartësia e tanishme. Muret e Kremlinit që janë sot u ndërtuan në mes të viteve 1485 dhe 1495. Portat e murit ende mbajnë një dedikim në latinisht ndaj Petrus Antonius Solarius për projektimin.

Pas konstruktimit të mureve të reja të Kremlinit dhe pasi përfunduan kishat, mbreti dekretoi që nuk duhet të ndërtohen struktura në afërsi të qytezës. Kremlini u nda nga muret e qytetit tregtar (Kitay-gorod) nga një hendk 30-metërsh i gjerë, mbi të cilin u ndërtua Katedralja Shën Bazili gjatë regjimit të Ivanit të Tmerrshëm. I njëjti car rinovoi pjesë nga pallati i gjyshit, duke shtuar një pallat të ri dhe katedrale për djalin e tij, dhe duke pajisur trininë metochion brenda Kremlinit. Metochioni u administrua nga Manastiri Trinit dhe mburri këndshëm kullën e kishës së Shën Sergjit, e cila u përshkrua nga të huajt si më e mira në vend.

Gjatë kohës së turbullirave, Krelmini u mbajt nga forcat polake për dy vjet, në mes të 21 shtatori 1610 dhe 26 tetorit 1612. Çlirimi i Kremlinit nga ushtria vullnetare e princit Dmitry Pozharsky dhe Kuzma Minin shtoi rrugën për zgjedhjen e Mikhail Romanov si car i ri. Gjatë regjimit të tij dhe të djalit të tij, Alexis, u ndërtuan Katedralja e Shpëtimtarit të Sipërm, Porta Armoriale, Pallati Terem, Pallati i Dëfrimit dhe pallati i Patrikut Nikon. Pas vdekjes së Alexisit, Kremlini u bë dëshmitarë i Kryengritjës së Moskës e vitit 1682, nga të cilat mezi iku cari Pjetër. Si rezultat të dy ata nuk e pëlqyen Kremlinin. Tri dekada më vonë, Pjetri braktisi vendbanimin e të parëve të tij për kryeqytetin e tij të ri, Shën Petersburgu.

Ndërtesat

Syri i zogut i vizatuar në Kremlin. Sheshi i Kuq është i treguar me një rreth.

Pesë krerët ruse që janë emblemë shtetërore e Bashkimit Sovjetik dhe letrat “СССР” mbi fasadën e Pallatit të Madh të Kremlinit pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik.

Muret dhe kullat ekzistuese të Kremlinit u ndërtuan nga mjeshtërit italianë gjatë viteve 1485 dhe 1495. Trekëndëshi i parregullt i mureve të Kremlinit mbyll një zonë prej 275,000 metra katrorë. Gjatësia e përgjithshme është 2,235 metra, por lartësia e saj lëvizë nga 5 në 19 metra, varësisht terrenit. Trashësia e mureve është në mes të 3.5 dhe 6.5 metrave.

Fillimisht ishin 18 kulla të Kremlinit, por numri u rrit në 20 në shekullin e 17-të. Të gjitha përveç tri kullave janë katrore në plan. Kulla më e lartë është Troizkaya, e cila u ndërtua në lartësinë e tashme prej 73,9 metra në vitin 1495. Shumica e kullave u kurorëzuan fillimisht me tenda druri; tendat e tullave me shirita të pllakave me ngjyra datojnë nga viteve e 1680-ta.

Katedralja katrore është zemra e Kremlinit. Rrethohet nga gjashtë ndërtesa, duke përfshirë tri katedrale. Katedralja e Dormitionit u kompletua në vitin 1479 për të qenë kisha kryesore e Moskës dhe ku kurorëzuan të gjithë carat. Fasada masive gëlqerore, e mbuluar me pesë kupolat e saj të arta ishte dizjan i Aristotele Fioravantit. Disa metropolitanë dhe patriarkë të rëndësishëm u varrosen atje, përfshirë Pjetrin dhe Makarin. Katedralja e Lajmërimit tri-kubshe u kompletua në vitin 1489, për tu rikonstruktuar në 9 kube një shekull më vonë. Në katrorin jug-lindor është katedralja akoma më e madhe e Archangel Michael (1508), ku shuica e monarkëve moskovit nga Ivan Kalita te Alexis I i Rusisë janë varrosur. (Boris Godunov fillimisht u varros aty por pastaj u zhvendos në Manastrinin e Trinisë.)

Kisha e dymbëdhjetë apostujve (1654–56)

Kisha e Depozitimit të Robes (1488)

Ekzistojnë dy kisha të dalluara të metropolitanëve dhe patriarkëve të Moskës, Kisha e dymbëdhjetë apostujve (1653-56) dhe Kisha e Depozitimit të Virgjinës Robe, e ndërtuar nga zejtarët Pskov në vitet 1484-88 dhe duke shfaqur ikona të shkëlqyer dhe afreske prej viteve 1627 dhe 1644.

Një tjetër strukturë e njohur ishte Kulla e madhe e zilës e Ivanit në këndin veri-lindor të katrorit, i cili thuhet se shënon qendrën ekzakte të Moskës dhe i ngjan një qiri duke u djegur. E kompletuar në vitin 1600, me lartësi 81 metra. Deri në Revolucionin Rus, ajo ishte struktura më e lartë në qytet, pasi ndërtimi i objekteve më të larta se ajo ishte i ndaluar. 21 zilet e saj do të jepnin alarmin nëse do të shfaqej armiku. Pjesa e sipërme e strukturës u shkatërrua nga francezët gjatë invazionit napoleonian, por që, natyrisht, u rindërtua. Zilja e carit, zilja më e madhe në botë, qëndron në një piedestal afër kullës.

Brenda Pallatit Terem

Struktura laike më e vjetra që ende qendron është Pallati i Tipareve i Ivanit III (1491), e cila mban fronin perandorak. Pasj saj më e vjetra është shtëpia e parë e familjes mbretërore, Pallati Terem. Pallati origjinal po ashtu u kontrollua nga Ivani III, por shumica e pallatit ekzistues u ndërtua në shekullin e 17-të. Pallati Terem dhe Pallati i Tipareve janë të lidhura me Pallatin e Madh të Kremlinit. Ky u kontrollua nga Nikolasi I në vitin 1838. Struktura më e madhe në Kremlin, që kushtoi 11 milionë rubla për tu ndërtuar dhe më shumë se 1 miliardë dollarë për tu rinovuar në vitet e 1990-ta. Ajo përmban salla të verbuara të pritjes, një shkallë të kuqe ceremoniale, apartamente private të carit dhe katin e ulët të Ngjalljes së kishës Lazarus (1393), e cila është struktura më e vjetër ekzistuese në Kremlin dhe në të gjithë Moskën.

Këndi verior i Kremlinit është i okupuar nga Arsenali i Kremlinit, i cili fillimisht u ndërtua për Pjetrin e Madh në vitin 1701. Seksioni juglindor i Kremlinit mban ndërtesën e armatimeve. Ndërtuar në vitin 1851 sipas një dizjani rilindës, ajo është aktualisht një muze që strehon shenja shtetërore ruse dhe fonde diamantësh.

Referime

Bibliografia

• Ivanov V. N. Московский Кремль. Moscow, 1971.
• Merridale, Catherine (2013). Red Fortress: History and Illusion in the Kremlin (në anglisht). New York: Henry Holt. fq. 505. ISBN 9780805086805.
• Nenakormova I. S. Государственные музеи Московского Кремля. Moscow: Iskusstvo, 1987.frt

Lidhjet e jashtme

• Travel2moscow.com – Official Moscow Guide
• History of the Kremlin
• Moscow Kremlin State Historical and Cultural Museum Sanctuary
• Open Kremlin Arkivuar 16 maj 2010 tek Wayback Machine
• Rare access inside the Kremlin, video news report from BBC News Online, 17 January 2013
• Putin's Kremlin helipad cost $6.4 million – Official, RIA Novosti, 18 May 2013