Kronikat njihen gjithashtu si Analet Mbretërore Gjeorgjiane, sepse ato ishin në thelb korpusi zyrtar i historisë së Mbretërisë së Gjeorgjisë.

Kronikat e Gjeorgjisë, versioni i Mbretëreshës Mariam.
Kronikat e Gjeorgjisë, versioni i Mbretëreshës Ana.
  • Kronikat e Gjeorgjisë janë një koleksion i rëndësishëm i teksteve historike mesjetare gjeorgjiane, i njohur edhe si Kartlis Tskhovreba në gjuhën gjeorgjiane. Ky koleksion përmban shumë informacione të rëndësishme rreth historisë së Gjeorgjisë antike dhe mesjetare, duke përfshirë rajonin e Kartlisë, i cili është një nga zonat themelore të historisë së Gjeorgjisë. Autorët klasikë dhe bizantinë e kanë njohur këtë rajon si Iberia.

Kronikat

Redakto
  • Kronikat janë një koleksion i teksteve të ndryshme që datojnë nga shekulli i 9-të deri në shekullin e 14-të. Datimi dhe autorësia e tyre, si Leonti Mroveli dhe Juansheriani, kanë qenë temë debatike në botën shkencore. Edhe pse disa studiues në Gjeorgji vazhdojnë të propozojnë një datim të shekullit të 11-të për redaktimin fillestar të këtij korpusi, ekspertët modernë kanë pranuar hipotezën e profesor Cyril Toumanoff se tekstet më të hershme u përpiluan në shekullin e 9-të. Tekstet e fundit u shtuan në shekullin e 14-të. Një version "kanonik" u redaktua nga një komision i veçantë nën udhëheqjen e Mbretit Vakhtang VI i Kartli në fillim të shekullit të 18-të.
  • Në shekullin e 11-të, u krijua një korpus i parë i veprave historike në Gjeorgji, duke përfshirë "Historinë e Mbretërve dhe Patriarkëve të Gjeorgjianëve", "Historinë e Mbretit Vakhtang Gorgasali" dhe "Martirizimin e Shën Arkilit". Në shekullin e 12-të, u shtuan dy tekste të tjera: "Kronika e Kartlit", që shkon deri në mbretërimin e Bagrat III, dhe "Historia e Mbretit të Mbretërve David", që fokusohet në mbretërimin e Davidit IV. Këto vepra historike janë thelbësore për të kuptuar historinë e Gjeorgjisë nga kohët më të hershme deri në periudhën e mesjetës.

Dorëshkrime

Redakto

Dorëshkrimet e vjetra gjeorgjiane të Kartlis Tskhovreba janë relativisht të rralla, me të vjetrën e tyre, të njohur si kodiku Anaseuli ose "Mbretëresha Anna", e cila daton nga periudha 1479-1495. Një variant tjetër i rëndësishëm është kodiku Mariamiseuli ose "Mbretëresha Mariam", i kopjuar në vitet 1633-1645/1646. Megjithatë, dorëshkrimet e mbijetuara gjeorgjiane janë paraprirë nga një version i shkurtuar në armenisht i njohur si "Historia e Gjeorgjianëve" (Patmut'iwn Vrats'), i cili me të gjitha gjasat u krijua në shekullin e 12-të. Dorëshkrimi më i hershëm i kësaj historie të njohur është kopjuar në periudhën e 1279-1311.

Tekstit e Kartlis Tskhovreba i janë bërë përkthime në gjuhë të ndryshme si frëngjisht, rusisht, anglisht dhe gjermanisht. Megjithatë, përkthimet në çdo gjuhë përfshijnë vetëm një pjesë të zgjedhur të këtyre teksteve.

Autenticiteti

Redakto

Studiuesit modernë, si Ivane Javakhishvili, kanë rritur dyshimet në lidhje me autenticitetin e pjesëve të hershme të "Kronikave Gjeorgjiane" dhe kanë inspektuar me kujdes përmbajtjen e tyre. Për shkak të faktit se faktet historike shpesh përplasen me elementë mitologjikë, është e vështirë të dallosh midis historisë së vërtetë dhe mitologjisë. Megjithatë, analizat kritike të burimeve të ndryshme, përfshirë autorë klasikë dhe studime arkeologjike të fundit, kanë përmirësuar besueshmërinë e shumë pjesëve të "Kronikave". Këto tekste japin dëshmi të rëndësishme për historinë e Gjeorgjisë, Armenisë, Kaukazit, Iranit, Sirisë, Anadollit, Perandorisë Romake, Khazarëve dhe turqve.

Komponentët

Redakto
English name Georgian name Transliteration Date Author Period covered
History of the Kings and Patriarchs of the Georgians ცხოვრება ქართუელთა მეფეთა და პირველთაგანთა მამათა და ნათესავთა tskhovreba kartuelta mepeta da pirveltaganta mamata da natesavta 9th or 11th century Leonti Mroveli (?) 4th century BC – 5th century AD
History and life of King Vakhtang Gorgasali ცხოვრება და მოქალაქეობა ვახტანგ გორგასლისა tskhovreba da mokalakeoba vakhtang gorgaslisa c. 800 or 11th century Juansher Juansheriani 5th–8th centuries
Martyrdom of Holy and Magnificent Archil წამება წმიდისა და დიდებულისა არჩილისი tsameba tsmidisa da didebulisa archilisi 9th or 11th century Juansheriani or Mroveli 736–786
Chronicle of Kartli მატიანე ქართლისა matiane kartlisa 11th century Anonymous 786–1072
History of the King of Kings David ცხოვრება მეფეთ მეფისა დავითისი tskhovreba mepet mepisa davitisi 12th century Anonymous 1072–1125
History of the Bagratids ცხოვრება და უწყება ბაგრატონიანთა tskhovreba da utsqeba bagratonianta 11th century Sumbat Davitis-Dze 6th century–1031
Histories and Eulogies of the Sovereigns ისტორიანი და აზმანი შარავანდედთანი istoriani da azmani sharavandedtani 13th century Archbishop-Chancellor Theodore of Chqondidi 1156-1212
History of the Five Reigns (also called The Chronicle of Giorgi Lasha) ლაშა-გიორგის დროინდელი მატიანე lasha-giorgis droindeli matiane 1223 Historian of George IV 1125-1223
History of the King of Kings Tamar ცხოვრება მეფეთ მეფისა თამარისი tskhovreba mepet mepisa tamarisi 1210-1213 Basili, Master of the Court 1184–1210/1213
Chronicle of a Hundred Years ასწლოვანი მატიანე astslovani matiane 14th century Anonymous 1212-1318

Shiko gjithashtu

Redakto
  • Konvertimi i Kartli (kronikë)
  • Divani i Mbretërve Abkhazianë

Referencat

Redakto