Kubizmi

Kubizmi ne matematik

Juan Gris 1915 Kubizmi në natyrë Muzeu i Artit-Koleksioni i Leonard A. Lauder

përveç impresionismit,e ekspresionizmit në pikturë njihet edhe kubizmi. Kubizmi së pari u paraqit në fund të shekullit XIX nga artisti francez Paul Sezan (1839-1906). Ky artist në pikturat e tija i shndërronte çdo gjë të natyrës në formë gjeometrike. Ky stil i tij i veçantë e bën atë të jetë pararendës i një stili të ri në pikturë që u quajt kubizëm. Ky stil i ri filloi të paraqitet më 1906 nga dy artistë të shquar nga Gjorgj Braque-artist francez, dhe Pablo Pikaso-artist spanjoll. Ata u takuan më 1907 dhe punuan ngushtë së bashku deri sa shpërtheu lufta e parë botërore. Pikaso dhe Braque ishin eksponentët më të mëdhenjë të këtij stili dhe novatorë të mëdhenj në gjetjen e mënyrave të reja për të shprehur hapësirë dhe për të formuar në pikturë. Ata ishin të ndikuar nga Paul Cezanne, një artist i artit afrikan fisnor dhe skulpturë Iberik. Faza e parë që ata punuan përkrah njëri-tjetrit në periudhën 1906-1909 që mund të quhet para kubizëm dhe,pas kësaj,filluan të punojnë së bashku për të promovuar pikëpamjet e tyre mbi atë që u quajt më vonë kubizëm analitike rreth vjeshtë 1909 dhe dimrit 1911/1912. Faza e dytë e kubizmit, e cila fillon nga rreth 1913, u quajt kubizëm sintetike. Këto kryeveprat ishin të përbërë nga pjesë të dallueshme mbivendosur,pikturuar ose ngjitur shpesh mbi kanavacë dhe janë karakterizuar nga ngjyrat më të ndritshme shumë. Lëvizja e njohur si kubizëm, ka lindur në komunitetin artistike Montmartre dhe pastaj u zgjerua mjaft, në sajë të ndikimit të artistëve në Montparnasse, promovimin e Henry artit Kahnweiler tregtar. Ai u bë popullor në mënyrë të shpejtë se rreth vitit 1910 kritikët e kanë përmendur këtë stil si një "shkollë kubizëm" e artistëve të ndikuar nga Picasso dhe Braque. Megjithatë,shumë artistë të tjerë që mendonin për veten e tyre duke u zhvendosur në drejtime të ndryshme shumë të Picasso dhe Braque, i cili nga ana e tyre edhe shkuan nëpër disa faza të dallueshme para 1920. Artistë më të njohur ishin: Paul Sezan,Gjorgj Barque,Fernand Leger,Pablo Pikaso,Juan Gris,Henri Laurem,Henri Matis,Albert Gleiz,Francis Picabia etj.

Kubizmi ishte rrymë vërtetë revolucionare e artit modern,zhvilluar nga Pablo Picasso dhe Georges Braques. Ishte rryma e parë e artit abstrakt që u zhvillua ne fillim të shekullit të XX si përgjigje ndaj botës që po ndryshonte me shpejtesi të madhe. Kubizmi ishte nje tentativë e artisteve per te gjallëruar traditat e vjetëruara të artit perëndimor të cilave u kishte kaluar koha. Kubistët sfiduan format konvencionale si perspektiva e cila ka qene rregull që në Rilindje. Qëllimi ishte të zhvillohej një “menyrë e re e të parit” të gjerave e cila do reflektonte kohën moderne.

Pablo Ruiz Picasso

Lindi në 25 tetor 1881 më Málaga; vdiq më 8 prill 1973 në Mougins, Francë. Ishte piktor, projektues grafik dhe skulptor spanjoll. Konsiderohet si njëri nga artistëtmë të rëndësishëm të shekullit XX. Ka punuar më shumë se 15.000 piktura, vizatime, grafika, plastika dhe qeramika. Bashkë me Georges Braque themeloi Kubizmin.Plot 41 vjet më parë, në 8 prill të vitit 1973 vdiq piktori spanjoll Pablo Picasso, pionier i kubizmit. Duke refuzuar të kthehet në Spanjë gjatë regjimit të Frankos, ai e kaloi pjesën më të madhe të jetës në Francë. Veprat e tij më të shquara janë "Zonjushat e Avinjonit" dhe " Guernika ". Shpesh herë punët e Pikasos kategorizohen në periudha, emrat e të cilave janë bërë edhe objekt debatesh. Periudhat më të pranueshme janë: periudha blu 1901-1904, periudha rozë 1905-1907, periudha e influencës afrikane 1908-1909, periudha e kubizmit analitik 1909-1912 dhe e kubizmit sintetik 1912-1919. Ndoshta pak e dinë që emri i vërtetë i piktorit është Pablo, Diego, José, Francisco de Paula, Juan Nepomuceno, Maria de los Remedios, and Cipriano de la Santísima Trinidad. Pasi studioi për arte në Madrid bëri udhëtimin e parë në Paris në vitin 1900, në kryeqendrën e artit botëror. Atje banoi me Max Jacob një gazetar dhe poet që e ndihmoi të mësonte frëngjisht. Përgjithësisht Pikaso punonte natën dhe flinte ditën. Ishte një kohë varfërie dhe të ftohti dhe shumë prej punëve të tij u dogjën për të ngrohur sado pak dhomën. Një vit më vonë, së bashku me mikun e tij themeloi gazetën "Arte Joven" në Madrid. Edicioni i parë u ilustrua i gjithi prej tij. Prej asaj dite nisi t'i nënshkruante veprat e tij vetëm "Picasso". Në vitet e parë të shekullit të 20-të e ndante jetën mes Parisit dhe Barcelonës, kur nisi edhe një marrëdhënie me Fernande Olivier, me të cilën u bë objekt i shumë faqeve rozë në gazetat e kohës. Pasi fitoi famë dhe pak pasuri, Picasso e la Olivier për Marcelle Humbert, të cilën ai e thërriste Eva. Dashurinë për të ai e shprehu në shumë prej veprave të tij kubiste. Miqtë e tij të asaj kohe ishin André Breton, Guillaume Apollinaire dhe Gertrude Stein. U martua dy herë dhe pati katër fëmijë me tre gra. Në 1918 u martua me balerinën Olga Kholhlova, e cila e integroi piktorin në shoqërinë e lartë.

Piktori i njohur në kubizëm 'Ibrahim Kodra'

Kodra lindi në Ishëm më 22 prill të vitit 1918. Jeta e tij në Tiranë në konviktin e shkollës "Naim Frashëri", ndërpritet kur 20 vjeç (1938) largohet nga Shqipëria përgjithmonë me njė bursë studimi nga oborri mbretëror për në Akademinë e Arteve të Bukura në Romë. Ai e lëshon Romën dhe përfundon në Milano, në Akademinë e Arteve të Bukura të Brerës. Ai ekspozon në Romë, Milano, Venecia, Paris, Beograd, Nju Jork, krijon krahasimet dhe raporte me piktorë të mëdhenj si Pikaso, Marc Chagall, Henry Matisse, Lucio Fontana, Renato Guttuso, me poete, shkrimtarë, Kritike e regjisorë nga Eugenio Montale dhe Vittorio Sereni, nga Bertoni tek Bruno Munari, dhe Giuseppe Marotta.

“Sa më të mëdhenj janë njerëzit aq më kokëulur janë”,- thënie kjo që piktori Ibrahim Kodra e pëlqente ta përsëriste shpesh. Kështu e nis rrëfimin e tij për maestron Fatos Faslliu, drejtuesi i fondacionit “Ibrahim Kodra”, të cilit i pëlqen të nënvizojë se pavarësisht talentit dhe njohjes ndërkombëtare, Kodra mbetej një njeri i thjeshtë, mjaft i komunikueshëm, i gatshëm për të ndihmuar gjithnjë të tjerët, shumë i shqetësuar për fatin e Shqipërisë dhe Kosovës.

Dy nga njerëzit që i kanë qëndruar më afër deri në fund të jetës ndalen në shumë nga momentet e jetës së Kodrës, nga fëmijëria e hershme e deri në ditët para se të mbyllte sytë. Miqësitë e tij me disa nga artistët më të famshëm të kohës, lidhjet e ngushta shpirtërore me Durrësin dhe Shqipërinë, vlerësimet nga personalitete të atyre viteve, por dhe pasionet që e shoqëruan gjatë gjithë jetës janë disa nga etapat më të rëndësishme të jetës dhe krijimtarisë së Kodrës, që Fatos dhe Luljeta Faslliu i zbardhin për gazetën “Dyrrah”. Të ardhur në Shqipëri me rastin e hapjes së ekspozitës “Shqipëria fantastike”, në Galerinë e Arteve në Tiranë, çifti Faslliu shprehet i indinjuar dhe ndjen keqardhje për indiferencën që autoritetet shqiptare, veçanërisht ato lokale në Durrës, vazhdojnë të tregojnë për piktorin e madh.