Kufiri Roche

Kufiri Roche (shqiptohet: kufiri rosh), nganjëherë i përmendur si rrezja Roche, është distanca brenda të cilit një trup qiellor, që mbahet vetëm nga graviteti i tij, do të shpërbëhet nga forca e baticës të një trupi tjetër qiellor që e tejkalon vetë-tërheqjen gravitacionale të trupit të parë ^[1]. Brenda kufirit Roche, materiali orbital shpërndan dhe formon unaza ndërsa jashtë kufirit, materiali ka tendencë të bashkohet. Ky term ka marrë emrin sipas Édouard Roche, i cili është astronom francez i cili i pari e llogariti këtë kufi teorik në vitin 1848 ^[2].

Konsideroni një masë orbital e lëngjeve e mbajtur së bashku nga graviteti, këtu shihet plani orbital nga lart. Larg nga kufiri Roche, masa është praktikisht sferike.

Sa më afër kufirit Roche, trupi deformohet nga forca e baticës.

Brenda kufirit Roche, graviteti i vetë masës nuk mund të përballojë forcën e baticës, dhe trupi shpërbëhet.

Grimcat më afër lëvizjes primare lëvizin më shpejtë se grimcat që janë larg, siç paraqitet nga shenjat e kuqe.

Shpejtësitë e ndryshme orbitale e materialit eventualisht shkakton që ajo të formojë një unazë.

Kufijtë Roche për disa shembuj

Tabela më poshtë tregon dendësinë mesatare dhe rrezen ekuatoriale për objektet e zgjedhur në sistemin diellor.

Trupi	Dendësia (kg/m³)	Rrezja (m)
Dielli	1,408	696,000,000
Toka	5,513	6,378,137
Hëna	3,346	1,737,100
Jupiteri	1,326	71,493,000
Saturni	687	60,267,000
Urani	1,318	25,557,000
Neptuni	1,638	24,766,000

Përcaktimi i kufirit Roche

Distanca e kufizuar deri ku një satelit mund të afrohet pa u prishur varet nga ngurtësia e satelitit. Në njërin ekstrem, një satelit tërësisht i ngurtë do të ruajë formën e tij deri sa forcat e baticës thyejnë atë copa copa. Në ekstremin tjetër, një satelit shumë fluid (lëngshëm) gradualisht do të deformohet duke u ndikuar nga rritja e forcave të baticës, duke bërë që sateliti të zgjatet, më tej të përzihet me forcën e baticës dhe duke i shkaktuar atij të copëtohet më ngadalë.

Referime

^ Eric W. Weisstein (2007). "Eric Weisstein's World of Physics – Roche Limit". scienceworld.wolfram.com. Marrë më 5 shtator 2007. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ NASA. "What is the Roche limit?". NASA – JPL. Arkivuar nga origjinali më 23 prill 2009. Marrë më 2 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Referime

Édouard Roche: "La figure d'une masse fluide soumise à l'attraction d'un point éloigné" (The figure of a fluid mass subjected to the attraction of a distant point), part 1, Académie des sciences de Montpellier: Mémoires de la section des sciences, Volume 1 (1849) 243–262. 2.44 is mentioned on page 258. (frëngjisht)
Édouard Roche: "La figure d'une masse fluide soumise à l'attraction d'un point éloigné", part 2, Académie des sciences de Montpellier: Mémoires de la section des sciences, Volume 1 (1850) 333–348. (frëngjisht)
Édouard Roche: "La figure d'une masse fluide soumise à l'attraction d'un point éloigné", part 3, Académie des sciences de Montpellier: Mémoires de la section des sciences, Volume 2 (1851) 21–32. (frëngjisht)
George Howard Darwin, "On the figure and stability of a liquid satellite", Scientific Papers, Volume 3 (1910) 436–524.
James Hopwood Jeans, Problems of cosmogony and stellar dynamics, Chapter III: Ellipsoidal configurations of equilibrium, 1919.
S. Chandrasekhar, Ellipsoidal figures of equilibrium (New Haven: Yale University Press, 1969), Chapter 8: The Roche ellipsoids (189–240).
S. Chandrasekhar, "The equilibrium and the stability of the Roche ellipsoids", Astrophysical Journal 138 (1963) 1182–1213.

[wolf-1] Eric W. Weisstein (2007). "Eric Weisstein's World of Physics – Roche Limit". scienceworld.wolfram.com. Marrë më 5 shtator 2007. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[two-2] NASA. "What is the Roche limit?". NASA – JPL. Arkivuar nga origjinali më 23 prill 2009. Marrë më 2 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]