Lufta në Donbas (2014–2022)
Lufta në Donbas, ose lufta e Donbasit, është një konflikt i armatosur në rajonin Donbas të Ukrainës, pjesë e Luftës më të gjerë Ruso-Ukrainase.
.jpg)
Në mars 2014, pas Revolucionit të Dinjitetit në Ukrainë, protestat antirevolucionare dhe pro-ruse filluan në rajonet ukrainase të Donetskut dhe Luhanskut, kolektivisht 'Donbas'. Këto filluan kur Rusia pushtoi dhe aneksoi Krimenë. Separatistët e armatosur të mbështetur nga Rusia kapën ndërtesat e qeverisë ukrainase në Donbas dhe shpallën republikat Donetsk dhe Luhansk (DPR dhe LPR) si shtete të pavarura, duke çuar në konflikt me forcat qeveritare të Ukrainës. Rusia i mbështeti fshehurazi separatistët me trupa dhe armatime, vetëm më vonë pranoi dërgimin e "specialistëve ushtarakë". Pas një viti luftimesh, konflikti u zhvillua në luftë llogore. Pati 29 armëpushime të dështuara. Rreth 14,000 njerëz u vranë në luftë: 6,500 forca separatiste dhe ruse pro-ruse, 4,400 forca ukrainase dhe 3,400 civilë në të dy anët e vijës së frontit. Shumica dërrmuese e viktimave civile ishin në vitin e parë.
Në prill 2014, Ukraina filloi një kundërofensivë kundër forcave pro-ruse, të quajtur "Operacioni Anti-Terrorist" (ATO), i riemërtuar "Operacioni i Forcave të Përbashkëta" (JFO) në 2018. Nga fundi i gushtit 2014, Ukraina kishte ri- mori pjesën më të madhe të territorit të kontrolluar nga separatistët dhe pothuajse rifitoi kontrollin e kufirit Rusi-Ukrainë. Si përgjigje, Rusia dërgoi fshehurazi trupa, tanke dhe artileri në Donbas. Zyrtarët ukrainas e quajtën këtë një "pushtim vjedhurazi" rus. Inkursioni rus ndihmoi forcat pro-ruse të rifitonin pjesën më të madhe të territorit që kishin humbur. Alexander Borodai, ish 'kryeministri' i DPR, tha se 50,000 "vullnetarë rusë" kishin luftuar në pesë muajt e parë të luftës.
Ukraina, Rusia, DPR dhe LPR nënshkruan një marrëveshje armëpushimi, Protokollin e Minskut, në shtator 2014. Shkeljet e armëpushimit u bënë të përhapura dhe luftimet e ashpra rifilluan në janar 2015, gjatë së cilës separatistët pushtuan aeroportin e Donetsk. Një armëpushim i ri, Minsk II, u ra dakord më 12 shkurt 2015. Menjëherë pas kësaj, separatistët rinovuan ofensivën e tyre në Debaltseve dhe detyruan ushtrinë e Ukrainës të tërhiqej.
Pas rënies së Debaltseve, përleshjet vazhduan, por vija e frontit nuk ndryshoi. Të dyja palët forcoi pozicionin e tyre duke ndërtuar rrjete llogoresh, bunkerësh dhe tunelesh, duke rezultuar në një luftë statike llogore. Bllokimi bëri që lufta të quhej një "konflikt i ngrirë", por Donbasi mbeti një zonë lufte, me dhjetëra të vrarë çdo muaj. Në vitin 2017, mesatarisht një ushtar ukrainas vdiste në luftime çdo tre ditë, me rreth 40,000 separatistë dhe 6,000 trupa ruse në rajon. Deri në fund të vitit 2017, vëzhguesit e OSBE-së kishin numëruar rreth 30,000 njerëz në kalimin e pajisjeve ushtarake nga Rusia në dy pikat kufitare që lejohej të monitoronte. OSBE dokumentoi autokolona ushtarake që kalonin nga Rusia në mënyrë të fshehtë.
Të gjitha palët ranë dakord për një udhërrëfyes për përfundimin e luftës në tetor 2019, por ajo mbeti e pazgjidhur. Gjatë vitit 2021, vdekjet në Ukrainë u rritën ndjeshëm dhe forcat ruse u grumbulluan rreth kufijve të Ukrainës. Rusia njohu zyrtarisht DPR dhe LPR si shtete të pavarura më 21 shkurt 2022 dhe vendosi trupa në ato territore. Më 24 shkurt, Rusia filloi një pushtim të plotë të Ukrainës, me luftën e Donbasit të përfshirë në të.