Njeriu në Maskën e Hekurt

Njeriu në Maskën e Hekurit (Frëngjisht: L'Homme au Masque de Fer; rreth vitit 1640 – 19 nëntor 1703) është emri i dhënë i një të burgosuri të paidentifikuar i cili u arrestua në vitin 1669 ose 1670 dhe më pas u mbajt në një numër të burgjeve franceze, duke përfshirë Bastille dhe Kështjellën e Pignerol (Pinerolo moderne, Itali). Ai u mbajt në paraburgim të të burgosurit të njëjtë, Bénigne Dauvergne de Saint-Mars, për një periudhë prej 34 vjetësh. Ai vdiq më 19 nëntor 1703 nën emrin "Marchioly", gjatë mbretërimit të Mbretit Luigji XIV të Francës (1643-1715).

L'Homme au Masque de Fer (Njeriu në Maskën e Hekurit), një gravurë nga viti 1789

Meqë askush nuk e ka parë fytyrën e tij sepse ishte fshehur nga një maskë e rroba prej kadifeje të zezë, identiteti i vërtetë i të burgosurit mbetet një mister; ajo është debatuar gjerësisht nga historianët dhe teoritë e ndryshme janë shpjeguar në shumë libra dhe filma.

Teoritë rreth identitetit të tij të njohura gjatë kohës së tij përfshirë se ai ishte Marshali i Francës; Henry Cromwell anglezë, djali i Oliver Cromwell; ose François de Vendôme. Shkrimtari dhe filozofi Voltaire: ai pretendonte në edicionin e tij të dytë të Questions sur l'Encyclopédie (1771) se i burgosuri kishte veshur një maskë të bërë prej hekuri dhe jo rroba, dhe se ai ishte më i moshuari, vëllai i paligjshëm i Luigj XIV. Ajo që pak dihet për njeriun historik në maskën e hekurit bazohet kryesisht në korrespondencën midis Saint-Mars dhe eprorëve të tij në Paris. Hulumtimet e fundit sugjerojnë se emri i tij mund të ketë qenë "Eustache Dauger", një njeri i cili ishte i përfshirë në disa skandale politike të shekullit të 17-të, por ky pohim ende nuk është vërtetuar plotësisht.

Arrestimi dhe Burgimi

Të dhënat më të hershme të mbijetuara të të burgosurit të maskuar janë nga fundi i korrikut të vitit 1669, kur ministri i Luigj XIV, Marquis de Louvois, i dërgoi një letër Benigne Dauvergne de Saint-Mars, guvernator i burgut të Pignerol, i cili në atë kohë ishte pjesë e Francës. Në letrën e tij, Louvois njoftoi Saint-Mars se një i burgosur me emrin "Eustache Dauger" do të duhej të mbërrinte në muajin e ardhshëm.

Louvois udhëzoi Saint-Mars për të përgatitur një qeli me dyer të shumëfishta, një mbyllje mbi tjetrën, të cilat duhej të parandalonin dikë nga jashtë duke dëgjuar. Saint-Mars ishte ta shihte Daugerin vetëm një herë në ditë për të siguruar ushqimin dhe çfarëdo tjetër që duhej. Daugeri duhej gjithashtu të tregohej se nëse ai, Dauger, foli për ndonjë gjë tjetër përveç nevojave të menjëhershme të tij, do të vritet, por sipas Louvois, i burgosuri nuk duhet të kërkojë shumë që kur ai ishte "vetëm një shërbëtor".

Historianët kanë vënë në dukje se emri Eustache Dauger ishte shkruar me një dorëshkrim të ndryshëm nga ai që përdoret në pjesën tjetër të tekstit të letrës, duke sugjeruar që një nëpunës shkroi letrën nën diktimin e Louvois, ndërsa dikush tjetër, me shumë gjasa vetë Louvois, e shtoi emrin më pas.

Dauger u arrestua nga kapiten Alexandre de Vauroy, komandant i garnizonit të Dunkirkut dhe u dërgua në Pignerol, ku mbërriti në fund të gushtit. Dëshmia është prodhuar për të sugjeruar se arrestimi ishte bërë në Calais dhe se as qeveria lokale nuk ishte informuar për ngjarjen - mungesa e Vauroy u shpjegua larg nga gjuetia e tij për ushtarët spanjollë që kishin humbur në Francë nëpërmjet Holandës Spanjolle.

Në kulturên popullore

Jeta e njeriut në maskën e hekurit u adoptua në shumë filma, seriale dhe libra. Disa prej tyre janë:

• The Man with Iron Mask nga Henry Vizetelly (1970)
• Romani Who? e Algis Budrys u inspirua nga kjo histori, duke e bërë të njëjtin mister, e vendosur gjatë Luftës së Ftohtë.
• Filmi Lady in the Iron Mask me regji të Ralph Murphy.
• The Fifth Musketeer (1979), e cila u bazua në këtë legjendë francezë.
• E kaluara e personazhit të One Piece, Sanji ngjanë me historinë e njeriut në maskën e hekurit.