Përdoruesi:109.69.5.21/Katrori Magjik

Katrorët Magjikë

Në matematikën rekreative, një katror magjik është një rregullim numrash në një sipërfaqe katrori, ku numrat në cdo rradhë,kolonë dhe diagonale kryesore kanë të njëjtën shumë. Një katror magjik ka të njëjtin numër rradhësh dhe në matemtikën tradicionale, simboli n qëndron për numrin e rradhëve dhe kolonave qe ka. Kështu një katror magjik gjithmonë është i quajtur një katror magjik normal. Eshtë e mundur të ndërtosh një katror magjik përvec mases 2x2. Katrori magjik më i vogel ka masën 3x3. Konstantja në cdo rresht, kolonë apo diagonale është quajtur konstantja magjike ose përfundimi magjik M. Cdo katror magjik ka një konstante unike që llogaritet me formulën e posacmetoria

Katroret magjike mbushen leht vetem duhet te shikosh numrin

Katrorët magjike u bënë të njohur nga matematicienët kineze 650 vjet p.e.s dhe nga matematicienët arab mundet në shekullin e 7 ps.e.s. kur arabët pushtuan pjesën veriperëndimore të subkontinentit Indian dhe mësuan matematiken dhe astrologjinë Indiane. Katrorët e parë magjik në rregullin 5x5 dhe 6x6 u shfaqën në enciklopedinë nga Bagdadi rreth 983 vjet pas krishtit. Katrorët magjike më të thjeshtë u bënë të njohur nga matematicienët arab. Disa nga këto katrore u perdorën në bashkim me gërmat magjike për te asistuar ilusionistët dhe magjistarët arab.

Europe

Në vitin 1300, në ndërtesën në shërbim të arabit Al-Buni, bizantini grek Manuel Maschopoulus (Manuel Maskopoulus) shkroi një traktat për matematikën me temën e katrorit magjik, duke lënë jashtë misticizmin e paraardhësve të tij. Maschopoulus ishte i panjohur për Latinet perëndimor. Ai nuk ishte as i pari perëndimor që shkroi për katrorët magjik. Ato u shfaqën të shkruara në vitin 1280 ne Biblioteken Vatikane nga Alfonsi X i Kastiljes. Në atë tekst, cdo katror është i lidhur me një planet si në literaturen Islame. Katrorët magjike u studiuan prapë në Itali sidomos ne Firenze në shekullin XIV. Në fakt katrorët me përmasat 6x6 dhe 9x9 janë trajtuar në dorëshkrimin e Traktatit te Abakos (Trattato d'Abacco) nga Paolo d'Abacco dhe nga Paolo Dagomani i cili ishte në lidhje me Xhakopo Aligerin (Jaccopo Aligheri) të birin e Dante Aligerit.