Përdoruesi:Hysen Stublla/Kapitali intelektual

Hyrje

- Kapitali intelektual eshte dituria e te punesuarve te cilen ata e shnderrojne ne vlere te tregut. Ne treg munde te ekzistojne shume njerez te ditur, por ne qofte se nuk arrijne, ata ose ndermarrja e tyre, kete dije ta shesin ne treg, atehere kjo dije e tyre nuk munde te quhet kaptial intelektual. Qellimi i te gjitha shkencave me në krye shkencen Ekonomi-finances, qofshin ato teknike apo sociale, eshte rritja e fuqise se prodhimit te shoqerise. Dhe ajo qe eshte percaktuese ne vazhdimsine e rritjes se fuqise prodhuese nuk eshte kapitali financiar por kapitali mendor-intelektual. Proverba shqiptare se “Me mire te dishe se sa te keshe’’, edhe pse i takon nje periudhe te hershme, tingellon aktualisht edhe sot. Kapitali intelektual ne thelbin e permbajtjes se tije nenkupton “Nivelin e zoterimit dhe te perdorimit nga nje institucion, qeveri, biznes apo organizate te cilesise te ekspertizes, cilesise se njohurive dhe eksperiences etj’’. Ne ekonomine e diturise resursi kryesorë per organizaten paraqitet punetori I ditur. Ne favor te kesaj shkon edhe fakti qe organizatat me rastin e shitjes se tyre vlejne me teper se qe paraqitet ne kontabilitetin e ndermarrjes.

Menaxhimi i kapitalit intelektual nenkupton fokusim te aktiviteteve te kompanise per te ardhmen, forcim te aftesive te saje, eliminim te dobesive qe do te thote perparim te afarizmit, kreativitet etj.

Kapitali Intelektual

Kapitali intelektual eshte njohuri, dituri, aftesi, shkathtesi, kompetence si dhe atribute tjera te cilat jane relevante per aktivitetet ekonomike. Preokupimi kryesorë per kompanite eshte se “si te jemi me te mire se te tjeteret’’ perkatesishte “si te kemi me shume dituri se te tjeret’’ ?. Perparsia reale konkuruese e kompanive eshte aftesia e njerzve te saje per te mesuar me shpejte se konkurrentet, te mbledhin dhe te shprendajne diturine me kolegë, te mesojne dhe ta rrisin kete dituri. Zhvillimet teknologjike dhe globalizimi i ekonomise ka bere qe ndermarrjet t’i perkushtohen me shume sigurimit te nje resurisi siq eshte DIJA e cila tanimë eshte ne strategji per rritjen e efikasiteteve per te gjitha subjektet ekonomike. Ne kompanite moderne ne mes 70 dhe 80% te puneve kerkojne njerez te ditur – aplikimin e dijes(Intelektin). Etapa e shoqerise industirale eshte duke u zevendesuar me ekonomine digjitale, e cila udhehiqet nga diturite. Me kompanite inovative menaxhojne menaxheret inovativ te cilet kane dije dhe dine qe ti motivojne punetoret e tyre dhe ti shperblejne per punen dhe idete e tyre.

Kyçe jane dy komponente :    Fokusimi dhe Liria.

Paprekshmeria - Mjetet e paprekshme ose kapitali intelektual  ?

Vlera e një kompanie ose njohurië të punesuarve të organizatës, trajnimit të biznesit dhe çdo informacion të pronarit që mund të sigurojë kompaninë me një avantazh konkurrue , është capital intelektual

Kapitali intelektual është konsideruar si një pasuri, dhe në përgjithësi mund të përkufizohet si mbledhjen e të gjitha burimeve informative një kompani ka në dispozicion që mund të përdoren për të përzënë fitimet, të fituar konsumatorë të rinj, të krijuar produkte të reja, ose ndryshe të përmirësuar të biznesit.

Kapitali intelektual është njohuri që mund të shfrytëzohet për të krijuar para apo qëllime të tjera të dobishme. Kapitali intelektual mund të përfshijnë aftësitë dhe njohuritë që një kompani ka zhvilluar rreth asaj se si për të bërë mallrat ose shërbimet e veta; Punonjësit individuale apo grupet e të punësuarve njohuritë e të cilëve konsiderohet kritike për suksesin e vazhdueshëm të kompanisë; dhe grumbullimi i tij i dokumenteve rreth proceseve, konsumatorët, rezultatet e hulumtimit, dhe informacione të tjera që mund të ketë vlerë për një konkurrent që nuk është njohuri e zakonshme.

Andreissen ka bere identifikimin e pese llojeve te teresive te cilat me shume ose me pak prekin problemet e paprekshmerise :

- Bashkesia per kapital intelektual - Qellimi i bashkesise se kontabilisteve - Bashkesia per matjen e performancave - Bashkesia per vleresim - Llogaritja e burimeve njerezore e cila ka filluar te aplikohet prej viteve te 60-a dhe 70-a.

“Kapitali intelektual eshte teresia e dijes se te gjithe njerzve ne kompani, por dije e cila i kontribuon perparsise konkuruese ne treg’’. Thomas Stewart(1991) I njejti autor thote se kapitali intelektual eshte si “diçka qe nuk munde ta prekesh po ngadal te bene te pasur’’. Edvinsson dhe Sullivan (1996) e definojne kapitalin intelektual si “ Dituri e cila munde te konvertohet ne vlera’’

- Vleren e kompanise nuk e perbejne vetem kapitali fizik dhe financiar, por ne mase te madhe kete vlere e perben edhe kapitali intelektual. - Me konceptin KAPITAL INTELEKTUAL ne literaturen bashkohore nenkuptohet e gjithe pasuria e paprekshme e ndermarrjes e cila ne mase te konsiderueshme ndikon ne afarizmin e suksesshem te saje, dhe se kjo pasuri nuk eshte e evidentuar ne bilancin e gjendjes te ndermarrjes. - Kapitali intelektual perfshine ato vlera te subjekteve afariste, te cilat nuk jane te prezantuara ne librat e kontabilitetit te ndermarrjes dhe as qe figurojne ne bilanc.

Burim i pasurise se ndermarrjes munde te jene :

- Burimet materiale (ne forme te aseteve, planeve, te dhenave) - Jo-materiale (ne forme te dijes,aftesise, kulures, pervojes etj)

       Struktura e kapitalit intelektual

- Vlera e tregut te ndermarrjes perbehet nga kapitali financiar, i cili munde te kuantifikohet nepermjet librave te kontabilitetit dhe raporteve te zakonshme afariste te ndermarrjes, si dhe nga kapitali intelektual, i cili perben ndryshimin ne mes te kapitalit financiar dhe vleres se tregut. Pra, kapitali intelektual ka per qellim te pasqyrojë dallimet ne mes te vleres kontabel dhe vleres se tregut te ndermarrjes. - Kapitali intelektual paraqet perpjekjen per te vleresuar financiarisht diturine ne ndermarrje. Edhe pse kalkulimi i vleres se diturise se kapitalit intelektual lidhet me menaxhimin e diturise, megjithate theksi eshte ne kategorine financiare, e jo ne kategorine menaxhuese.

Kapitali intelektual i ndermarrjes munde te ndahet ne :

- Kapitali Human – intelektual - Kapitali Strukturor - Kaptiali Organizativ

- Kapitali Human perbehet prej te gjithe te punesuarve me tere diturine e tyre individuale dhe kolektive, me aftesi, qendrime, mundesi, emocione, sjellje te cilat shnderrohen ne vlera materiale ose jo-materiale te ndermarrjes.

Elementete kyçe te kapitalit human jane  :

Kompetencat (aftesite profesionale) Marrdheniet (vlerat ne krijimin e raporteve ne mes vete)

Vlerat (individuale dhe kolektive).

- Kapitali strukturor eshte pasuri e ndermarrjes.

Kapitali strukturor eshte kapital me te cilin punohet. Ne kete kapital bejne pjese :

- Hardware - Software - Bazat e te dhenave - Strukturat organizative - Patentat - Logo - Marrdheniet me bleresit kyç - Aftesite organizative dhe menaxherike.

- Kapitali organizativ … Per kapitalin intelektual eshte e rendesishme nje strukture organizative e cila atij I jep hapsire per veprim, nuk e pengon dhe me kete menyre I mundeson atij te deshmohet me pune kreative duke e rritur cilesin e produkteve dhe duke I ruajtur bleresit e produkteve dhe sherbimeve te ndermarrjes.

- Kapitalin organizativ munde ta ndajme ne :

Inovativ  dhe 
Procesor

          Konsumatoret si Kapital

Elementi kyç I kapitalit strukturor jane konsumatoret. Konsumatori eshte perfundimi I zingjirit te krijimit te vlerave. Ekzistenca e produkteve dhe sherbimeve varet nga konsumatoret. Pa konsumatorë nuk kemi fokusim te ndermarrjes drejte realizimit te objektivave. Prandaj orientimi I kompanive duhet te fokusohet ne “costumer statisfaction’’ – permbushja e kerkesave te konsumatoreve si dhe ndertimin e relacioneve me ta.

          Rendesia e kapitalit intelektual

- Kapitali intelektual ka per qellim te qartesoje dallimet ne mes te vleres kontabel dhe vleres se tregut te ndermarrjes. Duke matur kapitalin intelektual ne kemi matur vleren e ndermarrjes, kemi definuar kapacitetet me te cilat disponon nje ndermarrje dhe menyren se si do te menaxhohen keto kapacitete. Vlera e kapitalit intelektual eshte shume veshtire qe te pasqyrohet ne librat e kontabilitetit , sepse keto vlera jane te koncentruara ne njerez dhe si te tilla nuk jane te lehta per tu prezantuar. Fitimi eshte tregues i efekteve te ndermarrjes ne periudhen e kaluar, i cili munde te matet dhe te pasqyrohet ne librat e kontabilitetit. Nderkaq kapitali intelektual nuk eshte lehte i matshem dhe nuk munde te prezantohet ne librat e kontabilitetit te ndermarrjes.

           Matja e kapitalit intelektual

- Kapitali intelektual eshte vlere e padukshme, e paprekshme. Kjo vlere munde te konsiderohet si kapital nese kjo rezulton efekte te matshme financiare ne ndermarrje. - Skandia, nje kompani suedeze, e para eshte perpjekur qe te beje kuantifikimin nepermjet modelit te matjes se kapitalit intelektual. Modeli eshte bazuar ne idene se vlera reale e ndermarrjes eshte e barabarte me mundesine e realizimit te vizionit te vet duke implementuar strategjite e projektuara nga njerezit qe ajo i puneson. Njerezit te cilet e zbatojne kete strategji konsiderohen kapital intelektual, vlera e te cileve nuk munde te pasqyrohet nepermjet pasqyrave te suksesit, sepse kapitali intelektual eshte vlere e padukshme, mirpo ky kapital rezulton efekte te matshme financiare.

         Përfundimi

Si pëfundim mund te themi se kapitali intelektual është nje capital i patjetersueshem dhe shumë i rendësishem për ndermrrjet , sepse ështe një komponent qenësore për ndermarrjen sepse kjo e ben diferencimin apo krijon avantazh konkurues ndaj firmave tjera ne treg. Duhet kushtuar rendesi ne kudrot qe ajo i merr apo tenton ti përgadite sepse e gjith puna afariste e saj varet nga dija dhe përgaditja e tyre dhe kjo e bëne një ndermajre si te sukseshme ne treg. Pasi ndermarjet tentojnë që këte diturie e të punësuarve ta shendrrojne ne vlerë të tregut ,dhe ne këtë mënyrë ata e arrijnë qëllimin e tyre dhe të jene me të sukseshme Kapitali intelektual është konsideruar si një pasuri, dhe në përgjithësi mund të përkufizohet si mbledhjen e të gjitha burimeve informative një kompani ka në dispozicion që mund të përdoren për të përzënë fitimet, të fituar konsumatorë të rinj, të krijuar produkte të reja, ose ndryshe të përmirësuar të biznesit.

--Hysen Stublla (diskutimet) 12 qershor 2015 18:48 (CEST)Hysen Stublla