biologji, përshtatja ka tre kuptime të lidhura. Së pari, është procesi dinamik evolucionar i seleksionimit natyror që i përshtat organizmat me mjedisin e tyre, duke rritur përshtatshmërinë e tyre evolucionare. Së dyti, është një gjendje e arritur nga popullsia gjatë atij procesi. Së treti, është një tipar fenotipik ose tipar adaptiv, me një rol funksional në çdo organizëm individual, që ruhet dhe ka evoluar përmes seleksionimit natyror.

I dyti nga dy faktorët e Jean-Baptiste Lamarck (i pari është një forcë komplekse) ishte një forcë adaptive që bën që kafshët me një plan të caktuar trupor të përshtaten me rrethanat duke trashëguar karakteristikat e fituara, duke krijuar një shumëllojshmëri speciesh dhe gjinish.

Historikisht, përshtatja është përshkruar që nga koha e filozofëve të lashtë grekë si Empedokli dhe Aristoteli. Në teologjinë natyrore të shekullit të 18-të dhe të 19-të, përshtatja u mor si dëshmi për ekzistencën e një hyjnie. Charles Darwin dhe Alfred Russel Wallace propozuan në vend që të shpjegohej me përzgjedhjen natyrore.

Përshtatja lidhet me përshtatshmërinë biologjike, e cila rregullon shkallën e evolucionit të matur nga ndryshimi në frekuencat e alelit. Shpesh, dy ose më shumë specie bashkë-përshtaten dhe bashkë-evoluojnë ndërsa zhvillojnë përshtatje që ndërlidhen me ato të specieve të tjera, të tilla si me bimët e lulëzuara dhe insektet pjalmuese. Në mimikë, speciet evoluojnë për t'u ngjasuar me speciet e tjera; në mimikë ky është një bashkë-evolucion reciprokisht i dobishëm pasi secili nga një grup speciesh të mbrojtura fort (si grerëzat që mund të pickojnë) vijnë për të reklamuar mbrojtjen e tyre në të njëjtën mënyrë. Karakteristikat e evoluara për një qëllim mund të zgjidhen për një tjetër, si kur pendët izoluese të dinosaurëve u zgjodhën për fluturimin e shpendëve.

Përshtatja është një temë kryesore në filozofinë e biologjisë, pasi ka të bëjë me funksionin dhe qëllimin (teleologjinë). Disa biologë përpiqen të shmangin termat që nënkuptojnë qëllimin në përshtatje, jo vetëm sepse sugjerojnë qëllimet e një hyjnie, por të tjerë vërejnë se përshtatja është domosdoshmërisht e qëllimshme.

Shiko edhe

Redakto

Referime

Redakto