Wikipedia

Park Chung-hee

Park Chung Hee (Hangul: 박정희; Hanja: 朴正熙; 14 nëntor 1917 - 26 tetor 1979) ishte politikan dhe gjeneral koreano-jugor, i cili shërbeu si president i Republikës së Koreas nga viti 1963 deri në vdekjen e tij në vitin 1979. Ai u konsiderua një nga figurat më të ndeshmë dhe kontroversiale në historinë e Koreas moderne.

Park Chung-hee
President i Koresë së Jugut
Në detyrë
24 mars 1962 – 26 tetor 1979
Acting to 17 December 1963
Kryeministrivetja tij
Kim Hyun-chul
Choi Tu-son
Chung Il-kwon
Paik Too-chin
Kim Jong-pil
Choi Kyu-hah
Paraprirë ngaYun Posun
Pasuar ngaChoi Kyu-hah
Kryeministri i Koresë së Jugut
Në detyrë
16 qershor 1962 – 10 korrik 1962
Presidentivetja tij
Paraprirë ngaSung Yo Chan
Pasuar ngaKim Hyun-chul
Të dhëna vetjake
Vendi i prehjesGroblje Seoul National
Partia politikePartia Demokratike Republikane (Koreja e Jugut)
Lidhjet e tjera
politike		Partia e Punëtorëve e Koresë së Jugut
FëmijëtPark Jae-ok
Park Geun-hye
Park Geun-ryoung
Park Ji-man
ArsimimiAkademia Ushtarake e Ushtrisë së Koreas
Nënshkrimi
Shërbimi ushtarak
AleancaPerandoria Japoneze
Republika e Dytë e Koreas
Dega/shërbimiUshtria Perandorake e Mançukuos (1944–1945)
Ushtria e Republikës së Koreas (1945–1963)
GradaGjeneral
Beteja/luftraLufta e Dytë Botërore
Lufta Koreane

Park u lind në Gumi, një qytet i vogël në jug-lindje të Koreas, kur vendi ishte ende nën sundimin kolonial të Japonisë. Ai fillimisht u bë pjesëtar i ushtrisë japoneze, por më pas zhvilloi një karrierë të suksesshme ushtarake në Korenë e Lirë pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore. Pas goditjes së shtetit në vitin 1961, Park u bë kreu i qeverisë së përkohshme dhe më pas u zgjodh president i vendit në vitin 1963.

Si president, Park u përqendrua në transformimin ekonomik të Koreas Jugore, duke implementuar politika të forta industrializimi dhe modernizimi. Ai u bë arkitekti kryesor i "Mirëqënies së Rritjes" - një model ekonomik që lehtësoi ndërtimin e infrastrukturës, rritjen e sektorit industrial dhe rritjen e eksportit. Kjo politikë solli përparësi në rritjen ekonomike dhe vendosi bazat për zhvillimin e mëtejshëm të Koreas Jugore.

Megjithëse një pjesë e popullsisë i priti politikat e Parkut si një faktor që ndihmoi në rritjen e mirëqenies dhe modernizimin, ai gjithashtu u kritikua ashpër për abuzimet e të drejtave të njeriut dhe mungesën e lirisë politike. Ai zbatoi një regjim autoritar dhe censuronte mediat e pavarura dhe kundërshtarët politikë. Për shkak të këtyre treguesve, shumë njerëz ende i vlerësojnë Parkun si diktator.

Në vitin 1979, Park u vra në një sulm të brendshëm nga një ish-zyrtar i tij i sigurisë. Edhe pse mbetet një figura e kontestuar në historinë e Koreas Jugore, Park Chung Hee mbetet një personalitet i rëndësishëm në zhvillimin ekonomik dhe ndikimin politik të vendit.

Jeta e hershme dhe arsimi

Redakto

Park u lind më 14 nëntor 1917, në Gumi, Gyeongsang Veriore, provincën e Gyeongsang Veriut, në Kore, nga prindërit Park Seong-bin dhe Baek Nam-ui. Ai ishte më i vogli nga pesë vëllezërit dhe dy motrat në një familje të varfër Yangban.

Historiani Kyung Moon Hwang e përshkroi Parkun e ri si "i talentuar dhe ambicioz"; hero i fëmijërisë së Parkut ishte Napoleoni. Sipas njerëzve që e njihnin Parkun si fëmijë, ai nuk e pëlqente idenë e rritjes në fshatrat e Koreas dhe shpesh shprehte dëshirën për të "ikur" nga fshati koreano. Si një person që rritesh nën sundimin japonez, Park shpesh shprehte admirimin për modernizimin e shpejtë të Japonisë pas Restaurimit Meiji të vitit 1867 dhe për Bushido, kodin ushtarak japonez. citation needed

Si një i ri, ai fitoi pranim në një shkollë mësimi në Daegu dhe punoi si mësues në Mungyeong-eup pas diplomimit në shkollën e mesme, por raportohet se ishte një student shumë i zakonshëm. Parku ambicioz vendosi të hyjë në Akademinë Ushtarake të Ushtrisë së Mançukuos në Changchun me ndihmën e Kolonelit Arikawa, një instruktor ushtrie në shkollën mësimi në Daegu, i cili u impresionua nga ambiciet ushtarake të Parkut. Gjatë kohës së tij atje, ai merr emrin japonez dhe diplomohet i pari në klasën e tij në vitin 1942, duke u njohur si një oficer i talentuar nga instruktorët e tij japonezë, të cilët e rekomanduan atë për studime të mëtejshme në Akademinë Ushtarake të Ushtrisë Japoneze Imperiale në Japoni.

Talentet e tij si oficer u njohën shpejt dhe ai ishte një ndër shumë koreanët që u lejua të merrnin pjesë në Akademinë Ushtarake të Ushtrisë Japoneze Imperiale pranë Tokios. Më pas, ai u dërgua në një regiment ushtarak japonez në Mançuri dhe shërbeu atje deri në dorëzimin e Japonisë në fund të Luftës së Dytë Botërore.

Karriera ushtarak

Redakto

Në Manchukuo

Redakto

Park me studentët e tjerë në Akademinë Ushtarake Changchun Pas diplomimit si i pesti në klasën e vitit 1944, Park u bë kapiten në ushtrinë e Manchukuos, një shtet kukull japonez, dhe shërbeu gjatë fazave përfundimtare të Luftës së Dytë Botërore si ndihmës i një komandanti regimental.

Kthimi në Kore

Redakto

Park si gjeneral brigade i Koreas Jugore në vitin 1957 Park u kthye në Kore pas luftës dhe u regjistrua në Akademinë Ushtarake të Koreas. Ai diplomoi në klasën e dytë të vitit 1946 (një nga shokët e klasës ishte Kim Jae-gyu, mik i tij ngushtë dhe më pas vrasës) dhe u bë oficer në ushtrinë e konshtabularisë nën Qeverinë Ushtarake Amerikane në Koren Jugore. Qeveria e re e Koreas Jugore, nën drejtimin e Syngman Rhees, arrestoi Parkun në nëntor të vitit 1948 me akuza se ai drejtonte një qelizë komuniste në konshtabularinë koreane. Park më pas dënua me vdekje nga një gjykatë ushtarake, por dënimi i tij u zvogëlua nga Rhee me ndihmën e disa oficerëve të lartë ushtarakë koreanë.6 Edhe pse Park ishte anëtar i Partisë së Punëtorëve të Koreas Jugore, akuza lidhur me pjesëmarrjen e tij në një qelizë ushtarake kurrë nuk u vërtetuan.1 Megjithatë, ai u detyrua të largohet nga ushtria. Duke punuar në ushtri si asistent civil pa pagesë, ai hasi në klasën e tetë të Akademisë Ushtarake të Koreas (e diplomuar në vitin 1950), në të cilën ishte Kim Jong-pil, dhe kjo klasë specifike më vonë shërbente si rrështkëmba e goditjes së 16 majit. Direkt pas fillimit të Luftës së Koreas dhe me ndihmën e Paik Sun-Yup, Parku u kthye në shërbim aktiv si major në Ushtrinë e Koreas Jugore. Ai u promovua në gjeneral majors në shtator të vitit 1950 dhe në gjeneral kolonel në prill të vitit 1951. Si gjeneral kolonel, Park ishte zëvendësdrejtor i Burot të Inteligjencës së Shtabit të Ushtrisë në vitin 1952 përpara se të kalonte në artileri dhe komandoi Korpsin e Artalierisë II dhe III gjatë luftës.611 Kur lufta përfundoi në vitin 1953, Park ishte ngritur si gjeneral brigade. Pas nënshkrimit të Marrëveshjes së Armëpushimit Koreane, Park u zgjodh për gjashtë muaj trajnim në Fort Sill në Shtetet e Bashkuara.

 
Park Chung Hee në vitin 1937

Pas kthimit në Kore, Park shpejt ngjit në hierarkinë ushtarake. Ai ishte drejtor i Shkollës së Artilerisë së Ushtrisë dhe komandoi Divizionet e 5-të dhe 7-të të ushtrisë së Koreas Jugore përpara promovimit të tij në gjeneral majors në vitin 1958. Më pas, Parku u emërua Krye i Stafit të Ushtrisë së Parë dhe u bë kreu i Komandës së Distrikteve të 1-të dhe 6-të koreane, që i dha përgjegjësinë për mbrojtjen e Seulit.6 Në vitin 1960, Park u bë komandant i Komandës së Logjistikës së Busanit para se të bëhej Krye i Stafit të Operacioneve të Ushtrisë së Koreas Jugore dhe zëvendëskomandant i Ushtrisë së Dytë. Kështu, ai ishte një nga figura më të fuqishme dhe të ndeshmë në ushtri.

Ngjitja në pushtet

Redakto

Në 26 prill 1960, Syngman Rhee, Presidenti i parë autoritar i Koreas Jugore, u detyrua të largohej nga detyra dhe në mërgim pas lëvizjes së 19 prillit, një ngritje e drejtuar nga studentët. Një qeveri demokratike e re mori detyrën më 13 gusht 1960. Megjithatë, kjo ishte një periudhë e shkurtër e sundimit parlamentar në Koren Jugore. Yun Bo-seon ishte një president simbolik, ndërsa pushteti real ishte tek Kryeministri Chang Myon. Problemet filluan menjëherë sepse asnjëri prej tyre nuk mund të siguronte besnikëri nga ndonjë shumicë e Partisë Demokratike ose të arrinte marrëveshje në lidhje me përbërjen e kabinetit. Kryeministri Chang përpiqej të mbante koalicionin tërheqës duke bërë rishpërndarjen e pozitave të kabinetit tre herë brenda pesë muajve.

Ndërkohë, qeveria e re u kap në mes një ekonomie që vuante për shkak të një dekade keqmenaxhimi dhe korrupsioni nën presidencën e Rhee dhe studentëve që kishin nxitur rrëzimin e Rhees. Protestuesit mbushnin rrugët dhe bënin shumë kërkesa për reforma politike dhe ekonomike. Siguria publike kishte përkeqësuar ndërsa publiku nuk besonte policinë, që ishte gjatë kohës nën kontrollin e qeverisë së Rhees, dhe Partia Demokratike e sunduese humbi mbështetjen e publikut pas luftës së gjatë në fashat e saj.

Në këtë sfond të pandarësisë sociale dhe ndarjes, Gjeneral Major Park formoi Komitetin Revolucionar Ushtarak. Kur zbuloi se do të lirohej brenda disa muajve të ardhshëm, ai e shpejtoi planin e Komitetit. Ai drejtoi një goditje ushtarake më 16 maj 1961, e cila formalisht drejtohej nga Krye i Shtabit të Ushtrisë Chang Do-yong pas ikjes së tij në ditën e fillimit. Goditja ushtarake bëri të paaftë qeverinë e zgjedhur demokratikisht të Presidentit Yun, duke përfunduar Republikën e Dytë.

Fillimisht, një administratë e re u formua nga ata oficerë ushtarakë që e mbështetën Parkun. Këshilli Udhëheqës Suprem Ushtarak për Rindërtimin Kombëtar u drejtua nominalisht nga Gjenerali Chang. Pas arrestimit të Chang në korrik 1961, Park mori kontrollin e plotë të këshillit. Goditja ushtarake u përshëndet me lehtësi nga populli i përgjithshëm i lodhur nga kaosi politik.citation needed Megjithëse Kryeministri Chang dhe Gjenerali i Ardhjes Amerikane Karter Magruder u rezistuan përpjekjeve për goditje, Presidenti Yun u bashkua me ushtrinë dhe bindi Ardhjen e Pestë të Shtabit të Amerikës dhe komandantët e ndryshëm të njësive të ushtrisë së ROK që të mos ndërhyjnë në qeverinë e re.12 Shpejt pas goditjes, Parku u promovua në Gjeneral Lejtnant. Historiani korean Hwang Moon Kyung përshkroi sundimin e Parkut si shumë "ushtarak", duke vënë në dukje që që nga fillimi Park synoi të mobilizonte shoqërinë koreane nëpërmjet "linjave të disiplinuara ushtarakisht". Një nga aktet e para të Parkut pas ardhjes në pushtet ishte një fushatë për "pastrim" të rrugëve duke arrestuar dhe punuar të homeless në "qendra mirëqenie".

Historiani amerikan Carter Eckert shkroi se historiografia, duke përfshirë edhe punën e tij, rëndom ka harruar "elefantin e madh në dhomë", në fakt se mënyra se si Park kërkoi kündaehwa (modernizimin) e Koreas Jugore ishte ndikuar nga mënyra e tij e dallueshme ushtarake për të kuptuar botën dhe shkalla në të cilën Parku i adhuronte Japoninë si pasardhëse e tërësisë së Japonisë, duke krijuar atë që historianët koreanë quajnë një "diktaturë zhvillimore".14 Eckert e quajti Koren Jugore nën udhëheqjen e Parkut një nga shtetet më të militarizuara në botë, shkruajtë që Park synoi të militarizojë shoqërinë korean në një mënyrë që asnjë udhëheqës tjetër korean nuk ka ndërmarrë ndonjëherë.14

Në Ushtrinë Japoneze Imperiale, ishte besimi se Bushido do të jepte ushtarëve japonezë mjaft "shpirt" sa t'i bënte ata të pamposhtur në betejë, duke pasur parasysh se japonezët konsideronin luftën thjesht një çështje vullneti, me anën me vullnetin më të fortë që gjithmonë të triumfonte. Ndërmjetësuesi i tij japonez, një nga thënie të preferuara të Parkut ishte "ne mund të bëjmë gjithçka nëse provojmë", duke argumentuar se të gjitha problemet mund të tejkalojnë me vullnet të çiltër.15 Eckert shkroi se gjatë intervistimit të miqve më të ngushtë të Parkut, ai gjithmonë merrte përgjigjen e njëjtë kur i pyeste se cili ishte ndikimi i rëndësishëm në Park, në fakt stërvitja e tij si oficer nga japonezët në Manchukuo. Të gjithë miqtë e Parkut i thanë Eckertit se për ta kuptuar atë, duhej të kuptohej edukimi i tij si oficer i Ushtrisë Japoneze Imperiale, duke argumentuar se vlerat e Parkut ishin ato të një oficeri të Ushtrisë Japoneze perandorake.

Presidenti Yun mbeti në detyrë, duke i dhënë regjimit ushtarak legjitimitet. Pas dorëheqjes së Yun më 24 mars 1962, Gjenerali Lejtnant Park, që mbeti kryetar i Këshillit Udhëheqës Suprem për Rindërtim Kombëtar, konsolidoi pushtetin e tij duke u bërë president i përkohshëm; ai gjithashtu u promovua në gjeneral të plotë. Parku pajtohet për të rikthyer sundimin civil pas presionit nga administrata Kennedy.18

Në vitin 1963, ai u zgjodh president në mënyrë të vetëm si kandidat i Partisë Republikane Demokratike të re krijuar. Ai emëroi Park Myung-keun, Zëvendës Kryetar i partisë, si kryetar i Zyrës së Presidentit. Ai fitoi ngushtë presidentësinë kundër ish-Presidentit Yun, kandidat i Partisë për Sundimin Civil, me rreth 156,000 vota më shumë - një diferencë prej 1.5 për qind. Park do të rizgjidhej president në vitin 1967, duke mposhtur Yun me një pak më pak vështirësi.

Presidenti (1962–1979)

Redakto

Në qershor të vitit 1965, Park nënshkroi një marrëveshje normalizimi të marrëdhënieve me Japoninë, që përfshinte pagesën e dëmshpërblimit dhe dhënien e huave të buta nga Japonia, dhe çoi në rritjen e tregtisë dhe investimeve midis Korenës së Jugut dhe Japonisë. Në korrik të vitit 1966, Koreja e Jugut dhe SHBA-ja nënshkruan një Marrëveshje për Statusin e Forcave që vendoste një marrëdhënie më të barabartë mes dy vendeve. Me forcën e tij ekonomike në rritje dhe garancinë e sigurisë nga SHBA-ja, kërcënimi i një sulmi konvencional nga Koreja e Veriut dukej gjithnjë e më i largët. Pas eskalimit të Luftës së Vietnamit me dërgimin e trupave kundërues në mars të vitit 1965, Koreja e Jugut dërgoi Divizionin e Kapitalit dhe Brigadën e Dytë Detare në Vietnamin e Jugut në shtator të vitit 1965, të ndjekur nga Divizioni i Kalit të Bardhë në shtator të vitit 1966. Gjatë viteve 1960, Park mbajti fjalime ku fajësonte Aleancën Anglo-Japoneze dhe britanikët për pushtimin e Japonisë mbi Korenë.19

Lufta në Vietnam Shiko

Redakto

shikoje edhe: Koreja e Jugut në Luftën e Vietnamit

 
Park Chung Hee dhe Presidenti i Amerikës Xhon F. Kenedi

Në kërkesë të SHBA-së, Park dërgoi rreth 320,000 trupa të Koreas së Jugut për të luftuar së bashku me SHBA-në dhe Vietnamin e Jugut gjatë Luftës së Vietnamit; një përkushtim i dytë vetëm pas atij të SHBA-së.20 Arsyeja zyrtare për këtë ishte për të ndihmuar në mbajtjen e marrëdhënieve të mira me SHBA-në, parandalimin e avancimit të mëtejshëm të komunizmit në Lindjen e Largët21 dhe për të forcuar vendosjen ndërkombëtare të Republikës. Në janar të vitit 1965, në ditën kur një projektligj që kërkonte një dërgim të madh të trupave kaloi Asamblenë Kombëtare (me 106 vota pro dhe 11 kundër),22 Park njoftoi se ishte "koha që Korea e Jugut të shkëputej nga një pozitë passive e marrjes së ndihmës ose pësimit të ndërhyrjeve dhe të marrë në dorë një rol proaktiv për të marrë përgjegjësi në çështjet kryesore ndërkombëtare". Ushtarët e Koreas së Jugut nuk arritën të mundin përfundimisht Viet Cong-un, edhe pse Koreja e Jugut ishte mjaft e suksesshme. Ata fituan edhe një reputacion për brutalitet ndaj civilëve.23

Përveç forcimit të aleancës ushtarake me SHBA-në, kishte edhe stimuj financiarë për pjesëmarrjen e Koreas së Jugut në luftën. Personeli ushtarak i Koreas së Jugut u pagua nga qeveria federale e SHBA-së dhe pagat e tyre u dërguan drejtpërdrejt në qeverinë e Koreas së Jugut. Park ishte i interesuar të dërgonte trupa të Koreas së Jugut në Vietnam dhe fushatoi me zell për zgjatjen e luftës. Si kundërperformancë për angazhimin e trupave, Koreja e Jugut mësoi dhjetëra miliarda dollarë në dhurata, huazime, subvencione, transferta teknologjike dhe tregje preferenciale, të gjitha të siguruara nga administratat e Johnson dhe Nixon.24

Korea e Veriut

Redakto

Shiko gjithashtu: Konflikti i DMZ-së koreane (1966-1969)

Park e mbikëqyrë zhvillimet tranzicionale midis dy Koreve nga konflikti në konsolidim. Në vitin 1961, udhëheqësi i Koreas së Veriut, Kim Il Sung dërgoi fshehurazi Hwang Tae-song, një mik i mëparshëm i Park Chung Hee dhe zëvendësministër në ministria e tregtisë, në Korenë e Jugut, në shpresë për përmirësimin e marrëdhënieve ndërkoreane. Megjithatë, për të shpëtuar dyshimet për lëvizjet komuniste dhe për t'i siguruar amerikanëve që ai ishte një aleat i fortë, Park vendosi që ta ekzekutonte Hwangun si spiun.2526

Duke filluar nga tetori i vitit 1964, Koreja e Veriut rriti infiltrimin e zyrtarëve të saj për mbledhjen e informacioneve dhe propagandistëve në Jug. Më shumë se 30 ushtarë të Koreas së Jugut dhe të paktën 10 civilë u vranë në përleshje me infiltruesit koreanë të Veriut deri në tetorin e vitit 1966.

 
Park Chung-hh në vitin 1961

Në tetor të vitit 1966, Park urdhëroi Ushtrinë e Koreas të kryejë një sulm hakmarrës pa kërkuar miratimin e Gjeneral Charles Bonesteel. Kjo veprimtari, që kishte për qëllim të hakmerret për humbjet e vazhdueshme të Koreas së Jugut, shkaktoi tension mes qeverisë së Parkut dhe komandës amerikane në Kore, që nuk dëshironte të shkelte armëpushimin.

Në mes të viteve 1966 dhe 1969, përplasjet eskaluan pasi forcat e armatosura të Parkut u përfshinë në përleshje të armëve nëpër zonën e demilitarizuar koreane. Luftimi, ndonjëherë i quajtur "Lufta e Dytë Koreane", ishte i lidhur me një fjalim të Kim Il Sung në 5 tetor 1966, në të cilin udhëheqësi korean i Veriut sfidoi legjitimitetin e Marrëveshjes së Armëpushimit të vitit 1953. Kim deklaroi se lufta jo konvencionale tani mund të arrinte sukses në mënyrë që lufta konvencionale nuk mund të bënte, sepse ushtria e Koreas së Jugut ishte tani e përfshirë në Luftën e Vietnamit që po rritej vazhdimisht. Ai besonte se administrata e Parkut mund të prishet nëse ndaj SHBA-ës ushtarakët koreanë të Veriut zhvillonin provokime të armatosura. Kjo do t'i detyronte SHBA-në të rivlerësonte angazhimet e saj në të gjithë botën. Çdo ndarje do të jepte Koreas së Veriut një mundësi për të inkurajuar një levë të brendshme në Jug kundër Parkut.

Më 21 janar 1968, 31 anëtarët e Unitit 124 të forcave speciale komando të Ushtrisë Popullore të Koreas së Veriut përpjekën të vrasin Parkun dhe pothuajse ia arritën qëllimit. Ata u ndalën vetëm 800 metra larg nga Shtëpia Blave nga një patrullë policore. Një ndeshje me zjarr ndodhi dhe të gjithë, me përjashtim të dy koreanëve të Veriut, u vranë ose u kapën. Si përgjigje ndaj tentativës së vrasjes, Park organizoi Unitin 684, një grup i cili synonte të vriste Kim Il-Sungun. Ai u shpërblye në vitin 1971.

Pavarësisht armiqësisë, negociatat u zhvilluan midis Veriut dhe Jugut në lidhje me bashkimin. Më 4 korrik 1972, të dy vendet nxorën një deklaratë të përbashkët që specifikonte se bashkimi duhet të arritej në mënyrë interne pa ndikimin e forcave të jashtme ose ndërhyrjen e jashtme, se procesi duhet të arritej paqësisht pa përdorimin e forcës ushtarake dhe se të gjitha palët duhet të promovonin unitetin kombëtar si një popull i bashkuar mbi çdo dallim në sistemet ideologjike dhe politike. Departamenti i Shtetit të SHBA-së nuk ishte i kënaqur me këto propozime dhe, pas vrasjes së Parkut në vitin 1979, ato u varrosën në heshtje.citation needed

Më 15 gusht 1974, Park po mbante një fjalim në Teatrin Kombëtar në Seul në ceremoninë për të festuar 29-vjetorin e përfundimit të sundimit kolonial kur një njeri i quajtur Mun Se-gwang që kishte simpati të lindur për Korenë e Veriut qëlloi Parkun me armë zjarri nga radha e parë. Plagosuam vajzën e tij Yuk Young-soo (e cila vdiq më pas në atë ditë) dhe të tjerë në skenë.27 Park vazhdoi fjalimin e tij ndërsa gruaja e tij vdiste duke u transportuar nga skena.28 Mun u varros në një burg në Seul katër muaj më vonë. Në përvjetorin e parë të vdekjes së gruas së tij, Park shkroi në ditarin e tij "U ndjeva sikur kisha humbur gjithçka në botë. Të gjitha gjërat u bënë barrë dhe humba guximin dhe vullnetin tim. Ka kaluar një vit që atëherë. Dhe gjatë atij viti kam qarë vetëm në fshehtësi shumë herë për t'u numëruar."29

Japonia

Redakto

Në 22 qershor 1965, qeveria e Parkut dhe qeveria e Japonisë nënshkruan Traktatin për Marrëdhëniet Themelore midis Japonisë dhe Republikës së Koreas, që normalizonte marrëdhëniet midis Japonisë dhe Koreas së Jugut për herë të parë. Marrëdhëniet me Japoninë nuk ishin vendosur zyrtarisht që nga dekolonizimi dhe ndarja e Koreas në fund të Luftës së Dytë Botërore.

Në janar të vitit 2005, qeveria e Republikës së Koreas zbuloi 1,200 faqe dokumente diplomatike të Traktatit për Marrëdhëniet Themelore midis Japonisë dhe Republikës së Koreas të vitit 1965 që ishin mbajtur sekret për katërmbëdhjetë vjet. Këto dokumente zbuluan se qeveria japoneze i propozoi qeverisë së Republikës së Koreas, në krye të së cilës ishte Park Chung Hee, të kompensonte drejtpërdrejtë viktimat individuale të kolonizimit japonez të Koreas, por ishte administrata e Parkut që insistoi që ajo do të trajtonte kompensimin individual për viktimat dhe mori të gjithë shumën e grantit, 300 milionë dollarë, (për 35 vjet sundim kolonial japonez në Kore), në emër të viktimave. Administrata e Parkut negociatoi për një total prej 360 milionë dollarësh si kompensim për 1.03 milionë koreanët e detyruar të punojnë në punë të detyruara dhe shërbim ushtarak gjatë periudhës koloniale, por marrën vetëm 300 milionë dollarë.30

Politika ekonomike

Redakto

Më shumë informacion: Ekonomia e tigrit dhe Mrekullia në lumin Han

Një nga synimet kryesore të Parkut ishte të mbaronte varfërinë e Koreas së Jugut dhe të ngrihet vendin nga një ekonomi e nënzhvilluar në një ekonomi të zhvilluar përmes metodave statistike. Duke përdorur Bashkimin Sovjetik dhe Planin Pesëvjeçar si model, Park nisi Planin e Tij Pesëvjeçar të parë në vitin 1962 duke deklaruar qytetin e Ulsan si "zonë e veçantë zhvillimore industriale". Chaebol-i i Hyundai përfitoi nga statusi i veçantë i Ulsanit për të bërë qytetin shtëpinë e fabrikave të tij kryesore.32

Park akreditohet për të luajtur një rol thelbësor në zhvillimin e ekonomisë tigër të Koreas së Jugut duke e ndryshuar fokusin e saj drejt industrializimit me orientim nga eksporti. Kur ai erdhi në pushtet në vitin 1961, të ardhurat për frymë ishin vetëm 72.00 dollarë për frymë. Koreas së Veriut ishte fuqia më e madhe ekonomike dhe ushtarake në Gadishull për shkak të historisë së saj të industrive të rënda siç ishin energjitë dhe fabrikat kimike dhe shuma e madhe e ndihmës ekonomike, teknike dhe financiare që merrte nga vendet tjera të bllokut komunist si Bashkimi Sovjetik.

Gjermania Lindore dhe Kina.

Redakto

Një nga reformimet e Parkut ishte të siguronte furnizim të plotë me energji elektrike 24 orë në vitin 1964, që ishte një ndryshim i madh pasi më parë shtëpitë dhe bizneset furnizoheshin me energji elektrike për disa orë në ditë.32 Me Planin e Tij Pesëvjeçar të dytë në vitin 1967, Park themeloi Parkun Industrial Kuro në jugperëndim të Seulit dhe krijoi Pohang Iron and Steel Company Limited e shtetit për të siguruar çelik të lirë për chaebol-et, të cilat po themelonin fabrikat e para të automjeteve dhe anijeve në Korenë e Jugut.

Duke reflektuar tendencat e tij etatistë, qeveria e Parkut shpërblente chaebol-et që arrinin synimet e tyre nën Planet Pesëvjeçare me kredi me kushte të lehta të pagimit, zbritje tatimore, lehtësi në licencime dhe subvencione.33 Ishte e zakonshme nga viti i vonë i viteve 1960 që koreanët e Jugut të flisnin për natyrën "çelik" të chaebol-ve pasi ato filluan të zgjeronin "tendot e tyre" në të gjitha sferat e ekonomisë.33 Disa nga chaebol-et e suksesshme si Lucky Goldstar (LG) dhe Samsung u kthyen prapa në periudhën japoneze ndërsa të tjerë si Hyundai u themeluan pak kohë pas përfundimit të sundimit japonez; të gjitha do të bëheshin korporata të famshme në botë.

Hyundai, e cila nisi si një firmë transporti që lëvizte furnizime për Ushtrinë e SHBA-së gjatë Luftës së Koreas, erdhi për të dominuar industrinë koreane të ndërtimit në vitet 1960 dhe në vitin 1967 hapi fabrikën e parë të makinave, duke ndërtuar automjete në licencë për Fordin. Në vitin 1970, Hyundai përfundoi ndërtimin e autostradës Seul-Pusan, që u bë një nga autostradat më të frekuentuara të Koreas së Jugut dhe në vitin 1975 prodhoi Pony-n, makinën e saj të parë që u projektua plotësisht nga inxhinierët e saj. 33 Përveç prodhimit të automjeteve dhe ndërtimit, Hyundai zhvilloi projekte të mëdha si ndërtimi i një linje metropolitane në Teheran dhe miratimi i një makinë të parë të çelik në vitin 1980.

Në vitin 1973, Park vendosi ta çonte atë që ai e quante "ndarjen e tretë botërore", me rritjen e shpejtë të vendit dhe një varfëri të mprehtë. Gjatë viteve 1970, investimet e huaja filluan të japin fryte duke krijuar mijëra vende të reja pune dhe duke ndihmuar në ndërtimin e një bazë industriale të fortë. Në vitin 1977, GDP për frymë rritej me një normë prej 10.6% ndërsa industria e ndërtimit dhe eksporti rriteshin shpejt. Parku krijoi gjithashtu bankat e tregut të lirë si Commercial Bank of Korea dhe bankat kombëtare si Industrial Bank of Korea. Ai promovoi zhvillimin e sektorit të teknologjisë informacionit, duke investuar në industria të ndryshme dhe duke krijuar një atmosferë të favorshme për zhvillimin e kompanive inovative.

Në vitin 1978, Park u vendos në presidencë për herë të tretë, por ai u vra nga shefi i shërbimeve të brendshme, Kim Jae-kyu, në tetor të vitit 1979 në një tentativë për t'i zhbllokuar qasje ushtarake politikës. Vrasja e Parkut çoi në një periudhë të ndryshme politike dhe social-politike në Korenë e Jugut. Megjithëse ka patur kritika dhe kontestime në lidhje me politikat e tij, Park Chung Hee ende njihet si një figurë e rëndësishme në historinë e Koreas së Jugut, veçanërisht në lidhje me transformimin e ekonomisë dhe rritjen e tregtisë së jashtme.

Vdekje

Redakto
 
Raportimi ne Koreja pas vdekjes se Park Chung Hee-ut

Park Chung Hee, presidenti i Koreas së Jugut, u vra në tetor të vitit 1979 në një sulm të papritur. Gjatë një takimi të brendshëm në shtëpinë e tij në Seul, Park u qëllua nga Kim Jae-kyu, një oficer i lartë i shërbimeve të brendshme. Kim e akuzoi Parkun për autoritarizëm dhe për shkelje të të drejtave të njeriut, dhe tha se e kishte vrarë atë për të shpëtuar vendin nga një regjim diktatorial.

Vdekja e Park Chung Hee shkaktoi një tronditje të madhe në Korenë e Jugut. Shumë njerëz e adhuruan atë si liderin që çoi vendin nga një ekonomi të varfër në një treg të zhvilluar dhe nga një vend i dobët ushtarak në një fuqi rajonale. Por, të tjerët kritikuan autokracinë dhe shkeljen e të drejtave të njeriut nën regjimin e tij.

Pasi u vrarë Park Chung Hee, Koreas së Jugut iu nënshtrua një periudhe të turbullt politike. Pas një periudhe interimare, zëvendësuesi i Parkut, Choi Kyu-ha, mori detyrën e presidentit dhe udhëhoqi vendin deri në zgjedhjet e vitit 1980. Ndërkaq, Kim Jae-kyu u arrestua dhe u dënua me vdekje për vrasjen e Park Chung Hee.

Pasojat

Redakto

Pas vdekjes së Park Chung Hee, vendi u përfshin në një periudhë të turbullt politike. Megjithatë, pas disa viteve, në vitin 2013, vajza e tij, Park Geun-hye, u zgjodh si presidente e Koreas së Jugut. Ajo ishte e parakandiduar si kandidate e Partisë Saenuri (tani Partia e Mirëqenies së Koreas).

Park Chung Hee është njohur dhe respektuar nga shumë koreanë si një udhëheqës shumë efikas, i cili i ka dhënë Koreas së Jugut zhvillimin ekonomik që ka sot. Park udhëhoqi "Divjen e Hanit" (Miracoloja në Lumin Han), një periudhë rritjeje ekonomike të shpejtë në Korenë e Jugut. Nën sundimin e Parkut, Koreja e Jugut kishte një nga ekonomitë kombëtare më të shpejta rritëse gjatë viteve 1960 dhe 1970. Sipas Fondacionit Gapminder, varfëria ekstreme u reduktua nga 66.9 për qind në vitin 1961 në 11.2 për qind në vitin 1979, duke u bërë një nga uljet më të shpejta dhe më të mëdha të varfërisë në historinë njerëzore. Kjo rritje përfshiu edhe uljen e vdekshmërisë së fëmijëve dhe rritjen e shpresës së jetës. Nga viti 1961 deri në vitin 1979, vdekshmëria infantile u zvogëlua me 64%, e treta ulja më e shpejtë e vdekshmërisë së fëmijëve në ndonjë vend me mbi 10 milion banorë gjatë të njëjtit periudhë.

Ndërkaq, opinionet ndaj Park Chung Hee kanë qenë të ndryshme. Disa e vlerësojnë atë për arritjet e tij në zhvillimin ekonomik të vendit, ndërsa të tjerët e kritikojnë për metodat e tij të autoritarizmit dhe shkeljen e të drejtave të njeriut. Park udhëhoqi një regjim autokratik dhe u përdorën masa të forta për të ruajtur kontrollin politik. Represionet dhe shkeljet e të drejtave të njeriut ishin të zakonshme nën regjimin e tij, dhe disa konsiderojnë këtë si një ndërhyrje të papërshtatshme në lirinë dhe demokracinë.

Gjithsesi, ndikimi i Parkut në zhvillimin ekonomik të Koreas së Jugut është e pamohueshme. Ai krijoi bazën për një industrializim të fuqishëm dhe theu ciklin e varfërisë që kishte mbizotëruar. Shumë koreanë vlerësojnë atë për kontributin e tij në transformimin e vendit nga një ekonomi e varfër në një fuqi ekonomike botërore.

Referime

Redakto

Referime

Redakto
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Park_Chung-hee&oldid=2699427"