Roli Pellazgo-Ilir në krijimin e kombeve dhe gjuhëve Evropiane
Roli Pellazgo-Ilir në Krijimin e Kombeve dhe Gjuhëve Evropiane
Hyrje
"Roli Pellazgo-Ilir në Krijimin e Kombeve dhe Gjuhëve Evropiane"[1] është një studim i thelluar i autores Elena Kocaqi, ku eksploron ndikimin e popullsive të lashta pellazgo-ilire në formimin e kombeve dhe gjuhëve të Evropës. Kocaqi argumenton se këto popullsi luajtën një rol themelor në krijimin e qytetërimeve antike evropiane, duke përfshirë kulturën dhe gjuhët, dhe sugjeron se shqiptarët e sotëm janë pasardhësit e drejtpërdrejtë të kësaj trashëgimie të lashtë. Ky libër sfidon narrativat tradicionale historike, duke ofruar një qasje të re mbi kontributin e pellazgo-ilirëve në kulturën evropiane.
Substrakti Pellazgo-Ilir dhe roli i tij në Evropën e lashtë
Sipas Kocaqit, substrakti pellazgo-ilir[2] përbënte një etni dominante në Evropën prehistorike dhe antike. Historianët dhe arkeologët kanë zbuluar se kultura e bronzit në Evropë ishte uniforme dhe shpërndarja e materialeve arkeologjike si varret me tuma dhe sëpatat dytehëshe tregojnë për një popullsi të përbashkët që shtrihej nga Gjibraltari deri në Indi. Kocaqi sugjeron se këto të dhëna janë të lidhura me pellazgo-ilirët, një popullsi që luajti rol kyç në krijimin e qytetërimeve të para evropiane si ai i Kretës, Trojës dhe Mikenës.
Kocaqi shprehet se civilizimet më të njohura të lashtësisë, si greko-romakët, nuk janë entitete të pavarura, por faza të zhvillimit të qytetërimit pellazgo-ilir. Kultura greko-romake, sipas saj, është vetëm një reflektim i fundit i kësaj trashëgimie mijëravjeçare, duke sugjeruar se të gjithë qytetërimet e Evropës antike janë të lidhura me substraktin pellazgo-ilir.
Origjina Pellazgo-Ilire e gjuhëve evropiane
Një nga tezat më të rëndësishme të Kocaqit është lidhja e shqipes dhe dialekteve të saj me zhvillimin e gjuhëve të tjera evropiane. Autorja thekson se gjuha shqipe është trashëgimtare direkte e pellazgjishtes dhe ilirishtes, dhe se shumë nga gjuhët e Evropës, përfshirë greqishten e lashtë dhe latinishten, rrjedhin nga kjo gjuhë mëmë. Fjalët dhe toponimet evropiane shpesh kanë kuptim të qartë vetëm kur shpjegohen në shqip, çka përbën një bazë të fortë për argumentin e saj se shqipja ishte gjuha e folur nga këto popullsi të lashta.
Kocaqi zbulon ngjashmëri të theksuara mes shqipes dhe gjuhëve antike, duke përfshirë fjalë që në greqishten e lashtë dhe latinishte nuk kanë kuptim të plotë pa shqipen. Ky element e bën shqipen një çelës të rëndësishëm për të kuptuar rrënjët gjuhësore të Evropës.
Krahasimi mes gjuhës shqipe dhe greqishtes së lashtë
Një pjesë e rëndësishme e analizës së Kocaqit është krahasimi i greqishtes së vjetër me shqipen. Ajo argumenton se greqishtja e lashtë ishte një gjuhë artificiale, krijuar për qëllime arsimore dhe administrative, ndërsa shqipja ishte gjuha origjinale e rajonit. Sipas saj, greqishtja homerike ka më shumë afërsi me shqipen sesa me greqishten moderne, duke përmendur shembuj të shumtë të fjalëve që shpjegohen më qartë në shqip.
Kocaqi shtron edhe pyetjen pse vepra si ajo e Homerit dhe Dhjata e Re u shkruan në Aleksandri të Egjiptit dhe jo në Greqi, duke sugjeruar që alfabeti dhe kultura greke kanë origjinë pellazge dhe janë përhapur përmes pellazgo-ilirëve.
Ndikimi i Pellazgo-Ilirëve në Evropën e mëvonshme
Autorja thekson se deri në periudhën e mesjetës së hershme, popullsia pellazgo-ilire kishte ende një ndikim të fortë në Ballkan dhe në pjesën tjetër të Evropës. Dyndjet e fiseve ilire drejt Perëndimit, të njohura në histori si dyndjet gjermanike, dhe ngjarjet që pasuan çuan në zhvendosje të popullsive dhe krijimin e kombeve të reja. Ky proces ndikoi në formimin e kombeve moderne evropiane dhe në zhvillimin e gjuhëve të tyre.
Një nga çështjet kryesore që ajo trajton është se deri në shekullin XIX, shqipja mbetej gjuha kryesore e rajonit ballkanik, një fakt që sfidon narrativën e pranisë së gjatë të gjuhës greke në rajon. Sipas Kocaqit, historia zyrtare ka minimizuar rolin e shqipes dhe të popullsive pellazgo-ilire në formimin e identitetit kombëtar dhe gjuhësor të Evropës.
Sfida ndaj historisë zyrtare dhe kritika
Libri i Kocaqit sfidon narrativat e historiografisë tradicionale, e cila shpesh e ndan qytetërimin evropian në periudha të veçuara greko-romake. Kocaqi ngre pyetje të rëndësishme nëse historia është shkruar me qëllim që të favorizojë narrativat helenike, sidomos pas krijimit të shtetit modern grek në vitin 1821. Pretendimet e saj për një ndikim të gjerë pellazgo-ilir në formimin e kulturës evropiane janë pritur me skepticizëm nga disa studiues, të cilët e kanë kritikuar metodologjinë dhe interpretimet e saj gjuhësore dhe historike.
Përfundime
"Roli Pellazgo-Ilir në Krijimin e Kombeve dhe Gjuhëve Evropiane"[3] është një studim që ngre pikëpyetje mbi narrativat e pranuara të historisë evropiane. Elena Kocaqi ofron një perspektivë alternative që i atribuon pellazgo-ilirëve një rol thelbësor në themelimin e qytetërimeve dhe gjuhëve evropiane. Megjithëse debatet rreth këtyre ideve janë ende të forta, ky libër paraqet një qasje sfiduese ndaj interpretimeve të zakonshme të historisë dhe kërkon që studiuesit të shqyrtojnë me kujdes rolin e popullsive të lashta të Ballkanit në formimin e Evropës moderne.
Burimet