Rruazat e qafës

Funksioni që kryejnë ato në organizëm. Bashkëveprimi i tyre me njëri-tjetrin

Është shumë e rëndësishme për të gjithë ne që ta njohim sa më mirë trupin tonë. Kjo do të na ndihmonte mbi të gjitha për mënyrën se si duhet të veprojmë kur ndjejmë një dhimbje diku, pasi do të dallonin se nga cili organ vinte. Një informim i mirë për trupin do të ishte edhe një mënyrë më e mirë për kurimin e sëmundjeve. Trupi i njeriut është si një makinë dhe shumë gjëra funksionojnë si një zinxhir.

Njeriu është një primat dykëmbësh që i përket llojit gjitar të Homo sapiens (latinisht “njeri i ditur” ose “njeri i mençur”) nën familjen e homicideve. Njeriu ka një tru tejet të zhvilluar të aftë për arsyetim abstrakt (përnxjerrës), gjuhë dhe brendashikim. Kjo, së bashku me një mbajtje të drejtë të trupit që çliron gjymtyrët e tij të sipërme për përdorimin e sendeve, e ka lejuar njeriun të përdorë gjerësisht vegla më shume se çdo lloj qenieje tjetër.

Si pothuaj të gjithë primatët, njeriu është nga natyra i shoqërueshëm. Sidoqoftë, njeriu është mjeshtër në përdorimin e sistemeve të komunikimit për vetë-shprehje dhe shkëmbim mendimesh. Njeriu është qenia më e koklavitur e zhvillimit natyror. Anatomia e njeriut si krijesë në tokë dallon shumë krahas krijesave të tjera edhe pse ka ngjashmëri në pjesë të veçanta me ndonjë grup të krijesave të cilat jetojnë në tokë. Në suplememtin e sotëm të gazetës “Albania” ju do të mësoni gjithçka për organet e trupit tuaj si: ku janë të vendosura, si përbëhen, si bashkëveprojnë me njëri-tjetrin etj. Janë plot 45 organe të cilat përveçse kryejnë një funksion specifik në organizëm kanë bashkëveprim edhe me organet e tjera. Elementi më dallues, nga krijesat tjera në tokë, është struktura e tij trupore si ajo e sistemit skeletor ashtu edhe ajo e sistemit muskulor e nervor që mundësojnë qëndrimin e tij në dy gjymtyrë, pra në pozitë vertikale, në këmbë. Këtë veti mund ta arrijnë disa kafshë për një kohë të caktuar, por nuk është veti e tyre, sepse edhe pse ndoshta sistemi i tyre muskular përqendrohet në zhvillimin e vet për lëvizje vertikale (ose të inicuar vertikale) prapë se prapë sistemi skeletor dhe nervor mbeten të tillë që dëshmojnë për një qëndrim horizontal.

Çfarë ka në trupin e njeriut

Qelizat

Në trupin e njeriut ka afërsisht 100 trilion qeliza. Çdo minutë vdesin rreth 300 milion prej këtyre qelizave. Në qoftë se organizmi i trupit nuk do t’i zëvendësonte në mënyrë të vazhdueshme ato, të gjitha qelizat e trupit do të vdisnin për 230 ditë.

Uji

Uji përbën rreth 69 për qind të trupit të njeriut. Nëse nga një njeri me peshë 73 kg do të largohej i gjithë uji që përmban trupi i tij, atëherë ai do të peshonte vetëm 29 kg.

Elementet

Në trupin e njeriut, përveç ujit, ndodhen edhe shumë lëndë të tjera. Një njeri me trup normal përmban aq yndyrë sa për të prodhuar shtatë kallëpe sapuni, sheqer aq sa për të mbushur një kavanoz, kripë sa për të mbushur gjashtë kripore, karbon sa për të prodhuar 9000 lapsa plumbi, fosfor sa për të prodhuar 2200 fije shkrepëse, hekur sa për të bërë një gozhdë 25 mm, një lugë squfur dhe 30 gram metale të tjera.

Gjaku

Nëse qelizat e gjakut do të vendoseshin njëra pas tjetrës, ato do të formonin një varg me gjatësi 96500 km, pra aq të gjatë sa për t’i rënë rreth e qark, botës më shumë se dy herë. Koha që i nevojitet një rruaze të bardhë të gjakut për të shkuar nga zemra në kokë, është 10 sekonda, ndërsa nga këmba në kokë 1 minutë. Kështu, brenda një dite, kjo rruazë e bardhë gjaku bën 1000 vajtje-ardhje në trupin e njeriut. Mendohet se marrja e gjakut mënjanon shqetësime të ndryshme në trupin e njeriut. Kështu, dihet që mbreti Frederik, për t’u qetësuar, përpara betejës, merrte gjak. Ndërsa Luigji i XIII-të, brenda 6 muajve, ka bërë 47 marrje gjaku nga trupi i tij.

Lëkura

Trashësia e lëkurës së trupit të njeriut ndryshon sipas vendit. Në kapakët e syve, kjo trashësi, është vetëm 0.5 mm, ndërsa në shputën e këmbës arrin gati 0,5 cm. Në çdo 250 cm2 lëkurë ka 19 milion qeliza, 60 qime, 90 qeliza yndyrore, damarë me një gjatësi prej 570 cm, 650 qeliza të djersitjes dhe 19 mijë qeliza ndjesore. Lëkura është ajo pjesë e trupit që zë më shumë vend dhe, megjithatë, peshon vetëm 2.7 kg. Nga trupi i njeriut, gjatë jetës së tij, bien mesatarisht rreth 18 kg lëkurë.

Muskujt

Kur marrim një laps, në këtë veprim marrim pjesë të paktën 12 çifte muskujsh, kur hedhim një hap, 200 çifte, kur rrudhim vetullat, 43 çifte dhe kur buzëqeshim, 17 çifte muskujsh. Pesha e muskujve të një burri është sa 40 për qind e peshës së tij, ndërsa te gruaja kjo arrin në 35 për qind. Muskuli më i madh në trupin e njeriut është muskuli “glutaeus maximus” (muskuli i të ulurit), ndërsa muskuli më i vogël “musculus tensor tympany”, që ndodhet brenda veshit.

Zemra

Zakonisht zemra jonë bën 60-70 rrahje në minutë, mesatarisht rreth 2-3 miliard rrahje gjatë gjithë jetës. Zemra pompon gjakun në një rrjet damarësh, (enësh gjaku), me një gjatësi të përgjithshme prej 120 mijë km. Gjatësia e këtij rrjeti e rrethon botën tre herë. Sa më e madhe që të jetë mosha e një njeriu, aq më e ngadaltë është rrahja e zemrës së tij. Zemra e një foshnje bën 130 rrahje në minutë, e një fëmije tre vjeçar 100 rrahje dhe zemra e një 12-vjeçari 90 rrahje në minutë.

Kockat

Para lindjes dhe në fëmijëri kockat janë të buta. Forcimi i tyre vazhdon deri në moshën 25 vjeç. Fëmijët e porsalindur kanë 350 kocka, të cilat, me kalimin e kohës, bashkohen midis tyre. Në trupin e një njeriu të rritur ndodhen 206 kocka dhe skeleti i tij peshon 76 kg. Kockat përbëhen 70 për qind nga lëndë minerale dhe 30 për qind nga material organik, qeliza të gjalla.

Rritja

Trupi i njeriut në çdo natë rritet afërsisht 1 cm, gjatësi të cilën e humbet ditën. Rritja gjatë natës shpjegohet me faktin se trupi, duke qenë i shtrirë i shmanget veprimit të forcës së gravitetit mbi disqet e kërceve të skeletit. Kërkimet dhe zbulimet e fundit tregojnë se fëmijët e porsalindur, 63 ditët e para, nuk rriten, por pas 63 ditëve, fillojnë të zgjaten nga 1 cm çdo ditë. Kjo sjell si pasojë nevojën e shtimit të vrullshëm të qelizave dhe, nga kjo, fëmijët kanë një uri të përhershme dhe për këtë bëhen grindavecë. Në këtë periudhë prindërit duhet të jenë mjaft të kujdesshëm.