Sally Ride
Sally Kristen Ride (26 maj 1951 - 23 korrik 2012) ishte një astronaute amerikane, fizikante dhe inxhiniere. Lindur në Los Angeles, ajo u bashkua me NASA në vitin 1978 dhe u bë gruaja e parë amerikane në hapësirë në vitin 1983. Ride ishte gruaja e tretë në hapësirë në përgjithësi, pas kozmonauteve të Bashkimit Sovjetik Valentina Tereshkova (1963) dhe Svetlana Savitskaya (1982). Ride mbetet astronautja më e re amerikane që ka udhëtuar në hapësirë, duke bërë kështu në moshën 32 vjeçare.[1][2] Pasi fluturoi dy herë në Orbiter Challenger, ajo u largua nga NASA në vitin 1987. Ajo punoi për dy vjet në Qendrën e Sigurisë Ndërkombëtare dhe Kontrollin e Armëve në Universitetin Stanford, pastaj në Universitetin e Kalifornisë, San Diego si profesore e fizikës, kryesisht duke hulumtuar optikë jolineare dhe Thomson scattering. Ajo shërbeu në komitetet që hetonin fatkeqësitë e anijes hapësinore Challenger dhe Columbia, personi i vetëm për të marrë pjesë në të dyja.[3] Ride vdiq nga kanceri pankreasit më 23 korrik të vitit 2012.
Sally Ride | |
|---|---|
| Bashkëshort/ët | Tam O'Shaughnessy (1985–2012; Ride's death) |
Jeta e hershme
RedaktoFëmija më i madh i Dale Burdell Ride dhe Carol Joyce Ride (né Anderson), Ride u lind në Los Anxhelos. Ajo kishte një vëlla, Karen "Bear" Ride, i cili është një ministër prezbiterian. Të dy prindërit ishin të moshuar në Kishën Prezbiteriane. Nëna e Ride kishte punuar si këshilltare vullnetare në një institucion korrektues të grave. Babai i saj kishte qenë profesor i shkencave politike në Kolegjin Santa Monica.
Ride mori pjesë në Portola Junior High (tani Portola Middle School) dhe më pas në Birmingham High School përpara se të përfundonte shkollën private Westlake për Vajzat në Los Anxhelos në një bursë. Përveç interesimit në shkencë, ajo ishte një lojtare e tenisit në rang kombëtar. Ride mori pjesë në kolegjin Swarthmore për tre semestra, mori kurse fizike në Universitetin e Kalifornisë, Los Anxhelos, dhe më pas hyri në Universitetin e Stanfordit, duke u diplomuar me diplomë bachelor në anglisht dhe fizikë. Në Stanford, ajo fitoi një diplomë master në vitin 1975 dhe një doktoraturë në fizikë në vitin 1978 duke bërë kërkime mbi bashkëveprimin e rrezeve X me mediumin ndëryjor.[4] Astrofizika dhe lazer elektron i lirë ishin fushat specifike të studimit të saj.[5]
Karriera në NASA
Redakto
Ride ishte një nga 8,000 njerëzit që iu përgjigjën një njoftimi në gazetën e studentëve të Stanfordit duke kërkuar aplikantë për programin hapësinor.[6] Ajo u zgjodh për t'u bashkuar me NASA në vitin 1978. Gjatë karrierës së saj, Ride shërbeu si komunikuese kapsule me bazë në tokë (CapCom) për fluturimet e dytë dhe të tretë të anijes hapësinore (STS-2 dhe STS-3) dhe ndihmoi në zhvillimin e krahut robot "Canadarm"
Para fluturimit të parë hapësinor, ajo ishte subjekt i vëmendjes së medias për shkak të gjinisë së saj. Gjatë një konference për shtyp asaj ju bënë pyetje si: "A do të ndikojë fluturimi në organet tuaja riprodhuese?" dhe "A keni qarë kur gjërat shkojnë keq në punë?" Përkundër kësaj dhe rëndësisë historike të misionit, Ride këmbënguli duke thënë se ajo e pa veten vetëm në një mënyrë - si një astronaute.[7] Më 18 Qershor të vitit 1983, ajo u bë gruaja e parë amerikane në hapësirë si një anëtare e ekuipazhit në anijen hapësinore Challenger për STS-7. Ajo u parapri nga dy gra sovjetike, Valentina Tereshkova në vitin 1963 dhe Svetlana Savitskaya në vitin 1982. Ekipi me pesë persona të misionit STS-7 vendosi dy satelitë të komunikimit dhe zhvilloi eksperimente farmaceutike. Ride ishte gruaja e parë që përdorte krahun robot në hapësirë dhe i pari që përdorte krahun për të nxjerrë një satelit.
Fluturimi i saj i dytë hapësinor ishte STS-41-G më 1984, gjithashtu në bordin e Challenger. Ajo kaloi gjithsej më shumë se 343 orë në hapësirë. Ride kishte përfunduar tetë muaj trajnim për fluturimin e saj të tretë (STS-61-M, një mision i vendosjes së TDRS) kur ndodhi fatkeqësia Challenger e anijes hapësinore. Ajo u emërua në Komisionin Rogers (komisioni presidencial që hetonte aksidentin) dhe kryesoi nënkomisionin e tij për operacionet. Ajo ishte personi i vetëm që shërbeu në të dyja panelet që kishin hetuar aksidentet e anijes (ata për aksidentin e Challenger dhe më vonë për fatkeqësinë e Kolumbisë). Pas hetimit të Challenger, Ride u caktua në selinë e NASA-s në Uashington, D.C., ku ajo drejtoi përpjekjen e parë të planifikimit strategjik të NASA-s, krijoi një raport të titulluar "Udhëheqja e NASA-s dhe e ardhmja e Amerikës në Hapësirë" dhe themeloi Zyrën e Eksplorimit të NASA-s. Pas vdekjes së Sally Ride në vitin 2012, gjenerali Donald Kutyna zbuloi se ajo i kishte dhënë atij me kujdes informacione kyçe rreth unazave O (Se ato bëheshin të ngurtë në temperatura të ulëta) që përfundimisht çuan në identifikimin e shkakut të shpërthimit.
Referime
Redakto- ^ "Kennedy Space Center FAQ". NASA/Kennedy Space Center External Relations and Business Development Directorate. Arkivuar nga origjinali më 5 korrik 2012. Marrë më 23 korrik 2012.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "10 fascinating things about Astronaut Sally Ride you must know". news.biharprabha.com. 26 maj 2015. Marrë më 26 maj 2015.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Grady, Denise (23 korrik 2012). "Obituary: American Woman Who Shattered Space Ceiling". The New York Times. Marrë më 27 korrik 2012.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Biographical Data: Sally K. Ride, Ph.D". NASA. korrik 2012. Marrë më 11 maj 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Knapp, Alex (23 korrik 2012). "Sally Ride, First American Woman In Space, Dead At 61". Forbes. Business Source Elite.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Dr. Sally Ride". NASA. Marrë më 11 maj 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Ryan, Michael. "A Ride in Space – NASA, Sally Ride". People. Marrë më 5 dhjetor 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Linqe të jashtme
Redakto| Gjej më shumë rreth Sally Ride në projektet tjera simotra të Wikipedias: | |
 |
Imazhe dhe media nga Commons |
 |
Lajme nga Wikilajme |
 |
Citate nga Wikicitate |
- Biography at NASA
- Sally Ride tek IMDb
- Sally Ride Science Festivals
- Sally Ride Girls Science Camps Arkivuar 18 dhjetor 2007 tek Wayback Machine
- Sally Ride Science company website
- Benson, Robert Alan (19 mars 2006). "Ride urges emphasis on math, science studies". Q&A.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - Williamson, Marcus (25 korrik 2012). "Sally Ride: The first American woman in space". Obituary.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)