Satinet

STATINET(Inhibuesit e HMG-CoA reduktazës)

Mekanizmi i veprimit

Statinet, ku bëjn pjesë Lovastatina, Simvastatina, Pravastatina, Fluvastatina, Atorvastatina dhe Rosuvastatina, janë grup barnash strukturalisht te ngjashme me HMG-CoA ( 3-hidroksi-3-metilglutarilkoenzina A), që është prekursor imediat i acidit mevalonik, dhe njëherit prekursor fundamental më sintezën e kolesterolit. Për shkak të afinitetit të fuqishëm për enzimën HMG CoA reduktazë e inhibojnë atë në mënyrë kompletive, duke inhibuar kësisoj një hap limitues të sintezës rishtazi të kolesterolit ( ang. Rate limitin step). Organ shënjestër e veprimit të statikeve është mëlqia (për shkak të ekstraktimit të theksuar hepatit gjatë kalimit të parë nëpër mëlci), prandaj zvogëlohet përqendrimi i kolesterolit brenda qelizave hepatike. Si pasoj e pakësimit te kolesterolit brendaqelizor rritet ekspresioni i LDL receptorëve specifik në sipërfaqe të qelizave hepatike ( “up-rregullimi” i receptorëve ) që kapin LDL patikulat në qarkullim dhe i fusin në brendi. Në menyrë te përmbledhur mund te thuhet se statiket pakësojnë nivelin e kolesterolit në gjak, duke pakësuar sintezën e tij dhe duke rritur pastrimin e LDL kolesterolit nga gjaku. Nga ky grup barnash ndodhë poashtu edhe pakësim modest i triglicerideve, me përjashtim të atorvastatinës e cila i pakëson në mënyrë sinjifikante ato, si dhe rritje e pakët e HDL partikulare protetktive.

Perdorimet klinike

Statinet gjejnë përdorim në të gjitha format e hiperlipidemive, vecanërisht te ato te të cilat është rritur niveli i kolesterolit ne gjak. Ndonjëherë jepen të kombinuara me antihiperlipidemikë tjërë, por nuk duhet të kombinohen me vibrante, meqë rritet tosiciteti i statineve. Rrezik për sëmundje iskemike te zemrës zvogëlohet jo vetëm si rrjedhojë e pakësimit të kolesterolit në gjak, por edhe inhibimit të proliferimit të qelizave muskulore të vazave të gjakut dhe përmirësimit te funksionit të qelizave endoteliale, si rrjedhoj e inhibimit të isoprenilimit të proteinave në ato qeliza, nga molekula intermediate gjatë sintezës së kolesterolit. Këto efektet e fundit, që ndryshe quhen efekte plejotrope, kanë cuar në një varg studimesh aktuale mbi efektet e dobishme në trajtimin e disa sëmundjeve si M: Alzheimer, inzulticerebrovaskular, prevanca e kancerit të prostatës etj.

Farmakokinetika

Të gjitha statiket jane barna aktive dhe absorbohen, gati plotësisht pas përdorimit peros, me përjashtim te Lovastatinës dhe Simvastatinës, të cilat janë profarmak, që duhet të aktivizohen në mëlci, dhe të cilat absorbohen më dobët. T ½ e statineve është 1 deri 4 orë, prandaj nëse përdoren vetëm një herë në ditë, statiket jepen në mbrëmje, meqë gjatë natës ndodhë sinteza kryesore e kolesterolit. Atorvastatina dhe Rosuvastatina, bëjne përjashtim, meqë kan t ½ rreth 20 orë. Statinet eliminohen kryesisht me rrugë hepatobilliare. Statinet e ulin LDL kolesterolin nga 20-55% , varësisht nga doza dhe statina e përdorur.

Efektet anësore dhe ndërveprimet me barna

Statinet janë barna që tolerohen mirë. Ndër efektet anësore më të raportuara, ndonëse te një numër i vogel rastesh ( 1-2% ), janë ankesat muskulare (mioziti dhe rabdomioliza) me nivel të rritur të kreatini kizinës në gjak, vecanarishtë nëse përdoren njëkohësisht me fibrat, si dhe dëmtimi hepatit me nivel të rritur të enzimave hepatike ( aminotransferaza), prandaj gjatë trajtimit me ketë grup barnashnë mënyrë periodike duhet të matet niveli i këtyre enzimave. Niveli plazmatik i statineve dhe efekti toksik i tyre mund te rriten, nëse përdoren njëkohësisht me inhibues të enzimave ci5ok4om P450 ( Eritromicin, Itakonazol etj ) , ndërsa statiket mund të rrisin nivelin plazmatik të Verfarinës dhe roksicitetin e saj. Statinet janë të kundraindukur te fëmijëj, gratë shtatëzana dhe gjithënëset.