Shkollat dhe arsimi në Kosovë ndërmjet dy luftërave botërore (1918-1941)
Shkollat dhe arsimi në Kosovë ndërmjet dy luftërave botërore (1918-1941)
Libri "Shkollat dhe arsimi në Kosovë ndërmjet dy luftërave botërore (1918-1941)" [1] është një studim historik i shkruar nga Abdullah Vokrri dhe i redaktuar nga Abdyl Ramaj, botuar në Prishtinë nga ETMM në vitin 1990.
Ky libër me 389 faqe përshkruan gjendjen e arsimit dhe shkollave në Kosovë gjatë periudhës së ndërmjet luftërave botërore, një kohë kur Kosova ishte nën administrimin e Mbretërisë Serbo-Kroato-Sllovene (më vonë Jugosllavia). Libri analizon sfidat me të cilat përballeshin shqiptarët në përpjekjet për të arsimuar popullsinë e tyre në gjuhën shqipe, përballë politikave arsimore dhe asimiluese të qeverisë jugosllave.
Pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore dhe Traktatit të Versajës, Kosova u bashkua me Mbretërinë Serbo-Kroato-Sllovene. Kjo periudhë u karakterizua nga një shtypje sistematike e identitetit kombëtar shqiptar dhe nga politikat e asimilimit kulturor dhe gjuhësor. Arsimi ishte një nga fushat ku këto politika u ndjenë më shumë. Qeveria jugosllave e asaj kohe promovonte arsimimin në gjuhën serbe dhe pengonte hapjen e shkollave në gjuhën shqipe.
Gjendja e arsimit në Kosovë (1918-1941)
Sipas Vokrrit, arsimi në Kosovë gjatë kësaj periudhe ishte shumë i kufizuar për popullsinë shqiptare. Politikat shtetërore synonin mbylljen ose minimizimin e shkollave shqipe, ndërkohë që hapeshin shkolla në gjuhën serbe. Arsimi në gjuhën shqipe u konsiderua si një mjet për ruajtjen e identitetit kombëtar dhe kulturor shqiptar, por përpjekjet për të mbajtur gjallë shkollat dhe arsimimin shqip u përballën me presione të vazhdueshme nga autoritetet.
Libri detajon se, ndonëse kishte përpjekje të vazhdueshme nga ana e komunitetit shqiptar për të mbajtur gjallë arsimimin në gjuhën e tyre amtare, këto përpjekje shpesh pengoheshin nga një sërë kufizimesh ligjore dhe administrative. Shkollat private, shpesh të fshehta, ishin një nga format kryesore për arsimimin në gjuhën shqipe. Një tjetër sfidë ishte mungesa e burimeve të mjaftueshme, si mësues të kualifikuar dhe material arsimor në gjuhën shqipe.
Libri është ndarë në disa kapituj, të cilët ofrojnë një vështrim të thelluar mbi:
- Politikat arsimore të Mbretërisë Serbo-Kroato-Sllovene dhe efektet e tyre në Kosovë;
- Shkollat në gjuhën shqipe dhe roli i tyre në ruajtjen e identitetit kombëtar shqiptar;
- Sfidat dhe vështirësitë që hasën shqiptarët në përpjekjet e tyre për arsimim;
- Roli i mësuesve shqiptarë dhe intelektualëve në përpjekjet për arsimim në kushte të vështira;
- Ndikimi i këtyre politikave arsimore në zhvillimin e mëvonshëm të arsimit në Kosovë.
Në faqet 377-382 të librit gjendet bibliografia, e cila përmban burime dhe referenca që autori ka përdorur gjatë studimit të tij. Gjithashtu, përmbledhja e librit ndodhet në faqet 373-376.
"Shkollat dhe arsimi në Kosovë ndërmjet dy luftërave botërore (1918-1941)" përbën një kontribut të rëndësishëm në historiografinë e Kosovës, pasi shpjegon sfidat me të cilat u përball popullsia shqiptare në periudhën ndërmjet dy luftërave botërore. Ai ndihmon në kuptimin e procesit të asimilimit dhe përpjekjeve të shqiptarëve për të mbajtur gjallë identitetin e tyre përmes arsimit.
Libri përfundon duke theksuar se, megjithëse periudha 1918-1941 ishte një kohë e vështirë për arsimin shqiptar në Kosovë, përpjekjet për ruajtjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare nuk u ndalën. Këto përpjekje do të krijonin bazat për zhvillimin e mëtejshëm të arsimit shqip në dekadat që pasuan.