Ekonomia botërore
Ekonomia botërore ose ekonomia globale është ekonomia e të gjithë njerëzve në botë, duke iu referuar sistemit ekonomik global, i cili përfshin të gjitha aktivitetet ekonomike të kryera si brenda dhe ndërmjet kombeve, duke përfshirë prodhimin, konsumin, menaxhimin ekonomik, punën në përgjithësi, transaksionet financiare dhe tregtinë e mallrave dhe shërbimeve.[1][2] Në disa kontekste, të dy termat janë të ndryshëm: "ekonomia ndërkombëtare" ose "ekonomia globale" matet veçmas dhe dallohet nga ekonomitë kombëtare, ndërsa "ekonomia botërore" është thjesht një agregat i matjeve të vendeve të veçanta. Përtej standardit minimal në lidhje me vlerën në prodhim, përdorim dhe shkëmbim, përkufizimet, përfaqësimet, modelet dhe vlerësimet e ekonomisë botërore ndryshojnë shumë. Ai është i pandashëm nga gjeografia dhe ekologjia e planetit Tokë.
Është e zakonshme të kufizohen çështjet e ekonomisë botërore ekskluzivisht në aktivitetin ekonomik njerëzor, dhe ekonomia botërore zakonisht gjykohet në terma monetarë, edhe në rastet kur nuk ka treg efikas për të ndihmuar në vlerësimin e mallrave ose shërbimeve të caktuara, ose në rastet kur Mungesa e kërkimit të pavarur, të dhënave të vërteta ose bashkëpunimit qeveritar e bën të vështirë llogaritjen e shifrave. Shembuj tipikë janë drogat ilegale dhe mallrat e tjera të tregut të zi, të cilat sipas çdo standardi janë pjesë e ekonomisë botërore, por për të cilat, sipas definicionit, nuk ka asnjë treg legal të asnjë lloji.
Megjithatë, edhe në rastet kur ekziston një treg i qartë dhe efikas për të vendosur vlerën monetare, ekonomistët zakonisht nuk përdorin kursin aktual ose zyrtar të këmbimit për të përkthyer njësitë monetare të këtij tregu në një njësi të vetme për ekonominë botërore meqenëse normat e këmbimit zakonisht nuk pasqyrojnë nga afër vlerën mbarëbotërore – për shembull, në rastet kur vëllimi ose çmimi i transaksioneve rregullohet ngushtë nga qeveria.
Përkundrazi, vlerësimet e tregut në një monedhë vendase zakonisht përkthehen në një njësi të vetme monetare duke përdorur idenë e fuqisë blerëse. Kjo është metoda e përdorur më poshtë, e cila përdoret për të vlerësuar aktivitetin ekonomik në mbarë botën në terma të dollarëve ose eurove reale të Shteteve të Bashkuara. Megjithatë, ekonomia botërore mund të vlerësohet dhe shprehet në shumë mënyra të tjera. Është e paqartë, për shembull, sa nga 7.8 miliardë njerëz në botë (që nga marsi 2020)[3][4] kanë pjesën më të madhe të aktivitetit të tyre ekonomik të reflektuar në këto vlerësime.
Sipas Maddison [kush?], deri në mesin e shekullit të 19-të, prodhimi global dominohej nga Kina dhe India. Valët e Revolucionit Industrial në Evropën Perëndimore dhe Amerikën Veriore i zhvendosën aksionet në hemisferën perëndimore. Që nga viti 2023, 19 vendet ose kolektivët e mëposhtëm kanë arritur një ekonomi prej të paktën 2 trilion dollarë amerikanë nga PBB-ja në terma nominalë ose PPP: Brazili, Kanadaja, Kina, Franca, Gjermania, India, Indonezia, Italia, Japonia, Meksika, Koreja e Jugut. , Rusia, Arabia Saudite, Spanja, Turqia, Mbretëria e Bashkuar, Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe Bashkimi Afrikan.[5][6]
Pavarësisht niveleve të larta të investimeve të qeverisë, ekonomia globale u ul me 3.4% në vitin 2020 në mes të pandemisë COVID-19,[7] një përmirësim nga parashikimi fillestar i Bankës Botërore për një rënie prej 5.2%.[8] Qytetet përbëjnë 80% të PBB-së globale, ndaj u përballën me peshën kryesore të kësaj rënieje.[9][10] Ekonomia botërore u rrit përsëri në vitin 2021 me një rikthim të vlerësuar prej 5.5 %.[11]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ "THE GLOBAL ECONOMY | definition in the Cambridge English Dictionary". dictionary.cambridge.org. Arkivuar nga origjinali më 4 maj 2022. Marrë më 20 shtator 2020.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "World Economy." – Definition. American English Definition of with Pronunciation by Macmillan Dictionary. N.p., n.d. Web. 2 January 2015.
- ^ "World Population: 2020 Overview". Arkivuar nga origjinali më 2021-03-09. Marrë më 2020-09-20.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "2020 World Population Data Sheet". Arkivuar nga origjinali më 2020-09-28. Marrë më 2020-09-20.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "World Economic Outlook Database October 2023". www.imf.org. Marrë më 2023-10-10.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "More QE From the Bank of England to Support the UK Economy in 2021". Vant Age Point Trading. Arkivuar nga origjinali më 20 janar 2021. Marrë më 25 janar 2021.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ OECD (mars 2021). "OECD Economic Outlook, Interim Report March 2021". Arkivuar nga origjinali më 21 maj 2023. Marrë më 21 maj 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The Global Economic Outlook During the COVID-19 Pandemic: A Changed World". World Bank (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2021-06-09. Marrë më 2021-06-07.
- ^ "Cities are the hub of the global green recovery". blogs.worldbank.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2021-06-07. Marrë më 2021-06-07.
- ^ "Mayor of Lima sees COVID-19 as spark for an urban hub to the green recovery". European Investment Bank (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2022-04-08. Marrë më 2021-06-07.
- ^ Lucia Quaglietti, Collette Wheeler (11 janar 2022). "The Global Economic Outlook in five charts". World Bank. Arkivuar nga origjinali më 21 maj 2023. Marrë më 21 maj 2023.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)