Komuna e Prizrenit: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
interwiki
No edit summary
Rreshti 1:
{{Ky artikull|Ky artikull merret me '''Komunën PrizreniPrizrenit'''. Për artikullin [[Prizreni]] shiko në fletën përkatëse.}}
 
{{Qytete
|emblema = PrizreniEmbemaLidhja Shqipetare Prizrenit.JPG
|vendndodhja = Prizren 2006.PNG
|sheshi = PrizreniPrizrenit 02.jpg|
|popullsia = 178,112
|dëndësia = 284.2
|sipërfaqja = 640
|cilishtetcil i shtet = [[Kosovë]]
|cilirrethecili rrethe = [[Prizreni]]
|adresaekuvenditadresa e kuvendit =
|numriipostesnumri i postes = 20 00020000
|prefiksi telefonia fikse = 0381 29038129
|faqezyrtareekuvenditfaqeja zyrtare e kuvendit = [http://kk.rks-gov.net/prizren KK Prizren]
|kryetarimomental kryetari i tanishe =[[KryetarëtKryetari e Prizrenit|Ramadan Muja]]
|partiaudheheqesepartia udheheqese = [[PDK]]
|shënim =
}}
'''Komuna e Prizrenit''' është njësi administrative në pjesën jugore të [[KosovëKosoves]]s, me një sipërfaqe prej 640 km2 (5.94 % teteritorit të Kosovës) gjendet ne jugperendim të Kosovës dhe me 76 vendbanime dhe me 178.112 banorë nga të cilët ne Prizren janë rreth 120.000 banore
Prizreni me së shpeshti quhet: Ana e Prizrenit, bazeni i Prizrenit ose Rrafshi i Dukagjinit. Kufizohet me Komunat e GakovësGjakovës, RahovedtRahovecit, SuharekëTherandes, Shtërpces dhe DragashitSharrit si dhe me Shqipërinë dhe MaqedoninëIliriden.
 
== Pak histori ==
Të dhënat arkeologjike lënë të kuptojnë, se ky territor ishte i banuare që nga antikiteti, kur njihej me emrin '''Theranda''' e në këtë trevë banonte një popullsi Dardane. Gjatë shek XI ishte qendër e rëndësishme qytetare, më 1019 Prizreni ishte seli e ipeshkevis të perandorisë Bizantine. Gjatë shek XII-XIV u vendosën në këto treva pjesëtarët e popullsisë sllave. Në kohën e sundimit të mbretërve Dushan dhe Urosh, Prizreni qe herë pas here selia e mbretërive të tyre.
Kushtet historike në periudhat e më hershme, pozita relativisht jo e mirë në raport me qendrat kryesore të komunikacionit dhe të konsumit, gjithashtu hapja jo e mjaftueshme kah regjionet fqinje, ShqiperisëShqiperinë, MalitMalin e zi, MaqedonisëIliriden, kanë bërë që Prizreni nuk i ka shfrytëzuar në mënyrë të mjaftueshme përparësit që i ka nga përbërja pedologjike e tokës, kushtet klimatike të klimes mesdhetare dhe kushtet hidrologjike për zhvillimin e bujqësis dhe kushtet natyrore për zhvillimin e aktiviteteve turistike dhe rekreative. E gjithë kjo ka ndikim në strukturën ekonomike të Prizrenit.
Profili fizik jep shenja që hapja e lidhjeve të komunikacionit me këto regjione fqinje është një nga qëllimet kryesore në strategjin e zhvillimit.
 
== Gjeografia e demografia ==
Gjendet në lartësi mbidetare rreth 400 metra dhe disa maje të Sharrit kalojnë lartësinë 2000 m të lartësis mbidetare. Klima e qytetit është jashtëzakonisht e Ilojllojshme.
Në viset e ulta për shkak të ndikimit të klimës mesdhetare dhe verave shumë të nxehta të korrurat janë nder të parat në Europën juglindore me përparsit e pakrasuheshme për kulturat bujqsore: Hardhija e rrushitRrushit, pemët dhe perimet.
Në viset majoremalore, dominon klima e alpeve, për q'arsye deri në Qershor nëpër gropa mbeten sasit e boresdebores me q'rast në mes të verës mund të zbardhohen majet e maleve.
Pozita regjionalo-gjeografike e Prizrenit më së miri mund të shqyrtohet me analizën e pozitës së tij në relacion me Kosovën, rrafshin e Dukagjinit dhe rrafshin e Lumbardhit. Kosova përbëhet prej fushave të Kosovës dhe Dukagjinit.
Ato janë të rrethuara pothuaj nga të gjitha me bjeshkë të larta dhe paraqesin një tërësi të ndarë qartas. Fushat e Kosovës dhe Dukagjinit janë në pjesën e mesme të gadishullit Ballkanik. Kosova dhe me të edhe rrethi i Prizrenit ka karakter tranzit ndërmjet regjioneve Panonike dhe Pontike në njërën anë dhe regjionit të Egjeut-Adriatikut në anën tjetër.
 
Këto lidhje tranzite mundësuan fushat, rrafshet e lumenjve dhe kalimet maiGre ndërmjet tyre në të cilat si lidhje natyrore të lëvizjes së lehtë ishin dhe janë rrugët e komunikacionit. Komuna e Prizrenit në veri kufizohet me komunat e SuharekësTherandes dhe Rahovecit, në jug me komunën e DragashitSharrit, në lindje me komunën e Shtërpcës dhe në perëndim me kufirin e Republikës së Shqipërisë.
 
== Ekonomia ==
Rreshti 49:
 
== Demografia ==
:'''''Shiko : [[Lista e ardhacakëve -ne Prizren]]'''''
{|border="2" cellspacing="0" cellpadding="4" rules="all" width="98%%" style="clear:all; margin:5px 0 1em 1em; border-style: solid; border-width: 1px; border-collapse:collapse; font-size:95%; empty-cells:show"
|colspan="14" align=center style="background:#778899; color:white"|'''Përbërja etnike'''
Rreshti 57:
!Shqiptar
! %
!Boshnjak
! %
!Serb
! %
!Turq
Line 87 ⟶ 85:
Shiko dhe [[Objektet fetare në Prizren]]
 
Prizreni nder shekuj njihet si qytet i kultures dhe i tradites. Qysh ne shek.XV-XVI, Prizreni filloi te kultivoje vlera origjinale.Ne kete kohe u hap biblioteka e pare ne Kosove (nga Suzi Qelebia). Si nje qytet me laramani kulturash, ishte qender jo vetem e kultures shqipetareShqipetare, por edhe te popujve tjere qe jetonin ne kete rajon.
Punimet artizanale te zejtareve prizrenas janë te njohura edhe sot për vlerat e tyre te larta. Arkitektura orientale e ben sot Prizrenin qytetin me te bukur dhe me te vizituar ne Kosove. Pjesa e vjeter e qytetit ende është ne stilin e shekujve te kaluar, ndersa Kalaja antike i rri mbi koke, duke ja rritur bukurine gjithe ketij peisazhi.
Qysh pas Lidhjes Shqiptare te Prizrenit, e sidomos gjate shek.XX Prizreni u be qender kulturore e gjithe rajonit te Kosoves. Shkollat e para te pergjitheshme, por edhe ato te profilizuara u hapen ne Prizren. Shoqerite kulturore, sic është SHKA "Agimi" e mbajten te gjalle vazhdimisht jeten kulturore te qytetit.
Kete primat kulturor e forconte edhe roli i kryeqytetit te Kosoves, qe Prizreni e kishte deri ne vitin 1947.
 
Edhe gjategjatë kohes se okupimit (19901981-1999) kultura prizrenase mbijetoi, megjithese me veshtiresi te shumta.
Festivali i kenges se vjeter qytetare "Zambaku i Prizrenit" për çdo vit mbledh kengetar nga te gjitha trojet shqiptareShqiptare. "DOKUFest" është nje festival nderkombetar i filmit dokumentar, i cili viteve te fundit ka fituar reputacion te madh edhe jashte Kosoves.
Pas luftes shume aktivitete u ringjallen, por megjithate ne krahasim me te kaluaren, qyteti i Prizrenit është perfshire ne "semundjen mbarekosovare" ku kultures po i kushtohet shume pak kujdes.
 
:'''Edukimi'''
Para masave të dhunëshme serbe të viteve [[19901981]]-[[1999]] dhe [[Lufta e Kosovës|luftës]], komuna e Prizrenit ka pasur 7 [[biblioteka publike]] me gjithsejtë 82.293 libra. Biblioteka kryesore në Prizren ka pasur 54.462 libra, ndërsa degët në Velezhë, ZhurZhurë, SredskëTherandë, Lubizhdë dhe MamushMamushë kanë pasur 27.831 libra. Megjithë faktin se edhe Prizreni ka qenë në gjendje lufte, fatmirësisht, bibliotekat kanë mbijetuarr nga shkatërrimi. Por gjërat e bibliotekave në ZhurZhurë, ZymZymë dhe MamushMamushë kanë qenë shpënë në bibliotekën kryesore dhe ato ende nuk janë vënë në punë.
 
== Politika ==
Prizreni ka te zhvilluar strukturen politike sikurse pjesa tjeter e Kosoves. Partite me te medha shqiptareShqiptare te Kosoves janë te perfaqesuara ne Kuvendin Komunal, ku perqindjen me te madhe e ka LDK, para PDK-se dhe AAK-se. Por politika prizrenase ka nje karakteristike tjeter: ne kete qytet janë te bazuara dy partite me te medha te minoriteteve jo-serbe ne Kosove, atij turkTurk dhe boshnjakBosanë, te cilat ne KK te Prizrenit janë te perfaqesuara ne perqindje me te larte sesa ne nivelin qendror.
 
==Të tjera==
Line 113 ⟶ 111:
* Pushime
Prizreni është rajoni me turistik ne Kosove, si brendia e qytetit, ashtu edhe rrethinat e tij. Stili i vjeter i ndertimit dhe ruajtja e ketyre vlerave i japin pushuesit shume atraksione qe pak vende tjera ne Kosove mund ti ofrojne.
Vende te viyitueshmevitueshme jane kompleksi muzeal i Lidhjes se Prizerenit, xhamia ne qender te qztetitqytetit si edhe kisha katolike kunku ndodhet piktuare e Huniadit dhe e Senderbeut. Gjithashtu, afersia me malin e Sharrit (PrevallaPrevallë dhe BrezovicaBrezovicë) por edhe komplekset te restoranteve dhe hoteleve nete VermiceVermices, e bejne Prizrenin qytetetin me te populluar ne Kosove, sidomos gjate festave.
 
== Shiko dhe këtë==
Line 129 ⟶ 127:
[[Category:Komuna në Kosovë|Prizren]]
 
 
[[bg:Призрен (община)]]
[[ru:Призрен (община)]]
[[sr:Општина Призрен]]
[[sv:Prizren]]
[[en:Prizren]]