Bibla: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
shtesë |
No edit summary |
||
Rreshti 29:
== Besëlidhja e Vjetër ==
Bibla eshte përmbledhja e librave fetare, të cilën hebrenjtë dhe të krishterët e konsiderojne burim të shenjë të fesë së tyre. Ajo permban historinë e njerëzimit, sipas hebrenjve, duke filluar nga krijimi i botës dhe i gjithësisë nga Abrahami e Moisiu, krijimi i popullit të Zotit (hebrenjtë) dhe historia e tij nëpër shekuj deri në ardhjen e Mesisë, [[Jezusi|Jezu Krishtit]] për të plotësuar profecitë e mëparshme [[Feja|fe]].
Kanuni hebre është ndarë në tri pjesë:
LIGJI (5 libra); Zanafilla, Dalja, Levitiku (d.m.th. Kodi priftëror), Numrat dhe Ligji i përtërirë (d.m.th, Besëlidhja e ripërtërirë).
PROFETËT (21 libra); Joshua, Gjyqtarët,1 + 2 i Samuelit, 1 + 2 i Mbretërve, Isaia, Jeremia, Ezekieli, Hoshea, Joeli, Amosi, Obadia (Abdia), Jona, Mihaja, Nahumi, Habakuku, Cefania (Sofonia), Hagai, Zakaria, Malahi.
SHKRIMET E TJERA (13 libra); Psalmet, Fjalët e urta, Jobi, Kënga e Këngëve, Ruta, Vajtimet, Koheleti, Estera, Danieli (libër apokaliptik), Ezra, Nehemia, 1 + 2 Kronikave (Analeve).
Apokrifa: Në disa botime të Biblës paraqiten edhe 7 libra të tjerë (Tobia, Judita, Libri i Dijes, Libri i Sirakut, Baruku, 1 + 2 mbi Makabenjtë, si dhe disa shtesa në librat e Esterës dhe të Danielit) që nuk i përkasin kanunit të Jerusalemit, por që pranohen nga kisha katolike, sepse bënin pjesë në botimin e Septuagintës (përkthimi grek). Në të vërtetë mendimet rreth Apokrifës në Kishën ortodokse janë të ndara. Këto libra ekzistonin në Izraelin e lashtë, por nuk u pranuan për leximin publik: ato mund të konsultoheshin për përmirësim shpirtëror personal. Është kuptimplotë që asnjë botim çifut i Septuagintës (LXX) nuk u gjet deri më sot. Çdo botim i krishterë i Septuagintës ka një përmbledhje të ndryshme të librave apokrife. Kur çifutët nga Aleksandria përvetësuan përkthimin grek të Akuilës, për të zëvendësuar Septuagintën, u përjashtuan të gjithë librat e Apokrifës. Filoni, i cili jetonte në Egjipt më 20 p.e.r deri te 50 e.r. nuk citon kurrë nga ndonjë libër apokrifik, por shpesh nga librat kanonikë. S’ka dëshmi historike për ekzistencën e ndonjë kanuni të dytë aleksandrin, i cili do të justifikonte përfshirjen e librave apokrifë në ndonjë botim të Biblës.▼
Apokrifa:
▲
== Besëlidhja e Re ==
Dhiatën e re e shkruan apostujt (përfaqësuesit e vetë Jezusit). Marku ishte redaktori i Pjetrit, kurse Luka redaktori i Palit. Këto shkrime do të jenë redaktuar edhe në Efes në fund të jetës së Gjonit. Por, në fund të fundit, Perëndia është autori, sepse Bibla u shkrua nën frymëzimin e Shpirtit të tij.
Lista e librave (27 libra): Librat 1-4 i quajmë Ungjijt: sipas Mateut, Markut, Lukës dhe Gjonit, Veprat e apostujve.▼
▲Lista e librave (27 libra): Librat 1-4 i quajmë Ungjijt: sipas Mateut, Markut, Lukës dhe Gjonit, Veprat e apostujve (pesëlibrashi i krishterë).
Letrat e Palit drejtuar romakëve, korintasve (1 + 2), galatasve, efesianëve, filipianëve, selanikasve (1 + 2), Timoteut (1 + 2), Titit, Filemonit;▼
▲8 letra të tjera: Letra drejtuar hebrenjve, Letrat e Jakobit, Pjetrit (1 + 2), Gjonit (1 + 2 + 3), Juda.
▲14 Letrat
Një vegim: Zbulesa (Apokalipsi)▼
Sipas renditjes origjinale të kanunit (që gjendet sot e kësaj dite te kisha ortodokse), pas Veprave të apostujve (vazhdim i ungjillit sipas Lukës) vijojnë Letrat e apostujve të renditura sipas vjetërsisë: Letrat e Jakobit, Pjetrit, Gjonit, Judës dhe në fund Letrat e Palit, me Zbulesцn në fund.▼
▲Sipas renditjes origjinale të kanunit (që gjendet sot e kësaj dite te kisha ortodokse), pas Veprave të apostujve (vazhdim i ungjillit sipas Lukës) vijojnë Letrat e apostujve të renditura sipas vjetërsisë: Letrat e Jakobit, Pjetrit, Gjonit, Judës dhe në fund Letrat e Palit, me
Kështu, katër ndarjet e kanunit të DhR janë:
1. Librat historikë (pesëlibrashi i krishterë): katër ungjijt + Veprat.
2. Shtatë letrat e përgjithshme (baritore)
3. Katërmbëdhjetë (2 x 7) letrat e Palit.
4. Libri i Zbulesës (Apokalipsit).
| |||