|
[[Skeda:Star of David (yellow with black background).svg|thumb|Simboli Jahudizmiti Jehudizmit]]
'''JahudizmiJehudizmi''' ose '''Çifutizmi''' është [[feja]] e popullsisë hebraike me rreth 15 milionë besimtarë siç u njoftua nga statistikat e vitit [[2006]]. Është një nga besimet e para [[Monoteizmi|monoteiste]] të regjistruara dhe një prej feve më të vjetra trashegimore (tradicionale) të ushtruara gjer në ditët e sotme. Vlerat dhe historia e popullit hebre janë një pjesë e madhe e themelit të feve të tjera [[Abrahami]]ke siç janë [[Krishterimi]], [[Islami]] si edhe [[Samaritanizmi]] dhe besimi [[Bahá'í]].
JahudizëmJehudizëm (nga latinishtja ''Iudaismus'', rrjedh nga greqishtes e lashte [[Greqishtja e lashtë|Greqishtja]] (Ἰουδαϊσμός), dhe fillimisht nga [[Hebraishtja|hebraisht]], ''Jehudah'', "[[Mbretëria e Judës|Judah]]"; ne Hebraisht: (יהדות)''Yahadut'', karakteristika e dallueshme e etnosit judenj eshte feja dhe filozofia e [[Çifutët|Hebrenjtë]]. JahudizmiJehudizmi eshte nje fe [[Monotezësm|monoteiste]]; frymëzimi i saj kryesor eshte bazuar ne [[Bibla Hebreje|Biblën Hebreje]], gjithashtu njohur si [[Tanakh]], i cili ka qenë e hulumtuar me ndihmën teksteve si [[Talmudi]]. JahudizëmJehudizëm konsiderohet nga hebrenjtë fetare si shprehjen e besëlidhjës me [[Zoti në JahudizëmJehudizëm|Zotin]], themeluar me [[Hebrejntë|fëmijët e Izraelit]].
JahudizmiJehudizmi ke një vazhdimësi historike që përfshin më shumë se 3.000 vjet (dhe pretendon se ke më shumë se 3.000). JahudizmiJehudizmi ka rrënjët e saj si një fe të strukturuar në Lindjen e Mesme gjatë Epokës së Bronzit. Prej feve të mëdha botërore, JahudizmiJehudizmi konsiderohet si një prej feve monoteiste më të vjetra.<ref>http://www.bbc.co.uk/religion/religions/judaism/history/history_1.shtml|title= Historia e Judazmit deri ne 164 p.e.s.BBC</ref><ref>http://www.pbs.org/wgbh/globalconnections/mideast/themes/religion/Religion: Three Religions, One God (Tre fetë një Zot) nga PBS</ref>. Hebrenjte ose Izraelitët ishin përmendur tashmë si "hebrenjtë" në librat e mëvonshme të Tanakh-it të tilla si librin e Esterit, me hebrejntë duke zëvendësuar termin "Judenj" dhe titullin "Fëmijët e Izraelit"
JahudizmiJehudizmi nuk është një fe homogjene, dhe përfshin një numër të përrenjve dhe pikëpamjeve. Sot, JahudizmiJehudizmi Rabinik ka përrenjve më të shumta, dhe mban se Perëndia zbuloi ligjet, 613 urdhërimet të tij të Moisiut në Malin e Sinai-it biblik, në dy formën e Teuratit: Teuratit me shkrim dhe Teuratit pashkrim. Këta gjoj recititime përbënë pesë librat e parë të Biblës, të cilat kanë ndikuar dhe frymëzuar krishterimin dhe islamin.
Lëvizjet liberale në kohët moderne, të tilla si JahudizmiJehudizmi nuk duhet të jetë domosdoshmëristh monotestike. Hebrenjtë janë një grup ethnoreligious dhe të përfshijë ata që kanë lindur hebre dhe konverton në jahudizëmjehudizëm. Në vitin 2010, popullsia e botës hebreje u vlerësua në 13.4 milion, ose përafërsisht 0.2% e popullsisë së përgjithshme botërore. Rreth 42% e të gjithë hebrenjve banojnë në Izrael dhe rreth 42% banojnë në Shtetet e Bashkuara dhe Kanada, dhe shumica e pjesës e mbetur banon në Evropë.
== Burime te Dhenave ==
{{reflist}}
[[Kategoria:JahudizëmJehudizëm]]
| 