Stambolli: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
vNo edit summary |
Kuschln (diskuto | kontribute) v stampat boshe |
||
Rreshti 131:
Zona e dytë kryesore e Stambollit është e vendosur në veri / lindje të Bririt të Artë, edhe në pjesën evropiane të qytetit, dhe përfshin rrethet historike [[Beyoglu]] dhe [[Besiktas]]. Dallohet nga ndërtesat e saj moderne dhe në veçanti zona e Beyoglu karakterizohet si Stambolli modernë. Dy zonatë, jan të ndara nga Briri i Artë, dhe bashkohen nga dy ura: [[Galata Bridge]] dhe [[Ataturku bridge]]. Galatas ishte një qendër e rëndësishme tregtare të kryeqytetit, në shtëpi për tregtarë dhe bankierë.
Zonë e tretë kryesore llogariten periferitë në anën aziatike të Bosforit, duke përfshirë edhe zonat [[Skutari]] (Chrysopolis lashtë, në [[turqisht]] ''
== Klima ==
Rreshti 256:
== Edukimi ==
Në Stamboll bazohen disa prej institucioneve kryesore të arsimit të lartë dhe të mesëm në Turqi, publike dhe private. [[Universiteti i Stambollit]], i themeluar në 1453, është institucioni më i vjetër arsimor në Turqi dhe një nga më të vjetër në botë dhe ishte gjithashtu qendëra e vetme e arsimit të lartë në themelimin e Republikës së Turqisë<ref>{{cite web|author=İ.Ü. Bilgisayar Bilimleri |url=http://www.istanbul.edu.tr/english/history.php |title=History of Istanbul University (Turkish) |publisher=Istanbul.edu.tr |date= |accessdate=2009-06-20}}</ref>. I famshëm është edhe [[Universiteti Teknik i Stambollit]],i orientuar [[shkenca inxhinierike|në shkenca politeknik]]. Universitete të tjera të shquara publike jan [[Universiteti i Bosforit]], [[Shkolla e Arteve të Bukura Mimar Sinan]], [[Universiteti Teknik Yildiz]] dhe [[Univesiteti i Marmara]]. Universitetet private më të shquara jan: [[Universiteti Koç|Koç]], [[Universiteti
▲Në Stamboll bazohen disa prej institucioneve kryesore të arsimit të lartë dhe të mesëm në Turqi, publike dhe private. [[Universiteti i Stambollit]], i themeluar në 1453, është institucioni më i vjetër arsimor në Turqi dhe një nga më të vjetër në botë dhe ishte gjithashtu qendëra e vetme e arsimit të lartë në themelimin e Republikës së Turqisë<ref>{{cite web|author=İ.Ü. Bilgisayar Bilimleri |url=http://www.istanbul.edu.tr/english/history.php |title=History of Istanbul University (Turkish) |publisher=Istanbul.edu.tr |date= |accessdate=2009-06-20}}</ref>. I famshëm është edhe [[Universiteti Teknik i Stambollit]],i orientuar [[shkenca inxhinierike|në shkenca politeknik]]. Universitete të tjera të shquara publike jan [[Universiteti i Bosforit]], [[Shkolla e Arteve të Bukura Mimar Sinan]], [[Universiteti Teknik Yildiz]] dhe [[Univesiteti i Marmara]]. Universitetet private më të shquara jan: [[Universiteti Koç|Koç]], [[Universiteti Sampantzi|Sampantzi]] dhe [[Bilgi University|Bilgi]]. Shumica e shkollave të mesme dhe universiteteve private, mësimi bëhet në gjuhën [[anglisht]]e, [[Frengjisht|Gjuhën franceze]] ose [[Gjuha gjermane|Gjermanisht]]. Institucionet të shquar i arsimit të mesëm publik [[Liceu Gallata Saraj]] (''Galatasaray Lisesi''), i themeluar në 1481 dhe, është institucioni i dytë më i vjetër arsimor në vend, të njohura ndërkombëtarisht të shkollave të mesme publike është akoma Erkek Stambolli, dhe private [[Kolegji Robert|kolegj Robert]].
== Kultura ==
Stambolli është qendra më e rëndësishme kulturore dhe artistike në Turqisë. Ideja për mbledhjen dhe ruajtjen e antikave u rrit në qytet gjatë mesit të shekullit të 19-të, me themelimin e muzeut të parë të tillë, e ndjekur nga standardet evropiane. Në vitin 1876, vila [[Tsinili belveder|Tsinili]] (në turqisht "Çinili Köşk") në pallatin "Topkapi
Në shekullin e 20-të, numri i piktorëve dhe skulptorëve turke që u trajnuan në [[Europë]] ritet, ndërsa artistët evropianë vazhduan të vizitojën Stambollin dhe për të marrë pjesë në organizimin e akademis. Në të njëjtën kohë, arti evropian promovoi në nivel kombëtar për më shumë sesa format tradicionale të artit, të tilla si [[kaligrafia arabe]], e cila u godit me miratimin e alfabetit latin në vitin 1928. Monumentet dhe koleksionet e qytetit revitalizuar kur Ankaraja u deklarua si kryeqyteti i Turqisë. Në vitin 1924, koleksionet e pasura të Topkapi u bërën të disponueshme për publikun, ndërsa në vitin 1935 Hagia Sofia u shndërrua në një muze. Një program ambicioz restaurimi i [[
[[Muzeu i Artit Modern në Stamboll]] (turq. ''İstanbul Modern Sanat Müzesi'') filloi në vitin 2004 dhe tani pret projekte të mëdha të [[art modern|Artit Modern]], pikturës, skulpturës dhe fotografisë. Lëvizja e [[
Si teatëri i pari i vërtetë osman, u regjistruar Teatri Frencez (në turqisht "Franciz Tiyatrosu"), i ndërtuar në 1840 në Beyoglu nga Tzoustiniani i cili ishte me origjinë italiane. Në të njëjtën kohë, prodhimet teatrale, si [[Opera]], janë të kryera në fërngjisht, për audiencë të përzier, e përbërë nga osmane dhe të huaja<ref name="shaw129">Shaw, 129</ref>. Në vitin 1844, adresa e tij u ndërmor nga aktori me origjinë nga Syros dhe biznesmen Mihail Naum, ashtu teatri morri emrin Naum. U Shkatërrua nga një zjarrë në 1846 dhe u restaurua me një kontribut prej Sulltanit<ref name="oxfordmusic">Faruk Yener. "Istanbul." The New Grove Dictionary of Opera. Ed. Stanley Sadie. Grove Music Online. Oxford Music Online. 2009.</ref> opera dhe vepra të tjera vazhduan të luheshin në njëjtë teatër deri më 1870, kur aji u shkatërrua një herë të dytë nga zjarri. Me reformat e Tanzimatit, u shfaqën më shumë hapësira teatrale. Teatrit i parë me shfaqje në gjuhenë osmane [[turke]], i quajtur osman Theater (turq. ''Tiyatro-i Osmani''), u themelua në vitin 1867 dhe operohet deri 1885 kur ai o dogjë<ref name="shaw129"/>. Gjithashtu opera private kishte në [[Dolmabahçesë]] pallatin e Sulltanit, me projekte, kryesisht në repertorin italian deri në 1864. Prodhime operistike janë paraqitur ende, nga 1889 deri në 1908, në një teatër i themeluar nga [[Abdul Hamid II]] në Pallatin Yildiz. Opera e re komunale fillon të veprojë në vitin 1968 si pjesë e Pallatit të Kulturës Stamboll (turq. ''Istanbul Kültür Sarayi''), megjithatë u shkatërruar nga zjarri dy vjet më vonë. Teatri u hap përsëri në vitin 1977 si [[Qendra Kulturore Ataturk]] (turq. ''Atatürk Kültür Merkezi''). Në programin vjetor i orkestrës popullore bashkëkohore simfonike të Stambollit përfshijnë të paktën një opera turke<ref name="oxfordmusic"/>.
Line 280 ⟶ 279:
=== Sporti ===
Në Stamboll, [[futbolli]], [[basketbolli]] dhe [[volejbolli]] janë sportet më të popullarizuara. Klube të mëdha sportive të qytetit janë [[Besiktas]]
Stadiumi me kapacitet më madhë në qytetë është [[Ataturku Olympic Stadium]] dhe shërben atletikën dhe ndeshjet e futbollit, është identifikuara me pesë yje sipas standarteve të [[UEFA]]-s.Në 2005 mori pjesë finalja e madhe e [[UEFA Champions League]], ndërsa në stadiumin e Fenerbahçe, [[
Qyteti gjithashtu organizonë ngjarje në motorsport, si kampionatin [[F1]], kampionatin MotoGP , kampionatin ([[WTCC]]), etj, në [[Istanbul Park]] i cili u hap në vitin 2005. Cdo vit zhvillohet maratona ndërkombëtare e [[Eurasia]]-s.
Line 297 ⟶ 296:
* [[Lista e rrethimeve të Konstandinopojës]]
== Leximi i mëtejshëm ==
* Çelik, Zeynep. ''The Remaking of Istanbul: portrait of an Ottoman city in the nineteenth century'', University of California Press, 1986
* Freely, John. ''The Companion Guide to Istanbul and Around the Marmara, Vol. I, Companion Guides,Boydell & Brewer Ltd, 2000
* Gilles, Pierre [Petrus Gyllius]. ''The antiquities of Constantinople'' [De topographia Constantinopoleos] (μτφρ. John Ball), London: 1729
Line 306 ⟶ 303:
* Necipoğlu, Nevra (ed.). '' Byzantine Constantinople: Monuments, Topography and Everyday Life'', Brill Academic Publishers, 2001
* Shaw, Ezel Kural. ''History of the Ottoman Empire and modern Turkey'', Cambridge University Press, 1977
== Lidhje të jashtme ==
{{Commons|Category:Istanbul}}
* [https://web.archive.org/web/20061222171620/http://english.istanbul.gov.tr/ Zyra e guvernatorit]
* [http://www.ibb.gov.tr/AnaSayfa/ Bashkia Metropolitane e Stambollit] {{Lidhje e thyer}}
== Referimet ==
| |||