|
[[Figura:Sadler, Battle of Waterloo.jpg|300px|thumb|[[Beteja e Waterloos]]]]
'''Beteja e WaterloosWaterloo''' u zhvillua me [[18 qeshorqershor]] [[1815]] nga ushtria napoleonike kunderkundër ushtrive te koalizionitkoalicionit te shtate i cili perbehejpërbehej nga [[Anglia]],[[Austria]], [[Rusia]], [[Prusia]], [[Suedia]], [[Mbreteria e Sardenjas]], [[Hollanda]] dhe nga disa shtete Gjermane. Kjo ishte beteja e fundit perpër Napoleonin dhe shenoishënoi perpër te fumbjen perfundimtare. Per Për faktin se merrnin pjese shume shtete dhe per faktin se ishte nje beteje shume e rendesishmerëndësishme, kjo beteje konsiderohet si beteja me gjakderdhse e [[Shekulli XIX|shekullit XIX]], beteja zjati afërsisht 7-8 ore ne te cilat u vranë afërsisht 50.000 ushtare.
beteja zjati afersisht 7-8 ore ne te cilat u vrane afersisht 50.000 ushtare.
== Zhvillimi i Betejes ==
[[Skeda:Lord Arthur Wellesley the Duke of Wellington.jpg|thumb|Duka i Wellingtonit ne 1814 by [[Thomas Lawrence (painter)|Sir Thomas Lawrence]]]]
Napoleoni donte te sulmonte forcat alleatealeate ne oretorët e pare te mengjesitmëngjesit, duke i bombarduar ne artiljerineartiljerin, por perpër faktin se ne dy ditetditët e fundit perparepërpare se tu zhvillonte beteja kishte rene shi ai nuk mundi te levizte topat bombarduse. Dyluftimet u zhvilluan ne fushat dhe ne fermat te njenjë qyteti te [[ BelgjikeBelgjikë]]s, [[Waterloo]], ku [[duca i Wellington]]-it ksihtekishte vendosur bazat e tij ushtarake. Napoleoni nga ana e tij ishte i bindur se do te fitonte edhe pse nuk kishte ne ndihme Marshallin [[Berthier]], i cili ishte bashkpuntoribashkëpunëtori gjenial perpër strategji ushtarake, sepse kishte vdekur me [[1 qeshorqershor]] [[1815 ]] dhe [[Marshalli Davout]] i cili konsiderohej si heroi i betejesbetejës se Auerstedt nuk ishte prezent perpër faktin se kishte marre urdherinurdhrin te mbronte qytetin e Parisit nga njenjë sulm te mundshemmundshëm. ▼
== StrategjiteStrategjitë Ushtarake == ▼▲Napoleoni donte te sulmonte forcat alleate ne oret e pare te mengjesit, duke i bombarduar ne artiljerine, por per faktin se ne dy ditet e fundit perpare se tu zhvillonte beteja kishte rene shi ai nuk mundi te levizte topat bombarduse. Dyluftimet u zhvilluan ne fushat dhe ne fermat te nje qyteti te [[Belgjike]]s, [[Waterloo]], ku [[duca i Wellington]]-it ksihte vendosur bazat e tij ushtarake. Napoleoni nga ana e tij ishte i bindur se do te fitonte edhe pse nuk kishte ne ndihme Marshallin [[Berthier]],i cili ishte bashkpuntori gjenial per strategji ushtarake, sepse kishte vdekur me 1 qeshor 1815 dhe [[Marshalli Davout]] i cili konsiderohej si heroi i betejes se Auerstedt nuk ishte prezent per faktin se kishte marre urdherin te mbronte qytetin e Parisit nga nje sulm te mundshem.
Nga sulmet e pare dukej se ushtria AngleseAngleze ishte e pathyeshme dhe vazhdonte rezistencenrezistencën kunderkundër trupave francezeve te ciletcilët po rrethoheshin nga ushtaret prusiane nga ana e djathte. Strategjia e Napoleonit ishte qe tu ballafaqohej me armikun duke e shperndareshpërndare ne fillim pastaj ta ndeshte ne menyre individuale. ▼
Ne fakt Napoleoni i dha urdherurdhër Marshallit [[Grouchy]] qe te zbulonte armatenarmatën Blucher dhe te mos lejonte qe te bashkohej me anglezet sepse te bashkuar te dy ushtriteushtritë do ishin te pamposhtura. ▼
Ne oretorët e para te mbasdites ushtria franceze u detyrua te dyluftonte me kollonatkolonat prusiane te cilat po i afroheshin nga ana e djathte nenë ketekëtë menyremënyre ato harxhuan munizionetmunicionet te cilat duhej te perdoreshinpërdoreshin kunderkundër dukesdukës Wellington. Nga ana tjeter tjetër Blücher po avanconte perpër faktin se kundershtarikundërshtari i tij Grouchy nuk kishte zbatuar urdheraturdhrat e Napoelonit. Sulmi i fundit i aramtes franceze u krye kunderkundër ushtriseushtrisë angleseangleze, por nuk pati fundin e deshiruardëshiruar. ▼▲== Strategjite Ushtarake ==
Wellington i njihte mirmirë fushat e Waterloo, nga njenjë udhetimudhëtim qeqë kishte berebërë kohe me pareparë. Nga ana tjetertjetër gabimet e shumta te berabëra nga Napoleoni ate dite ishin te shumta dhe u treguan vendimtare. Por rezultati ngeli gjithmonegjithmonë ne fije te perit sepse nuk asedhenje ushtri po jepte shenja fitoreje, te dy ushtriteushtritë kundershtarekundërshtare luftuan me se miri, por rezultati i shkoi ushtrise alleatealeate te cilescilës ju dedhen shtate koalizione perpër te mundur perandorin francez .▼
NeNë ketekëtë menyremënyre Napoleoni u mund perfundimishtpërfundimisht. ▼▲Nga sulmet e pare dukej se ushtria Anglese ishte e pathyeshme dhe vazhdonte rezistencen kunder trupave francezeve te cilet po rrethoheshin nga ushtaret prusiane nga ana e djathte. Strategjia e Napoleonit ishte qe tu ballafaqohej me armikun duke e shperndare ne fillim pastaj ta ndeshte ne menyre individuale.
▲Ne fakt Napoleoni i dha urdher Marshallit [[Grouchy]] qe te zbulonte armaten Blucher dhe te mos lejonte qe te bashkohej me anglezet sepse te bashkuar te dy ushtrite do ishin te pamposhtura.
Mbas kesajkësaj beteje historike Napoleoni u çua ne mergim ne ishullin e ShenShën ElenesElenës, ku e dhe vdiq me [[5 maj ]] [[1821 ]]. ▼▲Ne oret e para te mbasdites ushtria franceze u detyrua te dyluftonte me kollonat prusiane te cilat po i afroheshin nga ana e djathte ne kete menyre ato harxhuan munizionet te cilat duhej te perdoreshin kunder dukes Wellington. Nga ana tjeter Blücher po avanconte per faktin se kundershtari i tij Grouchy nuk kishte zbatuar urdherat e Napoelonit. Sulmi i fundit i aramtes franceze u krye kunder ushtrise anglese, por nuk pati fundin e deshiruar.
▲Wellington i njihte mir fushat e Waterloo,nga nje udhetim qe kishte bere kohe me pare. Nga ana tjeter gabimet e shumta te bera nga Napoleoni ate dite ishin te shumta dhe u treguan vendimtare. Por rezultati ngeli gjithmone ne fije te perit sepse nuk asedhenje ushtri po jepte shenja fitoreje, te dy ushtrite kundershtare luftuan me se miri, por rezultati i shkoi ushtrise alleate te ciles ju dedhen shtate koalizione per te mundur perandorin francez
▲Ne kete menyre Napoleoni u mund perfundimisht.
▲Mbas kesaj beteje historike Napoleoni u çua ne mergim ne ishullin e Shen Elenes, ku e dhe vdiq me 5 maj 1821.
[[Figura:Waterloo Campaign map-alt3.svg|Strategjia në hartë|thumb|right|250px]]
{{commonscat|Battle of Waterloo}}
[[Kategoria:Belgjikë]]
[[Kategoria: Luftëra]]
[[ar:معركة واترلو]]
| 