Miloti: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Rreshti 28:
Sipas të dhënave nga studiues të ndryshëm, banorët e zonës janë me prejardhje ilire nga fisi ilir i Karavanteve (Ndre Mjeda) qe u pasuan nga Albanet (Ptolomeu, sh. II pas K.). Këto hipoteza mbështeten në studimet që u janë bërë toponimeve të njëjta në kohë të ndryshme, sidomos emrave të fshatrave dhe vërtetohet se ka jetuar në këto troje një popullsi e lashtë që ka shkruar historinë e vet nëpërmjet qëndresës së lavdishme me luftë të armatosur e rezistencë të pathyeshme.
Në periudhën e Mesjetës Miloti është përfshirë në Principatën e Arbnit që njihet si formacioni i parë shtetëror feudal i shqiptarëve qysh nga fundi i [[Shekulli XII|shekullit Xll]], me sundimtarët Progoni, në vitet 1190-1199 dhe të bijtë, Gjini që sundoi në vitet 1199-1208, Dhimitri 1208-1216, periudhë që njohu fuqizimin më të madh të kësaj Principate. Kjo principate i perket asaj te Skurajve, me stemen e famshme te ujk-luanit, qe sundoi ne shekujt XII-XV ne krahinen e Kurbinit, dhe me vone iu mbeshtet Topiajve dhe Kastrioteve. Per t'u permendur, PrincI Aleksander Skura, zot i Vlores, i pari princ shqiptar qe merr pjese ne nje beteje kunder turqeve ne fushen e Rumelise si komandant i forcave shqiptare, ne koalicionin ballkanik kunder turqeve me 1378 (kronikat rumune). Skuraj ishte qendra e principates se familjes Skura, nje familje mesjetare kufitare me familjet e medha te Arberise, qe ka vijushmeri me familjen Pervizi. Në këtë periudhë në grykëderdhjet e lumenjve u ngritën skela të vogla detare që shërbenin për transportimin e mallrave në rrugë detare brenda vendit dhe me vende të tjera. Në grykëderdhjen e lumit Mat funksionoi Skela e Shufadasë. Me krijimin e principatave feudale ne fundin e shekulit XlV, Kurbini me Milotin dhe fshatrat përreth te përfshira në Principatën e Skurajve, iu mbeshteten ma vone principates se Topiajve dhe të Kastriotëve. Princi i fundit Ndue Skura, u largua per ne Itali me gjithe familje pas vdekjes se Gjergj Kastriotit. Ne Skuraj mbeten nipa te tij nga dega e familjes Pervizi. Gjithashtu ne legjendat popullore vendase, por pa ndonje domethenie reale historike, permendet edhe njefare Koke Malci, i njohur si plak i mencur qe e
Qyteti Milot dhe këto fshatra janë historikisht baza e krahinës së Kurbinit që është dalluar si mbështetëse e luftrave të Skënderbeut edhe të luftrave të mëvonshme për liri dhe pavarësi. Është për tu përmendur mbledhja e Kuvendit Krahinor të Kurbinit në fshatin Delbnisht “ku kanunet e Flamurit e të Kurbinit me 5, 6 e 7 gusht 1906 vendosur nga Gjin Pjeter Mark Pervizi Skluraj plak i pare i 54 pleqve te Kurbint e te semtit te Krujes, dhe udheheqesi i kryengritjes se Kurbinit 1906-1912[[Shtjefen Gjeçovi, kanuni i Lek Dukagjinit,Shkoder 1933]] Kanuni historik i Bajrakut i Kurbinit i bëri nje shtesë kanunit te Lekë Dukagjinit te hartuar nge Shtjefen Kostandin Gjeçovi. Ne kete kuvend ishin te pranishm e deshmitare Dom Nikoll Kaçorri dhe vete Shtjefen Gjeçovi, i cili perveç Kanunit ka lene te shkruar edhe protokollet e ketyre mbledhjeve (doreshkrim ne Biblioteken Kombetare ne Tirane) prej 116 faqesh mbi Kryengritjen e Kurbinit. [[Shtjefen Gjeçovi, Kryengritja e Kurbinit, doreshkrim, Laç Sebaste, 1906]]. Kryengritja e Kurbinit e viteve 1906 – 1912, nisi me betejen e Pushes se Tallajbese ne Kruje, duke i dhene nisje Kryengrtjes se pergjithshme kombetare [[Giuseppe Valentini, Il Diritto delle Comunità nella tradizione giuridica albanaes, Vallecchi, Roma 1956.]]dhe është padyshim fakti më i gjallë historik i rezistencës me armë në dorë të patriotëve kurbinas e krutane që e detyruan Qeverinë Osmane të falte taksat mbi gjënë e gjallë, të lejonte Kurbinin të gëzonte të drejtën e të vepronte sipas venomeve të veta, të shpallte amnisti për të gjitha fajet e kryera nga banorët e zonës, të paguante dëmshpërblimet për dëmet që kishte shkaktuar ushtria turke gjatë ekspeditave ndëshkimore në Kurbin. Por turku nuk i mbajti fjalet e lufta vazhdoi, ku taboorret turke rrethuan Skurajn per te shuar kryengritjen, me qelim per te vrare ose zene rob kryengritesit, posacerisht Gjin Pjetrin, te cilit i dogjen per se dyti kullat, qe ishin djegur ne shtypjen e kryengritjes ne kohen e Lidhjes se Prizrenit me 1881, prej Dervish Pashes[[Pjeter Hidri, Kurbini dhe Rilindja Shqiptare (kapitull ne librin Gjeneral Prenk Pervizi, Tirane 2002.]] Lëvizjet e vazhdueshme të rezistencës, të organizuara nga Gjin Pjeter Mark Pervizi me patriotët e luftetaret kurbinas bënë që më 28 nëntor 1912 edhe në Milot, ashtu si në Vlorë, në të njëjtën ditë dhe orë, të ngrihej flamuri i pavarësisë, flamur qe Dom Nikoll Kaçorri i kishte dorezuar ne Rubik Gjin Pjetrit per kete qellim, i cili mbajti fjalen e rastit te fitores se lirise e pavaresise duke e pershendetur me gjashteshen e tij te karadakut dhe 300 pushket e luftetareve kurbinas. Ne kete dite ishin mbledhur ne Milot te vjeter e te rinj. [[Pjeter Zefi, Gjin Pjeter Mark Pervizi,kumtese, Milot 2002. ]]Organizatori i këtij akti patriotik ishte Dom Nikolle Kaçorri, nenkryetari i Qeverise se Vlores, se bashku me patriotet e tjere shqiptarë si At Shtjefen Gjecovi O.F.M. dhe Imzot Prend Bardhi (Primo Bianchi), ipeshkvi i Durresit me seli rezidenciale ne Delbnisht, fshati i tij i lindjes. Mjerisht diktatura komuniste nuk e shkruajti ashtu sikurse dukej kete pjese te historise sepse nipi i Gjin Pjetrit, gjenerali Prenk Pervizi se bashku me familjen e tij, ishte kundershtar i vendosur i komunizmit dhe i arratisur politik i rendesishem jashte shetit. Nipat e Gjin Pjetrit luftuan me arme ne dore per te mbrojtur idealet demokratike ne lufte te hapur kunder diktatures komuniste deri ne fundin e vitit 1952. Në vitet 1916 – 1917 do të nisë funksionin pazari i Milotit, i transferuar nga Fusha e Limes ne Skuraj, si treg rajonal për shitjen e produkteve bujqësore, blegtorale dhe artizanale. Ky Pazar, në një periudhë shumë të shkurtër kohe, do të bëhej i njohur në të gjithë Shqipërinë. Ne vitet 1920-1939, nje figure tjeter e lavdishme e Kurbinit do t'ishte nipi i Gjin Pjetrit, Gjeneral Prenk Pervizi, trashgimtari i Gjinit, qe e kishte rrit e shkollue mbas vdekjes se te jatit Frrok Prendit. Prenk Pervizi, mbaroi gjimnazin ne Shkoder,Akademin ushtarake ne Viene t'Austrise, dhe Shkollen e Luftes ne Torino, duke dale nje nga oficeret me te pergatitur e te afte te Ushtrise Shqiptare. Ne vitet 1920-1924, nga mbrojtja e Kongresit Lushnjes (1920) e ne vijim ne debimin e forcave serbe nga Veriu, ne shtabin e Bajram Currit, Major Preng Jakut, ne bashkepunimme Elz Isufin heAlush Agen Lume. Ma vone me Preng Jakun, ne veprime ushtarake per vendosjen e rendit e shpartallimin e bandave ordfinere e kundershtare. I miqesuem me Ahmet Zogun qyshe ne Viene (1914-1918),i qendroi besnik dhe u be krahu i djathte i tij. Me 8 mars 1922 ai shpartallon forcat rebele qe donin te pushtonin Tiranen e te permbysnin qeverine. Me 1924-1929, ai eshte ne katershen e kapiteneve me te shquar te vendit: Prenk Pervizi, Muharrem Bajraktari, Fiqri Dine e Hysni Dema, qe Ahmet Zogu (president e mbret) i caktoi si zone-komandante te kater zonave qe kishte ndare Shqiperine, ku Prenk Pervizi kishte ate te qendres. Brenda pese vjeteve ata i dhane stabilitet vendit. [[Julian Ameryn Bijt e Shqipes, Loinder, 1946.]] Nderkohe plas kryengritja e Dukagjinit, qe rrezikonte vete ekzistencen e shteti shqiptar, qe Prenk Pervizi shuan ne kohe rekord. Me 1929-1933 Prenk Pervizi ndjek e mbaron Shkolle e Luftes ne Torino, gradohet N/kolonel dhe emrohet Ispektor i studetve shqiptare ne Itali deri 1935. Perfaqeson ushtarkish Shqperine si Vezhgues ne Luften e Abisinise (1935-1936) dhe Manovrat e Medha te Italise (1936-38) [[Buletini Ushtarak, Tirane,1936.]]. Me 7-9 prille ne Korçe pa njoftim te sulmi italia, veç nga radiot. Mbron e perciell Mbret Zog ne Greqi. Ne luften italo - greke (1940-41) i kundervihet italianev, duke terhequr trupat shqiptare nga fronti i luftes, gje qe u shkapton italiane nje disfate te madhe. Ushtria Shqiptar hiqet nga ai fronte dhe izolohet ne veri, Puke, Laç e Lezhe. Merr pjese ne Mbledhjen e Mukjes. Me 8 shtator 1943 i imponon gjeneralit Dalmazzo, dorezimein e komandes dhe te ushtrise shqiptare. Ne tetor 1943 emerohet Minister i Mbrojtjes me graden Gjeneral Division. Me gusht - nentor 1944, bashkohet me me misionin anglez ne mal [[David Similey,
e detyre ne Shqiperi,Tirane, 1991.]] Qendron ne mal ne Kurbin (Skuraj) deri 1946. Arratiset ne Greqi ne shtator 1946, ku kativizoeh per organizimin e nje nderhyrje ushtarkke ne Shqiperi. Qendron 18 vk jet ne Greqi, nje vjet ne Itali e 12 vjet ne Belgjike. Harton nje projekt per krijimin trupash shqiptare per ne luften e Vietnamit, drejtuar qeverise amerikane me nje leter drejtua Presidentit John Kennedy.Ne fjalimet e tij rastesore, i fton e nxit shqiptaret per bashkim. P V Pas nje semundje te rende vdes ne Belgjike me 6 shator 1977, duke lene nje kujtim te mùire, i respektuar e nederuar gjithe jeten nga bashkatdhetaret, si ne Shqiperi, trojet etnike dhe ne mergim. Nderkaq familja e tij dhe fare e fisi, persekutoheshin vriteshin e denoheshin nga diktatura komunsite. Vete familja e tij, nane, grue e tre djem, qendruen gjith kohen 1945-1990, ne kondita burgjesh e kampesh internimi. Ky ishte shperblimi qe i jepej shtepis patriote te Gjin Pjeter Mark Pervizit. Por qe per Kurbinin, Skurajn, Milotin e Laçin, mbetej si nje krenari legjitime e perjetshme. Kjo ana historike ku perfhsieh edhe Miloti si qender e Kurbinit deri kur u krijue qyteti i Laçit, ku kaloi gjithe administrata.
Në
▲Në këtë periudhë, në vitet 1934 – 1936 është ndërtuar aksi rrugor Delbnisht – Selitë – Mafsheq, 18 km i gjatë, i shtruar me kalldrëm dhe me të gjitha veprat e artit.
Në vitin 1926 mbreti Zog do të financonte ndërtimin e urës mbi lumin Mat, sipas projektit të arkitektëve europianë e të zbatuar nga arkitekti shkodran Gjovalin Gjadri.
| |||