Spiro Çalluka
Spiro Çalluka ose Spiro Çallëka (greqisht: Σπύρος Τσαλούκας/Spíros Tsaloúkas), (1867-1944) lindi në fshatin Potame të Paramithisë (Ajdonati), më 1867. Më vonë u vendos me familjen në Paramithi. Kreu studimet për drejtësi në Athinë. Pas studimeve, filloi punë si avokat në këtë qytezë. Kishte njohje me Ismail Qemalin, Fan Nolin, Hasan Prishtinën etj., bashkë me patriotë të tjerë ortodoks çamë, nga fisi i Konomenjve i Gliqisë, Papejtë nga Kastriza, Gogozotët nga Rrapeza, që dolën në mbrojtje të tokave shqiptare nga copëtimi dhe lakmia greke. Në vitin 1912-1913, ai mori pjesë në luftën kundër forcave greke krahas me vullnetarë çame të tjerë në frontin Gliqisë. Në vitin 1917, pas tërheqjes italiane, Spiro Çalluka me atdhetarë të tjerë çame si Hoxhë Memeja ngritën flamurin shqiptar në Paramithi. Luftoi përkrah patriotëve Damin e Tahir Mete nga Mazreku, Haxhi Braho, Iljaz Haxhiu, dhe ishte kundër shkëmbimin e popullsisë (quajtur Anadallia në qreqisht) të çamëve myslimanë në vitin 1923.
| Spiro Çalluka | |
| Emri | Spiro |
| Mbiemri | Çalluka |
| Lindur më | 1878 |
| Lindur në | Potame, Perandoria Osmane |
| Vdiq më | 28 qershor 1944 |
| Vdiq në | Paramithi, Greqi |
| Kombësia | shqiptare |
| Profesioni | advokat, revolucionar, patriot dhe anëtar për drejtësinë i organizatës Këshilla (vetëm gjatë Luftës së Dytë Botërore) |
Më 2 shtator 1941 në mëngjes, fshatarët përreth Paramithisë zbritën në qytezën dhe në xhaminë e Pazarit. Festimet pasuan për rrëzimin e regjimit të Metaksës dhe flamuri shqiptar u ngrit. Spiro Çalluka mbajti një fjalim të zjarrtë duke denoncuar administratën luftërave greke dhe diskriminimin e shqiptarëve. Ai gjithashtu bëri thirrje për shqipfolësit ortodokse nga Frari dhe Suli për të ndjekur shembullin e shqiptarëve myslimanë për të mbrojtur identitetin shqiptar të tyre. Spiro më vonë u bë një përfaqësues i administratës vendas shqiptare quajtur Këshilla, me postin të anëtar për drejtësinë, deri në qershor 1944. Më 28 qershor 1944, Spiro Çalluka u vra nga forcat greke të Napoleon Zervës. Deshmitarja prezente, Zeqie Nuri tregon:
“Në datën 28 qershor 1944, zervistët nuk më pushkatuan, por më çuan në polici. Në oborrin e policisë ishte av. Spiro Çalluka, i cili nga torturimi ishte transformuar komplet, gjith gjak, edhe muret e policisë ishin gjakosur nga gjaku i tij. Po torturohej nga Gaqo Pasko, Dhimo Kasari dhe Ilia Nasto. Spiro Çalluka thoshte: “Për këto masakra që po më bëni Shqipëria do të marrë hakun!” Xhelatët në fillim i nxorrën sytë, pastaj e torturuan duke i copëtuar trupin dhe në fund e hoqën zvarrë nëpër Pazar, derisa vdiq”.[1]
Për përpjekjet e palodhshme që zhvilloi në gjithë jetën e tij për kauzën e popullit shqiptar, Spiro Çalluka u dekorua nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë me nr.dekreti 386, datë 29 gusht 1992, me udhrin "Për veprimtari patriotike të kl.III".[2]
Trashëgimia në kulturën popullore
RedaktoPas Luftës së Dytë Botërore, ato Çamët nga Paramithia dhe fshatrat përreth që mbijetuan spastrimin etnik, e kujtuan Spiro Çalluka në kënga të kompozuar në dialektin çamërisht:
NË DIZET E KATRËN NË PARAMITHI[3] |
O SPIRO ÇALLËKA TI O PLAK NJERI[4] |
Burimet
Redakto- ^ Nexhat Merxhushi & Mehmet Minga (2011). Paramithia - Qytetërimi mes tragjedive. Natyra. f. 101.
- ^ Merxhushi & Minga Paramithia - Qytetërimi mes tragjedive. 2011. f. 102.
- ^ Fatos Mero Rrapaj (1983). Këngë popullore nga Çamëria. Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Instituti i Kulturës Popullore. f. 749. Ndonëse procesi i spastrimit etnik ka filluar në 28 qershor 1944 në Paramithi, datën e përmendur këtu, 24 qershor 1944, pasqyron datat e mëparshme që spastrimi etnik kishte filluar në vendbanimet përreth si Karbunarë.
- ^ Rrapaj. Këngë popullore nga Çamëria. 1983. f. 750.
- ^ përsëritet pas çdo vargu.
- ^ gr. «O shqiptar i lik, çfarë kërkon ti?»