Vrulli

Në mekanikën klasike, vrulli i njohur ndryshe si sasia e lëvizjes (njësia SI është kg·m/s, ose, në mënyrë ekuivalente, N·s) është prodhimi i masës dhe shpejtësisë të një objekti ($p=mv$). Kjo madhësi shpesh njihet si vrulli linear (impulsi linear) për ta dalluar atë nga impulsi këndor. Vrulli linear është një madhësi vektoriale, sepse ka një drejtim dhe një madhësi të caktuar. Impulsi këndor është një madhësi pseudovektoriale sepse ajo merr një shenjë të kundër të tepërt gjatë një rrotullimi të pasaktë. Vrulli i përgjithshëm i një grupi objektesh është konstant, nga ana tjetër nëqoftëse forca të jashtme veprojnë mbi trupat kjo nuk është e vërtetë (ligji i ruajtjes se impulsit).

Titulli në faqen e parë të edicionit të parë të punës së Njutonit ku përcaktohen ligjet e lëvizjes.

Vrulli është një madhësi e konservuar, që do të thotë se vrulli i përgjithshëm (sasia e përgjithsme e lëvizjes) i një sistemi të mbyllur (një sistemi që nuk ka ndikime nga forcat e jashtme) nuk mund të ndryshojë. Ky koncept u zhvillua për herë të parë tek ligji i dytë i Njutonit , megjithatë ai është i vlefshëm edhe tek teoria e relativitetit special dhe me përgjithësime të duhura ligji i konservimit të vrullit është i vërtetë edhe në elektrodinamikë, mekanikë kuantike , teorinë kuantike të fushës dhe tek relativitetin e pergjithshem.

Literatura shqipe

Ne literaturen shqipe, specifikisht ne tekstet e gjimanzit dhe ato te nivelit te ulët universitar vrulli (sasia e lëvizjes) zakonisht ngatërrohet me konceptin e impulsit. Impulsi përcaktohet si një ndyshim i vrullit të një trupit. Vrulli nga ana tjetër eshte thjesht produkti i masës së trupit me shpejtësine e tij në një çast të caktuar.

Shikoni gjithashtu

• Ligjet e ruajtjes
• Forca
• Impulsi
• Energjia kinetike
• Teorema e Nëdherit

Referime

• David Halliday; Robert Resnick (1960–2007). Fundamentals of Physics. John Wiley & Sons. Chapter 9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Serway, Raymond; Jewett, John (2003). Physics for Scientists and Engineers (6 ed.). Brooks Cole. ISBN 0-534-40842-7
• Stenger, Victor J. (2000). Timeless Reality: Symmetry, Simplicity, and Multiple Universes. Prometheus Books. Chpt. 12 in particular.
• Tipler, Paul (1998). Physics for Scientists and Engineers: Vol. 1: Mechanics, Oscillations and Waves, Thermodynamics (4th ed.). W. H. Freeman. ISBN 1-57259-492-6
• Hand, Louis N.; Finch, Janet D. (1998). Analytical Mechanics. Cambridge University Press. Chapter 4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lidhje te jashtme

Definimi i momentum tek WikiFjalori

• Conservation of momentum Arkivuar 28 shkurt 2009 tek Wayback Machine - A chapter from an online textbook