Xhajalalitha Xhajaram
Jayaram Jayalalithaa [a] (shqip: Xhajaram Xhajalalitha) (24 shkurt 1948 - 5 dhjetor 2016) ishte një politikane dhe aktore indiane që shërbeu si Shefeministre e Tamil Nadusë për më shumë se 14 vjet gjatë gjashtë mandateve midis 1991 dhe 2016. Nga 9 shkurt 1989 deri më 5 dhjetor 2016, ajo ishte sekretarja e përgjithshme e 5-të dhe më jetëgjatë e Anna Dravida Munnetra Kazhagam (AIADMK), [3] një parti dravidiane, kuadri i së cilës e nderonte atë si " Amma " e tyre" (Nëna) dhe " Puratchi Thalaivi " (Udhëheqëse revolucionare). [4]
J. Jayalalithaa | |
|---|---|
 Jayalalithaa në Gusht 2015 | |
| Shefeministre e Tamil Nadusë | |
| Në detyrë 23 Maj 2015 – 5 Dhjetor 2016 | |
| Guvernatori |
|
| Paraprirë nga | O. Panneerselvam |
| Pasuar nga | O. Panneerselvam |
| Në detyrë 16 Maj 2011 – 27 Shtator 2014 | |
| Guvernatori | |
| Paraprirë nga | M. Karunanidhi |
| Pasuar nga | O. Panneerselvam |
| Në detyrë 2 Mars 2002 – 12 Maj 2006 | |
| Guvernatori | |
| Paraprirë nga | O. Panneerselvam |
| Pasuar nga | M. Karunanidhi |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 1948 shkurt 24 invalid day Melukote, Shteti i Mysores, India Britanike (sot Karnataka, Indi) |
| Vdiq më | 5 dhjetor 2016 (68 vjeçe) Çenai, Tamil Nadu, Indi |
| Vendi i prehjes | Memoriali i M.G.R. dhe Ammës |
| Partia politike | All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam |
| Shkollimi | |
| Punësimi |
|
| Çmimet |
|
| Nënshkrimi | Skeda:Jayalalithaa Signature.svg |
| Nofka/t | Amma Puratchi Thalaivi Kalai Selvi |
Xhajalalitha u bë e njohur si një aktore kryesore filmi në mesin e viteve 1960. Edhe pse ajo e kishte filluar karrierën e saj të aktrimit me ngurrim me urdhër të nënës së saj për të mbështetur familjen, Xhajalalitha ishte një aktore e profilit të lartë. Ajo u shfaq në 140 filma midis viteve 1961 dhe 1980, kryesisht në gjuhët Tamile, Telugu dhe Kanada . Xhajalalitha mori vlerësime për shkathtësinë e saj si aktore dhe aftësitë e saj në kërcim, duke fituar çmimin "Mbretëresha e Kinemasë Tamile". [5] Ndër yjet e saj të shpeshtë ishte M.G. Ramachandran, i njohur gjerësisht si 'MGR', një ikonë kulturore tamile që e përdori popullaritetin e tij të jashtëzakonshëm me masat në një karrierë të suksesshme politike. Në vitin 1982, kur MGR ishte kryeministër, Xhajalalitha iu bashkua AIADMK-së, partia që ai themeloi. Ngritja e saj politike ishte e shpejtë; brenda pak vitesh ajo u bë sekretare e propagandës së AIADMK-së dhe u zgjodh në Rajya Sabha, dhoma e sipërme e Parlamentit të Indisë . Pas vdekjes së MGR-së në 1987, Xhajalalitha e shpalli veten si trashëgimtare të tij politike dhe, pasi u ndesh me fraksionin e kryesuar nga e veja e MGR, V.N. Xhanaki Ramaçandran, u shfaq si udhëheqëse e vetme e AIADMK. Pas zgjedhjeve të vitit 1989, ajo u bë udhëheqëse e opozitës në qeverinë e udhëhequr nga DMK -ja e kryesuar nga M. Karunanidhi, bête noire i saj. Në vitin 1991, Jayalalithaa u bë shefeministre për herë të parë dhe më e reja e Tamil Nadusë. Ajo fitoi një reputacion për qëndërzimin e pushtetit shtetëror midis një grupi burokratësh; këshilli i saj i ministrave, të cilët ajo i zëvëndësonte shpesh, ishte kryesisht ceremonial në natyrë. Pavarësisht prej një page zyrtare prej vetëm një rupie në muaj, Xhajalalitha kënaqej me shfaqjet publike të pasurisë, duke kulmuar me një martesë luksoze për djalin e saj birësues V.N Sudhakaran (djali i motrës së Sasikalës ) më 7 shtator 1995. Në zgjedhjet e vitit 1996, AIADMK pothuajse u shfaros; Vetë Xhajalalitha humbi vendin e saj. Qeveria e re Karunanidhi ngriti disa raste korrupsioni kundër saj dhe asaj iu desh të kalonte kohë në burg. Pasuria e saj u ringjall në zgjedhjet e përgjithshme të vitit 1998, pasi AIADMK u bë një përbërës kyç i qeverisë së kryeministrit Atal Bihari Vajpayee 1998–99; Tërheqja e saj e mbështetjes e rrëzoi atë dhe shkaktoi një tjetër zgjedhje të përgjithshme vetëm një vit më vonë.
AIADMK u kthye në pushtet në vitin 2001, megjithëse Jayalalithaa u përjashtua nga kontestimi i zgjedhjeve për shkak të rasteve të korrupsionit. Brenda pak muajsh nga betimi i saj si kryeministre, në shtator 2001, ajo u skualifikua nga mbajtja e detyrës dhe u detyrua t'ia dorëzonte postin ministrit O. Panneerselvam . Pas lirimit të saj gjashtë muaj më vonë, Xhajalalitha u kthye si kryeministre për të përfunduar mandatin e saj. E dalluar për pamëshirshmërinë e saj ndaj kundërshtarëve politikë, shumë prej të cilëve u arrestuan në bastisjet e mesnatës, qeveria e saj u bë jopopullore. Një periudhë tjetër (2006–11) në opozitë pasoi, përpara se Xhajalalitha të betohej si shefeministre për herë të katërt pasi AIADMK fitoi zgjedhjet e asamblesë të vitit 2011 . Qeveria e saj mori vëmendjen për axhendën e saj të gjerë të mirëqenies sociale, e cila përfshinte disa produkte të marketuara "Amma" si mensa, ujë në shishe, kripë dhe çimento. Tre vjet në mandatin e saj, ajo u dënua në një çështje mbi pasuritë, duke e skualifikuar atë nga mbajtja e postit. Ajo u kthye si kryeministre pasi u shpall e pafajshme në maj 2015. Në zgjedhjet e asamblesë 2016, ajo u bë shefeministrja/i e parë e Tamil Nadusë që nga MGR në 1984 që u votua përsëri në detyrë. Atë shtator, ajo u sëmur rëndë dhe, pas 75 ditësh shtrimi në spital, vdiq më 5 dhjetor 2016 për shkak të arrestit kardiak dhe u bë kryeministrja e parë femër në Indi që vdiq në detyrë.
- ^ Shashi Tharoor (23 dhjetor 2001). "'Scrabble' in real life". The Hindu. Arkivuar nga origjinali më 28 mars 2002. Marrë më 23 dhjetor 2001.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Mittal, Tusha. "Chasing The Poll Stars". Tehelka. Arkivuar nga origjinali më 21 gusht 2017. Marrë më 9 dhjetor 2016.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!). May 2009. - ^ "அதிமுக பொதுச் செயலாளராக மீண்டும் ஜெ.: 7-வது முறை போட்டியின்றி தேர்வாகிறார்; ஆகஸ்ட் 29-ல் தேர்தல்". hindutamil (në tamilisht). 19 gusht 2014.
- ^ "PURATCHI THALAIVI JAYALALITHAA". The Times of India. 6 dhjetor 2016. Marrë më 18 dhjetor 2016.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Jayalalithaa death: Telugu stars mourn Amma's loss!". Zee News. 6 dhjetor 2016. Marrë më 18 dhjetor 2016.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)
Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="lower-alpha"/>