Zoica Haxho

Zoica Haxho (28 mars 1933 – 1 dhjetor 2024) ishte një balerinë dhe pedagoge shqiptare, një nga figurat më të shquara të baletit shqiptar. Ajo është vlerësuar si një nga pionieret kryesore të këtij arti në Shqipëri, duke kontribuar jo vetëm si interpretuese, por edhe si edukatore e brezave të rinj artistësh.

Jeta dhe arsimimi

Zoica Haxho lindi më 28 mars 1933 dhe që në fëmijëri shfaqi një pasion të veçantë për kërcimin. Dashuria për baletin e shtyu drejt një rrugëtimi të gjatë dhe plot përkushtim në këtë fushë. Në vitet 1950, ajo studioi në Bashkimin Sovjetik, ku përvetësoi teknikën dhe artin e baletit klasik në një nga akademitë më prestigjioze të kohës.

Pas përfundimit të studimeve, ajo u kthye në Shqipëri dhe iu bashkua Trupës së Baletit të Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit (TKOB), duke shënuar fillimin e një karriere që do të zgjaste për 33 vite.

Karriera artistike

Zoica debutoi në skenën shqiptare në vitin 1957 me rolin e Lizës në baletin Kujdesi i kotë. Ky interpretim shënoi fillimin e një karriere brilante, duke u kthyer shpejt në prima balerinën e parë të Teatrit të Operës dhe Baletit. Në repertorin e saj të pasur përfshihen role ikonike si:

• Lola në baletin “Lola”
• Hajria në baletin “Halili dhe Hajria”
• Delina në baletin “Delina”
• Cuca në baletin “Cuca e maleve”
• Franceska në “Franceska da Rimini”
• Nica dhe Rina, të cilat shënuan sukses të madh në shfaqje të tjera të repertorit shqiptar.

Interpretimet e saj u shquan për plastikën, elegancën dhe aftësinë për të përçuar emocionet përmes gjuhës së trupit, duke krijuar personazhe të paharrueshme që magjepsën publikun.

Përveç karrierës skenike, Zoica Haxho ishte një nga themelueset e Shkollës së Baletit në Shqipëri. Si pedagoge, ajo kontribuoi në formimin e brezave të rinj të balerinëve, duke ndarë përvojën dhe pasionin e saj. Brezat e saj nxënësish mbajnë gjallë trashëgiminë artistike të saj.

Zoica Haxho u nderua me disa nga çmimet më të larta kombëtare, përfshirë titullin “Heroinë e Punës” dhe disa Çmime të Republikës, që vlerësuan jo vetëm talentin e saj artistik, por edhe përkushtimin e saj ndaj artit shqiptar .

Zoica Haxho u nda nga jeta më 1 dhjetor 2024 , në moshën 91-vjeçare. Ajo lë pas një trashëgimi të pasur artistike dhe një ndikim të pashlyeshëm në historinë e baletit shqiptar. Teatri Kombëtar i Operës dhe Baletit, së bashku me Shkollën e Baletit, e kujtuan me respekt dhe mirënjohje si një ikonë të artit shqiptar dhe një inspirim për brezat e ardhshëm.

Trashëgimia e Zoica Haxhos mbetet një testament i pasionit dhe përkushtimit për artin e baletit, duke e kthyer atë në një nga figurat më emblematike të kulturës shqiptare .