Buzmi
Festa e Buzmit, ose siç quhet ndryshe Buzmi bujar, është një nga traditat më të lashta shqiptare, që rrjedh nga besimet pagane dhe lidhja e ngushtë me natyrën dhe ciklet e saj. E lidhur me solsticin dimëror më 21 dhjetor, kjo festë simbolizon ringjalljen e hyjit Diell, pasi pas datës 22 dhjetor, dita fillon të zgjatet, duke sjellë shpresën e rigjallërimit dhe të një cikli të ri jetësor. Për popujt e veriut dhe për shqiptarët, kjo periudhë shënonte momentin kur dielli “kthehej” dhe ngrohtësia e tij fillonte të ndihej sërish.[1]
Vështrim
RedaktoNë trojet shqiptare, kjo festë njihet gjerësisht me emra të ndryshëm, duke përfshirë “nata e buzmit” në zonat e Nikaj-Mërturit, “Kshnellat” ose “Kërshëndellat” në Mirditë, dhe “mjedisi i dimrit” në Luma. Kjo pasuri emërtimesh dëshmon për shtrirjen e gjerë dhe rëndësinë që kishte festa ndër breza dhe rajone. Pavarësisht përpjekjeve të Kishës për ta zëvendësuar këtë ritual me festën e Lindjes së Krishtit, shumë shqiptarë vazhdojnë ta kremtojnë sipas traditave të lashta iliro-arbërore.
Buzmi, një trung i madh druri, është simboli qendror i festës. Ai vendosej në vatër dhe ndizhej për të sjellë ngrohtësi, ndriçim dhe pastrim shpirtëror për familjen. Besohej se zjarri i buzmit simbolizonte diellin dhe fuqinë e tij jetësore, duke sjellë mbrojtje nga e keqja dhe mbarësi për vitin e ri. Në disa zona, buzmi përgëzohej dhe “gostitej” si një qenie njerëzore, duke i dhënë një dimension të gjallë simbolikës së tij si burim jete dhe mbarësie.
Kjo festë kishte rëndësi të madhe për komunitetin, duke përfshirë rite si lutjet, këngët dhe vallëzimet rreth zjarrit, si dhe ndarjen e ushqimeve simbolike mes anëtarëve të familjes. Në Dukagjin dhe Malësinë e Madhe, ritualet përfshinin edhe tregime të lashta dhe urime për bollëk. Për shqiptarët, festa e buzmit ishte një moment bashkimi dhe përkujtimi i lidhjes së ngushtë me natyrën.
Festa e Buzmit, edhe sot, ruan një vend të veçantë në kulturën shqiptare. Në thelbin e saj, ajo kremton ciklin e jetës dhe natyrës, duke mbajtur të gjallë besimet e lashta që na lidhin me paraardhësit dhe me universin që na rrethon.[2] [3]
Shih edhe
RedaktoLidhje të jashtme
RedaktoReferime
Redakto- ^ "Nata e Buzmit apo Diellndalimi (solstika )". Dardania Press. 2020-12-23. Marrë më 2024-11-21.
- ^ Toska, Ergi (2021-03-14). "Kalendari i festave tradicionale Pagane shqiptare". Dyrrachium City News. Marrë më 2024-11-21.
- ^ "Buzmi shqiptar, ritual pagan apo i krishterë?". Lajmet e fundit - Zëri. 2017-12-26. Marrë më 2024-11-21.