Dita e të Vdekurve

Dita e të Vdekurve (Spanjisht: Día de Muertos) është një festë tradicionale meksikane dhe përgjithësisht mesoamerikane që nderon të vdekurit. Ajo mbahet më 1 dhe 2 nëntor dhe është i lidhur me festimet katolike të Ditës së Gjithë Shpirtërave dhe Ditës së Gjithë Shenjtorëve.

Altari tradicional i Ditës së të Vdekurve në Milpa Alta, Qyteti i Meksikës

Është një festë që festohet në Meksikë dhe në një shkallë më të vogël në vendet e Amerikës Qendrore, si dhe në shumë komunitete në Shtetet e Bashkuara, ku ka një popullsi të madhe meksikane. Në vitin 2008 UNESCO e shpalli festivalin si Trashëgimi Kulturore e Paprekshme e Njerëzimit në Meksikë.

Festa u zhvillua nga traditat e lashta midis kulturave të tij para-kolumbiane. Ritualet që festojnë vdekjen e paraardhësve ishin vëzhguar nga këto civilizime ndoshta për aq kohë sa 2.500-3,000 vjet.

Nga fundi i shekullit të 20-të në shumicën e rajoneve të Meksikës, praktikat ishin zhvilluar për të nderuar fëmijët dhe foshnjat e vdekura më 1 nëntor, dhe për të nderuar të rriturit e vdekur më 2 nëntor. 1 nëntori në përgjithësi quhet Día de los Inocentes ("Dita e Pafajshëm ") por edhe si Día de los Angelitos (" Dita e Engjëjve të Vogël "); 2 nëntori përmendet si Día de los Muertos ose Día de los Difuntos ("Dita e të Vdekurve").

Tradita

Traditat dhe aktivitetet që zhvillohen në festimin e Ditës së të Vdekurve nuk janë universale, shpesh ndryshojnë nga qyteti në qytet. Për shembull, në qytetin Pátzcuaro në Michoacán, tradita është shumë e ndryshme nëse i ndjeri është një fëmijë sesa i rritur. Më 1 nëntor të vitit pas vdekjes së një fëmije, kumbari dhe ndrikulla vendosin një tryezë në shtëpinë e prindërve me ëmbëlsirat, frutat, pan de muerto, një kryq, një rruzare (përdoret për të kërkuar që Virgjëresha Mëria të lutet për ta) dhe qirinj. Kjo ka për qëllim të festojë jetën e fëmijës, në respekt dhe vlerësim për prindërit. Ka edhe vallëzime me kostume shumëngjyrëshe, shpesh me maska ​​në formë kafkë dhe maska ​​djalli në sheshin ose kopshtin e qytetit. Në mesnatën e 2 nëntorit, njerëzit ndezin qirinj dhe ngasin varka me krahë të quajtur mariposas (fluturat) për në Janitzio, një ishull në mes të liqenit ku ka një varrezë, për të nderuar dhe festuar jetën e të vdekurve atje.

Në të kundërt, qyteti Ocotepec, në veri të Kuernavaka në shtetin e Morelos, hap dyert e tij për vizitorët në këmbim të veladoras (qirinj të vegjël dylli) për të treguar respekt për të ndjerin kohët e fundit. Në kthim vizitorët marrin tamale dhe atole. Kjo është bërë vetëm nga pronarët e shtëpisë ku dikush nga familja ka vdekur në vitin e kaluar. Shumë njerëz të zonave përreth arrijnë herët për të ngrënë falas dhe shijojnë altarët e përpunuar të vendosur për të përshëndetur vizitorët.

Në disa pjesë të vendit (sidomos qytetet, ku vitet e fundit janë shpërngulur zakone të tjera) fëmijët me kostume bredhin rrugëve, duke trokitur në dyert e njerëzve për një calaverita, një dhuratë e vogël e ëmbëlsirave ose parave; ata gjithashtu pyesin kalimtarët për të. Ky zakon relativisht i fundit është i ngjashëm me atë të trick-or-treating të Halloween në Shtetet e Bashkuara. Një tjetër traditë karakteristike që përfshin fëmijë është La Danza de los Viejitos (vallja e burrave të vjetër) kur djemtë dhe burrat e rinj të veshur si gjyshërit thërrasin dhe kërcejnë në një valle energjike.