Eduard Shevardnaxe

Eduard Ambrosis dze Shevardnadze (gjeorgjiane: ედუარდ შევარდნაძე; 25 janar 1928 — 7 korrik 2014) politikan dhe diplomat gjeorgjian. Shërbeu si Sekretar i Parë i Partisë Komuniste Gjeorgjisë 1972-1985 dhe si Ministër i Punëve të Jashtme të Bashkimit Sovjetik 1985-1990. Pas shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, u bë President i Gjeorgjisë 1992-2003. U detyrua të largohej në vitin 2003 si pasojë e Revolucionit të Trëndafiltë.

Shevardnadze (1997)

Karriera

Shevardnadze filloi karrierën e tij politike në fund të viteve 1940 si anëtar drejtues i organizatës së tij lokale Komsomol. Më vonë ai u emërua Sekretar i Dytë, pastaj Sekretar i Parë. Ngritja e tij në hierarkinë sovjetike gjeorgjiane vazhdoi deri në vitin 1961, dhe për dy vjet ai u ul në detyrë pasi ofendoi një zyrtar të lartë.Pasi kaloi dy vjet në errësirë, ai u kthye si Sekretar i Parë i një rajoni në qytetin e Tbilisit dhe akuzoi Sekretarin e Parë të Tbilisit në atë kohë për korrupsion. Puna e tij kundër korrupsionit tërhoqi shpejt interesin e qeverisë sovjetike dhe Shevardnadze u emërua Zëvendës i Parë i Ministrisë së Punëve të Brendshme të SSR-së së Gjeorgjisë. Më vonë, ai u bë kreu i Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe akuzoi Sekretarin e Parë (udhëheqës i Gjeorgjisë Sovjetike) Vasil Mzhavanadze për korrupsion.

Shevardnadze shërbeu si Sekretar i Parë i Partisë Komuniste Gjeorgjiane (GPC) nga viti 1972 deri në 1985, gjë që e bëri atë udhëheqës de fakto të Gjeorgjisë. Si Sekretar i Parë, Shevardnadze filloi disa reforma ekonomike, të cilat do të nxisnin rritjen ekonomike në republikë - një dukuri e pazakontë në Bashkimin Sovjetik, sepse vendi po përjetonte një amulli ekonomike mbarëkombëtare. Fushata kundër korrupsionit e Shevardnadze vazhdoi derisa ai dha dorëheqjen nga detyra e tij si Sekretar i Parë.

Në 1985, Mikhail Gorbaçovi e emëroi Shevardnadzen në postin e Ministrit të Punëve të Jashtme, i cili shërbeu në këtë detyrë, (me përjashtim të një ndërprerjeje të shkurtër midis viteve 1990 dhe 1991), deri në rënien e Bashkimit Sovjetik. Gjatë kësaj kohe, vetëm Gorbaçovi do ta tejkalonte Shevardnadzen për nga rëndësia në politikën e jashtme sovjetike. Shevardnadze ishte përgjegjës për shumë vendime kyçe në politikën e jashtme sovjetike gjatë epokës së Gorbaçovit dhe u pa nga bota e jashtme si fytyra e reformave sovjetike, Perestrojka.

President i Gjeorgjisë (1995-2003)

Republika e sapopavarur e Gjeorgjisë zgjodhi si presidentin e saj të parë një udhëheqës të lëvizjes nacionalçlirimtare, Zviad Gamsakhurdia - një akademik dhe shkrimtar i cili ishte burgosur nga qeveria e Shevardnadze në fund të viteve '70. Megjithatë, sundimi i Gamsakhurdia përfundoi papritur në janar 1992, kur ai u rrëzua në një grusht shteti të përgjakshëm. Shevardnadze u emërua kryetar i parlamentit gjeorgjian në mars 1992 post ky i barasvlefshëm me atë të presidentit. Kur u rivendos presidenca në nëntor 1995, ai u zgjodh me 70% të votave. Shevardnadze siguroi një mandat të dytë në prill të vitit 2000 në një zgjedhje që u dëmtua nga pretendimet e përhapura për manipulim votash.

Karriera e Shevardnadzes si President i Gjeorgjisë ishte në disa aspekte më sfiduese se karriera e tij e mëparshme si Ministër i Jashtëm Sovjetik. Ai u përball me shumë armiq, disa prej të cilëve datojnë që nga fushatat e tij kundër korrupsionit dhe nacionalizmit gjatë kohës sovjetike. Ashtu si Gamsakhurdia, Shevardnadze duhej të merrej me separatistët e dhunshëm të mbështetur nga Rusia në provincat gjeorgjiane të Osetisë së Jugut dhe Abkhazisë.

Në të njëjtën kohë, Gjeorgjia vuajti keq nga efektet e krimit dhe korrupsionit të shfrenuar, të cilat shpesh kryheshin nga zyrtarë dhe politikanë të lidhur mirë. Edhe pse vetë Shevardnadze nuk ishte personalisht i korruptuar dhe jetoi një jetë mjaft modeste, ai nuk ishte më gjithnjë i gatshëm dhe i aftë për të trajtuar korrupsionin në nivelet më të larta. Të gjithë këshilltarët e tij më të afërt, duke përfshirë disa anëtarë të familjes së tij, ushtronin fuqi ekonomike joproporcionale dhe u bënë dukshëm të pasur. Indeksi i korrupsionit i Transparency International e renditi Gjeorgjinë si një nga vendet më të korruptuara në botë.

Më 2 nëntor 2003, Gjeorgjia mbajti zgjedhje parlamentare që u cilësuan gjerësisht si të padrejta nga vëzhguesit ndërkombëtarë të zgjedhjeve. Rezultati ndezi zemërim në mesin e shumë gjeorgjianëve, duke çuar në demonstrata masive në Tbilisi dhe gjetkë, të quajtura Revolucioni i Trëndafiltë. Protestuesit hynë në parlament më 22 nëntor kur do fillonte seanca e parë e Parlamentit të ri, duke e detyruar presidentin Shevardnadze të arratisej me truprojat e tij. Më 23 nëntor, Shevardnadze u takua me udhëheqësit e opozitës Mikheil Saakashvili dhe Zurab Zhvania për të diskutuar situatën në një takim të organizuar nga Ministri i Jashtëm rus Igor Ivanov. Pas këtij takimi, Shevardnadze njoftoi dorëheqjen e tij, duke deklaruar se dëshironte të shmangte një luftë të përgjakshme për pushtet "kështu që e gjithë kjo të përfundojë paqësisht dhe të mos ketë gjakderdhje dhe viktima". Dorëheqja e Shevardnadze si president i Gjeorgjisë ishte fundi i karrierës së tij politike.

Ndarja nga jeta

Shevardnadze i kaloi vitet e tij të fundit duke jetuar në heshtje në rezidencën e tij në periferi të Tbilisit. Ndërsa shëndeti i tij u përkeqësua, përfshirja e tij në jetën publike u zvogëlua shumë. Pas një sëmundje të gjatë, ai vdiq në moshën 86 vjeçare më 7 korrik 2014.

Shevardnadzes iu akordua një funeral shtetëror më 13 korrik 2014, ku morën pjesë liderë politikë gjeorgjianë dhe personalitete të huaja, duke përfshirë ish-sekretarin amerikan të shtetit James Baker dhe ish-ministrin e jashtëm gjerman Hans-Dietrich Genscher. Pas një shërbimi në Katedralen e Trinisë së Shenjtë të Tbilisi, Shevardnadze u varros pranë gruas së tij të ndjerë Nanuli Shevardnadze në rezidencën Krtsanisi në Tbilisi.